Kontrolowany podatnik musi zapewnić organom podatkowym nie tylko dostęp do swojej siedziby czy lokalu, w którym prowadzi działalność, ale także innych miejsc, w których znajdują się jego księgi.
Obowiązki podatnika wobec kontrolujących go regulują przepisy ustawy z 23 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Nakazują one podatnikowi udostępnienie kontrolującym nie tylko lokalu, w którym ma siedzibę, ale także innych miejsc, w którym znajdują się dokumenty podatkowe. Zgodnie z art. 285a par. 1, czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością. Artykuł 286 par. 1 mówi wprost, że kontrolujący mają prawo wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego. Jeżeli zechcą zbadać wydatki poniesione na cele mieszkaniowe, mogą wejść także do lokali mieszkalnych.
Zgodnie z art. 288 par. 1, kontrolujący mają prawo wstępu do na teren, do budynku lub lokalu mieszkalnego kontrolowanego, ale tylko w określonych celach. Chodzi o dokonanie oględzin w przypadku gdy miejsca te zostały wskazane na przykład jako miejsce wykonywania działalności gospodarczej lub jako siedziba kontrolowanego, gdy jest to niezbędne dla ustalenia lub określenia wysokości zobowiązania podatkowego lub podstawy opodatkowania, albo gdy jest to konieczne do zweryfikowania faktu poniesienia wydatków na cele mieszkaniowe uprawniających do skorzystania z ulg podatkowych.
Takie samo prawo przysługuje kontrolującemu w przypadku dokonania oględzin oraz przeszukania lokali mieszkalnych, innych pomieszczeń lub rzeczy, w wypadku powzięcia informacji o prowadzeniu niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej albo w przypadku gdy są tam przechowywane przedmioty, księgi podatkowe, akta lub inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie istnienia obowiązku podatkowego lub określenie wysokości zobowiązania podatkowego.
Warto jednak pamiętać, że w tym ostatnim przypadku kontrolujący muszą mieć zgodę prokuratora rejonowego.
Marcin Musiał