Jeżeli umowa zlecenia będzie zawierała określenie miejsca i czasu wykonywanych czynności oraz zapis, że odpowiedzialność i ryzyko ponosi zleceniodawca, VAT można uniknąć.
Zmiana prawa
Propozycje zawarte w rządowym projekcie nowelizacji ustawy o VAT zmieniające przepisy dotyczące opodatkowania umów zlecenia i o dzieło wywołały kontrowersje. Przypomnijmy, że według obecnie obowiązujących przepisów, przychody z działalności wykonywanej osobiście nie podlegają VAT, jeżeli spełnione są określone warunki. Otóż osoby pracujące np. na umowę zlecenia lub o dzieło muszą być związane ze zlecającym wykonanie danych czynności więzami tworzącymi stosunek prawny, dotyczący wykonywania pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich.
Oznacza to, że dla wyłączenia z opodatkowania VAT wystarczającym oraz jedynym warunkiem jest spełnienie wymienionych przesłanek. Większość zawieranych umów zlecenia oraz o dzieło spełnia wymienione warunki, dzięki temu usługodawcy unikają opodatkowania. Planowana nowelizacja ustawy o VAT ma na celu opodatkowanie możliwie większej niż obecnie liczby osób wykonujących różne prace na podstawie umów zlecenia i o dzieło. Podatnicy jednak nie muszą się aż tak obawiać przyszłych zmian.
W projekcie zaproponowano nadanie nowego brzmienia przepisom art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). W przypadku ich uchwalenia, czynności wykonywane w ramach umów zlecenia i umów o pracę nie będą opodatkowane VAT, jeżeli zostaną spełnione łącznie trzy podstawowe warunki. Tak jak ma to obecnie, wszelką odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat oraz wykonywanie zleconych czynności musi ponosić zlecający ich wykonanie. Oprócz tego czynności te muszą być wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego, a wykonujący te czynności nie może ponosić ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
PRZYKŁAD
Jak prawidłowo sformułować umowę Firma zajmująca się organizowaniem bankietów, przyjęć i imprez okolicznościowych zleca dostarczenie posiłków firmie cateringowej. Firma ta powinna w taki sposób sformułować umowę, aby wszelka odpowiedzialność za rezultat jej działalności wobec uczestników przyjęcia czy imprezy spoczywała na jej organizatorze. Ryzyko gospodarcze związane z wykonywaniem zlecenia spoczywać będzie na organizatorze, albowiem w razie serwowania nieświeżych posiłków naraża się on na niezadowolenie uczestników przyjęcia i w konsekwencji żądanie zwrotu kosztów biletu wstępu. Jednocześnie czynności firmy cateringowej będą wykonywane w miejscu wyznaczonym przez organizatora, a mianowicie w miejscu, gdzie odbywa się przyjęcie.
Zaproponowano też nowy warunek – zwolnienie wykonującego czynności z ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Wymóg ten związany jest z warunkiem, w myśl którego odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonywanie zleconych czynności ponosi zlecający. Wydaje się logiczne, że zwolnienie wykonawcy z odpowiedzialności wobec osób trzecich wiąże się z uniknięciem ryzyka związanego z wykonywaniem wobec nich czynności. Wymóg, aby dana działalność była wykonywana pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego, nie jest faktycznie niczym nowym, bowiem analogiczną regulację zawiera art. 22 ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Podatnicy mogą uniknąć opodatkowania wykonywanych czynności, jeżeli odpowiednio sformułują warunki świadczenia usług na postawie umowy zlecenia i umowy o dzieło. Jest to zadanie możliwe do wykonania.
Krzysztof Tomaszewski