Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jak co roku stają przed koniecznością wyboru sposobu opodatkowania na kolejny rok podatkowy. Zmiany dotychczasowej formy opodatkowania można dokonać w zasadzie tylko raz w roku. Złożenie oświadczenia o wyborze nowej formy rozliczania działalności gospodarczej oznacza rezygnację z dotychczasowego sposobu. Czas na podjęcie decyzji upływa 20 stycznia każdego roku podatkowego. W tym roku podatnicy mają jednak na złożenie oświadczenia trochę więcej czasu. 20 stycznia wypada w sobotę. Zgodnie więc z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Termin do złożenia oświadczenia o wyborze formy opodatkowania upływa więc w poniedziałek 22 stycznia.
Podatnik może złożyć oświadczenie osobiście w urzędzie skarbowym, żądając potwierdzenia jego złożenia. Może także nadać oświadczenie na poczcie listem poleconym. W takim przypadku, mimo że przesyłka trafi do urzędu skarbowego później, liczyć się będzie data ze stempla pocztowego.
Po terminie bez skutków
Podstawową formą opodatkowania działalności są zasady ogólne, a więc według skali podatkowej. Dla wyboru opodatkowania podatkiem liniowym, ryczałtem ewidencjonowanym, a także kartą podatkową konieczna jest inicjatywa przedsiębiorcy. Podatnicy niestety zapominają, że skutecznie zmienić formę opodatkowania można tylko w drodze oświadczenia (przy karcie zawiadomienia) złożonego w terminie. Jest to termin materialnoprawny. Oznacza to, że nie można go przywrócić. Nawet jeśli podatnik będzie miał ważne powody, dla których nie złożył pisma lub złożył je po terminie, pozostanie to bez znaczenia dla rozliczeń przez najbliższy rok.
Zgodnie z obowiązującymi obecnie zasadami wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu dotyczy również lat następnych. Podatnik, który nie podejmie żadnych działań w celu zmiany formy opodatkowania, automatycznie przedłuża dotychczasowy sposób opodatkowania.
Zanim podatnik złoży oświadczenie, powinien sprawdzić nie tylko, czy spełnia warunki dla opodatkowania w dany sposób. Przede wszystkim musi przeanalizować, czy taka forma opodatkowania będzie dla niego korzystna.
Wyższa stawka, ale z ulgą
Jak zauważa Mirosław Siwiński, doradca podatkowy z Kancelarii Prawnej Witold Modzelewski, podstawową zaletą opodatkowania według skali podatkowej jest możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem lub małoletnim dzieckiem. To daje szansę na obniżenie stawki podatku osobom, których dochody mieszczą się w różnych przedziałach skali podatkowej. Osoby rozliczające działalność gospodarczą na zasadach ogólnych mogą odliczyć od dochodów z tej działalności ulgi podatkowe.
- Główną wadą opodatkowania na zasadach ogólnych jest progresywna stawka podatku, a dla osób, które mogłyby ewentualnie opodatkować się kartą podatkową, także obowiązki sprawozdawcze i konieczność płacenia zaliczek na podatek - wyjaśnia ekspert.
A zatem osoby rozliczające się wspólnie powinny zwrócić uwagę na to, czy rozliczanie to obniży stawki podatku jednego z nich.
Zdaniem Mirosława Siwińskiego pozostali podatnicy powinni policzyć, czy bardziej opłaca się im rezygnacja z ewentualnych ulg czy też opodatkowanie zryczałtowane lub liniowe. Zdaniem naszego eksperta przy zasadach ogólnych powinni pozostać podatnicy, których dochody mieszczą się w pierwszym przedziale skali podatkowej i nie są opodatkowane kartą podatkową lub preferencyjną stawką zryczałtowanego podatku od dochodów ewidencjonowanych. W tym przypadku należy zwrócić uwagę na rodzaj prowadzonej działalności, ponieważ ryczałt posługuje się również stawką 20-proc. Z form zryczałtowanych powinni również zrezygnować podatnicy ponoszący duże koszty uzyskania przychodu.
Linowy przy dużych dochodach
Wiele zalet, ale też niemało wad, ma podatek liniowy. Co prawda, zdaniem Aldony Leszczyńskiej, doradcy podatkowego w Zespole Podatkowym Kancelarii Wardyński i Wspólnicy, o tych ostatnich mówi się zdecydowanie mniej.
- Podatek liniowy, w przypadku osób fizycznych, jest opłacalny przede wszystkim dla tych, którzy przekraczają progi podatkowe - podkreśla ekspert. Jest więc rozwiązaniem najbardziej opłacalnym dla osób o wysokich dochodach.
- Korzyścią jest jednak to, że podatnicy podatku liniowego mają prawo do korzystania z uproszczonej metody wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy, których dochody mieszczą się w pierwszym progu skali podatkowej, zasadniczo nie odczują korzyści z opodatkowania swoich dochodów podatkiem liniowym, o ile byłoby to w ogóle możliwe z uwagi na rodzaj prowadzonej przez nich działalności, a co więcej, tacy podatnicy mogą nawet stracić - mówi nasza rozmówczyni.
Podatnicy opodatkowani według stałej 19-proc. stawki liniowej nie mają bowiem prawa do kwoty wolnej od podatku, ulg i odliczeń, z których większość i tak została zniesiona.
- Kolejną wadą podatku liniowego jest brak możliwości rozliczania się łącznie z małżonkiem - wylicza Aldona Leszczyńska.
- Zawsze trzeba pamiętać, że decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej, podatnicy powinni uwzględniać także inne czynniki, takie jak ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, wymogi formalne, ewidencyjne itp. - zastrzega nasza rozmówczyni.
Przy ryczałcie bez kosztów
Spora część podatników płaci ryczałt ewidencjonowany. Ta forma rozliczeń również posiada - poza oczywistymi wadami - kilka istotnych zalet.
Zdaniem Marka Kolibskiego, doradcy podatkowego z Kancelarii Ożóg i Wspólnicy, podstawową zaletą wyboru ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest możliwość prowadzenia znacznie uproszczonej dokumentacji dla celów podatkowych. Jest to ewidencja przychodów, która formalnie posiada dwanaście kolumn.
- W istocie jest to osiem kolumn, gdyż pięć obejmuje poszczególne stawki podatku - podkreśla ekspert.
Kolejna zaleta, która może zdecydować o wyborze właśnie tej formy opodatkowania, to stawki podatku, które zasadniczo są niższe niż stawki przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Obecnie najniższe stawki dla ryczałtu to: 8,5 proc., 5,5 proc. oraz 3 proc. Wyższe to 17 proc. i 20 proc. Jednakże stawki podatku to nie wszystko.
- Istotne znaczenie ma rzeczywiste obciążenie dochodu uzyskiwanego z danego rodzaju działalności gospodarczej - tłumaczy Marek Kolibski.
Dodaje, że ryczałt jest płacony od przychodu, a nie od dochodu.
- Ta forma opodatkowania jest zatem korzystna, gdy podatek według niższych stawek od przychodu jest niższy niż progresywny podatek według wyższych stawek od dochodu - podkreśla ekspert.
Przypomnijmy, dochód to przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu.
Co to oznacza dla podatników? Wnioski są oczywiste: wybór formy opodatkowania musi być poprzedzony wnikliwą kalkulacją kwoty przewidywanych kosztów, jakie poniesie przedsiębiorca w związku z prowadzoną działalnością. Przy ryczałcie koszty te nie wpłyną na kwotę podatku. Dodatkowo należy pamiętać o możliwości wyboru 19-proc. stawki podatku zamiast skali progresywnej. Jest się więc nad czym zastanawiać.
Karta dla nielicznych
- Taka sama kalkulacja powinna być przeprowadzona w przypadku karty podatkowej. Przy czym w tym przypadku nawet sam przychód nie ma wpływu na podatek, co wiąże się z brakiem obowiązku jego ewidencjonowania - zastrzega Marek Kolibski.
Wprawdzie z opodatkowania w formie karty podatkowej mogą skorzystać wyłącznie podatnicy prowadzący określone rodzaje działalności gospodarczej, niemniej jednak ta forma opodatkowania może dla wielu podatników okazać się korzystna. Podatnik nie tylko zwolniony jest z obowiązku prowadzenia ksiąg, ale także składania rocznych zeznań czy deklaracji o wysokości uzyskanych dochodów i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Aleksandra Tarka