Ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę. Obejmuje ona VAT, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu tym podatkiem. Oznacza to, że sprzedający (świadczący usługę), ustalając należność za czynność opodatkowaną VAT, jest zobowiązany uwzględnić ten podatek. Może on doliczyć VAT do podanej cenny netto. W takim jednak przypadku cena musi wyraźnie wskazywać, że nie obejmuje podatku. W przypadku gdy świadczący usługę nie wskaże, że podana cena jest ceną netto, jest zobowiązany do obliczenia VAT tzw. rachunkiem w stu.
Ceny maksymalne
Ceny urzędowe mają charakter cen maksymalnych, chyba że organ administracji publicznej, w przepisach wydanych na podstawie ustawy, ustali inaczej. Ustawa o cenach definiuje cenę urzędową jako cenę ustaloną w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ administracji rządowej lub w uchwale wydanej przez organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego.
Uprawnienie do ustalania cen urzędowych zostało przekazane Radzie Ministrów, która może, w drodze rozporządzenia, określić wykaz towarów lub usług, na które ustala się ceny urzędowe i marże handlowe urzędowe. Ponieważ Rada Ministrów nie skorzystała ze swojego uprawnienia i nie wprowadziła cen urzędowych, katalog tych cen jest ograniczony jedynie do przypadków wskazanych w ustawie o cenach.
Taksa notarialna nie może jednak być uznana za cenę maksymalną również ze względu na jej regulację w ustawie prawo o notariacie. Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności. Oznacza to, że ustawa o notariacie reguluje maksymalną wysokość wynagrodzenia przysługującą notariuszowi. Wynagrodzenie nie jest jednak tożsame z ceną. Co więcej, wynagrodzenie maksymalne nie obejmuje kosztów przejazdu i innych niezbędnych wydatków, poniesionych przez notariusza w związku z dokonaniem czynności.
Ponieważ maksymalna taksa notarialna nie jest ceną maksymalną, notariusz ustalając stawkę za czynność notarialną powinien ją powiększyć o należny VAT. Ma to zastosowanie nie tylko w przypadku, gdy ustalone wynagrodzenie notariusza jest niższe niż wartość maksymalna, ale również wtedy, gdy jest to taksa maksymalna. Od woli stron zależy, czy do ceny będzie doliczany VAT, czy też w tej cenie będzie się już zawierał.
Ceny netto
Ustawodawca nie powinien określać, że maksymalne wynagrodzenie może być powiększone o należny VAT. Przepisy ustawy o cenach w związku z przepisami ustawy o notariacie i przepisami wykonawczymi jednoznacznie rozgraniczają taksę maksymalną za czynności notarialne od ceny maksymalnej. Strony umowy mają tym samym prawo określenia, czy ustalona cena obejmuje VAT, czy też powinien być on doliczany do ceny.
Jedynie sztywno ustalono, że opłaty za czynności adwokackie i radców prawnych są ustalane w wartości netto. Dotyczy to jednak tylko spraw sądowych, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez adwokata lub radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Sąd podwyższa opłatę o stawkę VAT przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.
W sprawach wynagrodzenia za czynności adwokata czy radcy prawnego nieustanowionego z urzędu od woli stron zależy, czy do ceny będzie doliczany VAT czy też będzie się w niej zawierał.
Notariusz działa ze skutkiem dla strony, a nie na koszt sądu czy urzędu. To sama strona ponosi koszty czynności notarialnych. Prawodawca nie reguluje, czy strony umowy będą powiększały taksę o VAT czy też nie. VAT jest obliczany rachunkiem w stu tylko wtedy, gdy strony nie postanowią w umowie, że należna taksa jest powiększana o VAT.
Trajan Szuladziński