Trwają prace nad zmianami w 8 Dyrektywie dotyczącymi biegłych rewidentów. Na co oni mogą liczyć?
- Prace opierają się na trzech zasadniczych i powiązanych ze sobą obszarach: zasady i normy sprawozdawczości finansowej, rola i zadania biegłego rewidenta, zasady ładu korporacyjnego, w tym przyjęcie dyrektywy UE o przejrzystości. Pierwszy obszar obejmuje ujednolicenie sprawozdawczości finansowej i przyjęcie przez Unię - pod pewnymi warunkami - wytycznych Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Drugim obszarem są zatwierdzone przez Wspólnotę zmiany do 8 Dyrektywy regulującej zasady i warunki funkcjonowania biegłych rewidentów w krajach członkowskich.
Co zatem zmieni się w funkcjonowaniu biegłych rewidentów, zwłaszcza w Polsce?
- Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniająca Dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylająca Dyrektywę Rady 84/253/EWG wprowadza dość zasadnicze zmiany do obecnie obowiązujących w Polsce ustaw o rachunkowości i biegłych rewidentach oraz ich samorządzie. Do najważniejszych rozwiązań, które mają zostać wprowadzone, należą harmonizacja warunków zatwierdzenia osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie ustawowego badania sprawozdań finansowych w krajach UE oraz umożliwienie biegłym rewidentom prowadzenia działalności gospodarczej w dowolnej formie prawnej przy założeniu, że większość praw głosu w podmiocie uprawionym do badania posiadają biegli rewidenci. Istotne jest również unormowanie kryteriów niezależności biegłych, wprowadzenie niezależnej instytucji nadzoru publicznego oraz zaostrzenie wymogów badania sprawozdań finansowych i niezależności biegłego rewidenta w odniesieniu do tzw. jednostek interesu publicznego.
Zmieniona dyrektywa kończy więc z barierami i protekcją zawodową w krajach członkowskich? Co to oznacza w praktyce?
- Między innymi to, że kwalifikacje do przeprowadzania badania uzyskane przez biegłych rewidentów w krajach członkowskich na podstawie dyrektywy powinny być uznawane za równorzędne. Tym samym państwa członkowskie nie mają prawa żądać, by większość praw głosu w firmie audytorskiej należała do biegłych rewidentów zatwierdzonych w danym państwie lub by większość członków organu administracyjnego lub zarządzającego firmy audytorskiej była zatwierdzona w danym państwie.
Nowe przepisy świadomie unikają określenia formy prawnej, w jakiej mogą funkcjonować podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych. Czy rozszerzenie kręgu wspólników w firmach audytorskich to dobry pomysł?
- Podstawowym warunkiem stworzenia takich firm jest to, by większość głosów, maksymalnie 75 proc. członków organu administracyjnego bądź zarządzającego stanowiły firmy audytorskie lub osoby fizyczne zatwierdzone do kręgu osób uprawnionych do badania sprawozdań finansowych. W obecnej ustawie o biegłych rewidentach zabrania się im uczestniczenia w spółkach komandytowych, jawnych i partnerskich, jeżeli wszyscy wspólnicy nie są biegłymi rewidentami. Nowa dyrektywa słusznie zatem przewiduje szerszy krąg wspólników niż dotychczasowe przepisy krajowe.
Jednym z wymogów stawianych przez dyrektywę jest wprowadzenie skutecznego nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi. Rozumiem, że będą go sprawować inne osoby niż biegli?
- System nadzoru publicznego powinien być zarządzany przez osoby niewykonujące zawodu biegłego rewidenta, posiadające wiedzę w dziedzinach istotnych dla badania ustawowego. Osoby uczestniczące w zarządzaniu systemem nadzoru powinny być wybierane zgodnie z niezależną i przejrzystą procedurą wyboru. Do systemu nadzoru publicznego będzie należeć ostateczna odpowiedzialność za nadzór nad zatwierdzaniem i rejestracją biegłych rewidentów i firm audytorskich, przyjmowaniem standardów etyki zawodowej, wewnętrznej kontroli jakości firm audytorskich oraz rewizji finansowej. System nadzoru publicznego ma również prawo przeprowadzania dochodzeń w odniesieniu do biegłych rewidentów i firm audytorskich. Może też podejmować odpowiednie działania.
Biegli i firmy audytorskie będą publikować na swoich stronach internetowych informacje o sobie. Jakie?
- Dyrektywa wymaga, aby biegli rewidenci i firmy audytorskie, badający sprawozdania finansowe jednostek interesu publicznego, czyli spółki giełdowe, instytucje kredytowe i zakłady ubezpieczeń, zamieszczali na swojej stronie internetowej informacje o formie prawnej i strukturze własnościowej istniejącej w firmie. Podawane mają być również informacje o przynależności do sieci audytorskiej oraz o systemach zarządzania i kontroli wewnętrznej obwiązujących w danej firmie i mających znaczenie dla jakości świadczonych usług. Raport ten powinien zawierać wykaz jednostek interesu publicznego, dla których firma audytorska przeprowadza badanie ustawowe.
Czego oczekuje pan od nowych rozwiązań?
- Stworzenia dobrych warunków pracy dla biegłych rewidentów i firm audytorskich. Wskazane dziś zmiany będą podstawą do stworzenia dobrej legislacji, która da poczucie bezpieczeństwa gospodarczego.
Rozmawiała Ewa Matyszewska
Andre Helin
prezes zarządu firmy audytorskiej BDO Numerica, doktor nauk ekonomicznych w zakresie zarządzania, jeden z nielicznych zagranicznych audytorów posiadających uprawnienia polskiego biegłego rewidenta