Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych w opublikowanym w czwartek 10 września 2020 r. raporcie wskazało, że po okresie stopniowego spadku udziału luki VAT-owskiej, może ona w 2020 r. wzrosnąć powyżej wartości szacowanej dla 2017 r. i może być wyższa niż luka unijna - 13,7 proc. (164 mld euro.). W 2017 r. luka VAT wyniosła 14,3 proc. - przypomniano.
CASE zwróciło uwagę, że pandemia koronawirusa nie tylko znacząco obniża wzrost gospodarczy państw UE - według szacunków KE, w Polsce w 2020 r. wzrost gospodarczy będzie ujemny i wyniesie -4,6 proc., a w UE -7,4 proc. - ale również negatywnie wpłynie na ściągalność VAT i całkowite przychody podatkowe.
"Spadek aktywności gospodarczej i problemy z płynnością finansową, przyczyniają się do trudności wielu przedsiębiorstw w realizowaniu ich zobowiązań podatkowych i jednocześnie mogą nasilić bodźce do nieprzestrzegania przepisów podatkowych" - wyjaśnił dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej w CASE dr Grzegorz Poniatowski.
Centrum podkreśliło, że przedstawione w raporcie dane za 2020 r. są prognozami, a dane za rok 2019 oparte są o uproszczoną metodę szacunków.
"Ze względu na opóźnienia w dostępności danych, w raporcie możemy przedstawić pełne dane za rok 2018. Wynika z nich, że luka w VAT w Polsce spadła o 4,3 pp. i wyniosła 9,9 proc. Według naszych wyliczeń straty polskiego fiskusa z tytułu VAT wyniosły w 2018 r. blisko 19 mld zł (4,45 mld euro). Obserwujemy jednak, że po znaczących spadach luki od 2015 r., tempo jej zamykania zaczyna istotnie spowalniać. W 2019 r. szacujemy, że luka w Polsce pozostanie na podobnym poziomie jak w 2018 r." - prognozuje organizacja.
Z opublikowanego w czwartek raportu wynika ponadto, że dochody państwa z VAT wzrosły o 11,4 proc. w 2018 r. w porównaniu do 2017. Większe wpływy do budżetu z tytułu tego podatku, to rezultat dwóch czynników: o 5,1 proc. wzrosła ściągalność VAT i o 6,4 proc. wzrosła podstawa opodatkowania (składa się na nią m. in. konsumpcja i częściowo inwestycje).
"Na podstawie tych danych również widzimy, że dalsze wzrosty ściągalności VAT w Polsce są coraz bardziej ograniczone" - zwrócono uwagę.
Poniatowski dodał, że istotnym komponentem luki w VAT jest szara strefa, którą w warunkach światowych problemów gospodarczych bardzo trudno będzie zredukować. "W krajach o najniższym odsetku luki w VAT, takich jak Szwecja czy Finlandia, udział szarej strefy w gospodarce jest zdecydowanie mniejszy niż np. w Polsce" - wskazał ekspert.
Centrum wyjaśniło, że jeśli chodzi o lukę w VAT w 2018 r. w państwach UE, to trend spadkowy widoczny jest niemal we wszystkich krajach. "Do budżetów 28 państw UE nie trafiło łącznie 140 mld euro z tytułu VAT (luka zmniejszyła się o 0,9 mld euro w porównaniu do 2017 r.). W ujęciu procentowym oznacza to spadek luki z 11,5 proc. w 2017 r. do 11 proc. w 2018 r. Z szybkich szacunków wynika, że w 2019 r. unijna luka w VAT zmniejszy się do 9,6 proc." - czytamy w raporcie pt. "Analiza ilościowa luki w VAT w krajach UE".
Luka w VAT to różnica między zobowiązaniami z tytułu VAT, a tym co rzeczywiście wpływa do budżetu państwa. W skład luki wchodzi szereg zjawisk, w tym unikanie opodatkowania, uchylanie się od płacenia podatków oraz nadużycia, które w ostatnich latach w Unii Europejskiej przybrały formę tzw. karuzeli VAT-owskich, wykorzystujących ciąg powiązanych podmiotów, firmy słupy i opodatkowanie stawką zerową handlu wewnątrzwspólnotowego.
Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych jest prywatną, niekomercyjną fundacją naukową, która została założona w 1991 r. w Warszawie. (PAP)
autor: Michał Boroń
mick/ mmu/
Kościński o szacunkach CASE: za wcześnie, by mówić o wielkości luki VAT w 2020 r.
Jest za wcześnie, by mówić o wielkości luki VAT za ten rok, chociaż po lockdownie obserwujemy dynamiczną odbudowę dochodów z tego podatku - tak minister finansów Tadeusz Kościński skomentował szacunki CASE, wg. których luka VAT skoczy w tym roku do 14,5 proc.
„Obecnie jest za wcześnie aby mówić o wielkości luki VAT za ten rok. Zmniejszenie wpływów z VAT, które zakładamy w NUB2020 wynika głównie z efektów zamrożenia gospodarki, które ograniczyły konsumpcję prywatną” - napisał Kościński w komentarzu, opublikowanym przez Ministerstwo Finansów.
Minister zwrócił w nim uwagę, że „aktualnie po lockdownie obserwujemy dynamiczną odbudowę dochodów z VAT, co może oznaczać, ze skala ubytków we wpływach VAT będzie mniejsza iż pierwotnie zakładaliśmy”.
Kościński zaznaczył jednocześnie, że szacunki luki VAT za 2020 r. poznamy w połowie przyszłego roku. (PAP)
wkr/ mmu/
Polecamy: VAT 2020. Komentarz
Polecamy: Biuletyn VAT
KE: luka VAT w UE na poziomie 140 mld euro; w Polsce spadek o 4,3 proc.
Państwa członkowskie UE straciły około 140 mld euro dochodów z podatku VAT w 2018 r. - wynika z najnowszego raportu opublikowanego 10 września 2020 r. przez Komisję Europejską. Luka VAT w Polsce zmalała o ponad 4 proc. i wynosiła około 4,4 mld euro.
Ogólna luka w podatku VAT, czyli różnica między oczekiwanymi dochodami państw członkowskich z tego tytułu a faktycznie uzyskanymi wpływami, choć nadal jest bardzo wysoka, nieznacznie się zmniejszyła w ostatnich latach.
Wstępne dane dotyczące 2020 r. przewidują jednak odwrócenie tego trendu, z potencjalną stratą VAT w wysokości 164 mld euro. Taka luka ma być efektem wpływu pandemii koronawirusa na gospodarkę.
Raport KE pokazuje, że w ujęciu nominalnym ogólna luka w podatku VAT w UE zmalała w 2018 r. - o prawie 1 mld euro do 140,04 mld euro. Rok wcześniej spadek ten był jednak większy, bo wynosił 2,9 mld euro w 2017 r.
"Dzisiejsze dane pokazują, że wysiłki na rzecz wyeliminowania możliwości oszustw związanych z VAT i uchylania się od płacenia podatku VAT postępują stopniowo. Potrzeba jednak znacznie więcej pracy" - przyznał unijny komisarz ds. gospodarczych Paolo Gentiloni.
KE zwróciła uwagę, że znaczna luka VAT za 2018 r., w połączeniu z prognozami na 2020 r., po raz kolejny wskazuje na potrzebę kompleksowej reformy unijnych przepisów dotyczących VAT, tak by położyć kres oszustwom związanym z tym podatkiem i zacieśnić współpracę między państwami członkowskimi.
"Pandemia koronawirusa drastycznie zmieniła perspektywy gospodarcze UE i może zadać poważny cios wpływom z podatku VAT. Obecnie, bardziej niż kiedykolwiek, krajów UE po prostu nie stać na takie straty. Dlatego musimy zrobić więcej, aby zintensyfikować walkę z oszustwami związanymi z VAT" - przekonywał Gentiloni.
Podobnie jak w 2017 r., również w 2018 r. Rumunia odnotowała największą lukę w podatku VAT, wynoszącą 33,8 proc. Na kolejnych miejscach znalazły się Grecja (30,1 proc.) i Litwa (25,9 proc.). Najmniejsze różnice w oczekiwanych i realnych poborach były w Szwecji (0,7 proc.), Chorwacji (3,5 proc.) i Finlandii (3,6 proc.).
W Polsce luka VAT wynosiła 9,9 proc. (4,45 mld euro). Połowa państw członkowskich UE odnotowała lukę powyżej mediany, która wynosi 9,2 proc.
Polska należy do grupy trzech krajów, w których sytuacja najbardziej się poprawiła. Ogółem między 2017 a 2018 r. luka VAT zmniejszyła się w 21 krajach unijnych, ale najbardziej na Węgrzech (o 5,1 proc.), na Łotwie (4,4 proc.) oraz właśnie w Polsce (4,3 proc.).
W badaniu KE zastosowano metodologię wykorzystującą dane z rachunków narodowych, aby oszacować skalę problemu. Luka VAT ma znaczenie zarówno dla UE, jak i dla państw członkowskich, ponieważ podatek ten stanowi wkład zarówno do budżetu unijnego, jak i budżetów krajowych.
Z Brukseli Krzysztof Strzępka (PAP)
stk/ akl/