Skomplikowane przepisy, ich częste zmiany, a nierzadko również niedoróbki legislacyjne czy brak regulacji przejściowych zmuszają składy orzekające do kierowania pytań prawnych. Eksperci są zgodni - uchwały poszerzonych składów mają bardzo pozytywny wpływ na praktykę podatkową. Nie tylko niwelują rozbieżności w orzecznictwie, ale przede wszystkim dyscyplinują organy podatkowe i pozytywnie wpływają na działalność ustawodawczą, jak wyjaśnia Jarosław Ostrowski, radca prawny i doradca podatkowy z Kancelarii Nowakowski i Wspólnicy, oddział w Toruniu. Jego zdaniem działalność NSA koryguje praktykę organów podatkowych oraz pozytywnie wpływa na działalność ustawodawczą.
Lepsza jakość prawa
NSA podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, a także uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie. Oba rodzaje uchwał podejmowane są w składzie siedmiu sędziów, całej izby bądź w pełnym składzie.
- Już choćby z tej przyczyny są one respektowane w procesie stosowania i stanowienia prawa, wpływając na poprawę jakości prawa podatkowego - podkreśla nasz rozmówca.
Podobnego zdania jest Aleksandra Krawczyk, konsultant w dziale doradztwa podatkowego firmy Deloitte.
- Znaczenia roli uchwał NSA w praktyce podatkowej nie sposób przecenić - podkreśla.
Przypomina, że często stanowią one decydujący głos w interpretacji niejasnych przepisów.
- Jako przykład można wymienić uchwałę w składzie siedmiu sędziów z 8 stycznia 2007 r. o sygn. akt I FPS 1/06, rozstrzygającą, że użytkowanie wieczyste jest dostawą towarów na gruncie VAT - dodaje Aleksandra Krawczyk.
Jej zdaniem stanowiska wypracowane przez uchwały NSA odgrywają niezaprzeczalną rolę w procesie wykładni prawa podatkowego i wielokrotnie dyscyplinują organy podatkowe.
- W sytuacji wieloznaczności przepisów podatkowych i związanych z tym rozbieżności w interpretacjach organów, uchwały NSA stanowią ważny czynnik stabilizujący praktykę podatkową - dodaje.
Łatwiejsza ocena ryzyka
O tym, że uchwały NSA mają ogromne znaczenie w praktyce stosowania prawa podatkowego, przekonany jest również Marek Kolibski, doradca podatkowy w kancelarii Ożóg.
- Dla doradców podatkowych podjęcie uchwały przez NSA przesądza ocenę ryzyka podatkowego określonego sposobu postępowania podatnika. Jeśli podatnik zastosuje się do uchwały, minimalizuje ona ryzyko podatkowe. Przykładem może być uchwała NSA pozwalająca na nielimitowane odliczenie darowizn kościelnych - twierdzi nasz rozmówca.
Dodaje, że uchwały NSA są często najważniejszym argumentem w postępowaniach podatkowych. Jeśli np. w trakcie postępowania podatkowego NSA w innej sprawie podejmie uchwałę, to wynik pierwszej sprawy jest już niemal przesądzony.
Na rozpoznanie przez poszerzone składy sędziów Izby Finansowej czeka obecnie 17 pytań prawnych. Aż trzy z nich dotyczą wątpliwości powstałych na gruncie nowej ustawy o VAT.
Będą nowe wątpliwości
Okazuje się, że również nowe przepisy mogą bardzo szybko wywoływać poważne wątpliwości. Jedno z pytań dotyczy tego, czy czy definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie o VAT stanowi prawidłową implementację prawa UE w zakresie, w jakim za działalność uznaje się również czynność, która została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy. Pytania dotyczą także podatków dochodowych.
Na odpowiedź NSA czekają cztery pytania dotyczące PIT i dwa z zakresu CIT. Izba Finansowa NSA została zapytana m.in. o to, czy wniosek osoby samotnie wychowującej dziecko o opodatkowanie w sposób preferencyjny mógł być złożony po terminie przewidzianym do złożenia zeznania rocznego. Składy orzekające mają też problemy ze stosowaniem procedur. Po trzy pytania sędziowie zadali w zakresie przepisów Ordynacji podatkowej i samej procedury sądowo-administracyjnej. Jedno pytanie dotyczy postępowania egzekucyjnego w administracji.
Sąd może zadać pytanie
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
13 uchwał podjął NSA w 2006 roku, wydał też dwa wyroki w poszerzonym składzie i dwa razy odmówił podjęcia uchwały
Aleksandra Tarka