Organy podatkowe mają prawo wykreślić podatnika z rejestru VAT. Nie muszą nawet o tym fakcie zawiadamiać przedsiębiorcy. Z relacji urzędników wynika, że w praktyce do wykreślania z rejestru podatku od towarów i usług dochodzi wtedy, gdy podatnik przez dłuższy czas nie dopełnia żadnych obowiązków w zakresie VAT, m.in. nie składa deklaracji, nie wpłaca podatku. Powstaje jednak pytanie, co oznacza sformułowanie - przez dłuższy czas? Pracownicy organów skarbowych wskazują, że zaczynają interesować się przedsiębiorcą w tym zakresie, gdy jest nieaktywny przez co najmniej pół roku. Jednocześnie dodają, że w każdym przypadku podatnik, który zostanie wyrejestrowany, jest tym faktem zaskoczony i ma pretensje do fiskusa, a nie do siebie.
Po zebraniu dowodów
Trudno dziwić się reakcji podatników. Po wykreśleniu z rejestru tracą praktycznie wszystkie przywileje. Nie mogą wystawiać faktur. Nie mają też prawa do odliczania podatku naliczonego. Dodatkowo, muszą ponieść nieplanowane wydatki. Ponowny wpis do rejestru VAT to wydatek rzędu 170 zł.
Organ podatkowy ma prawo wykreślić podatnika VAT z rejestru w przypadku zebrania dowodów wskazujących na to, że zaprzestał on wykonywania czynności opodatkowanych.
Maciej Hadas, starszy konsultant w HLB Frąckowiak i Wspólnicy, wskazał, że w dwóch przypadkach urząd ma prawo odstąpić od generalnego obowiązku zawiadamiania podatnika o wykreśleniu.
- Po pierwsze, w przypadku ustalenia, że podatnik nie istnieje. Po drugie, w sytuacji, gdy mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem - tłumaczył Maciej Hadas.
Jednocześnie dodał, że konsekwencją wykreślenia podatnika z rejestru jest brak możliwości wystawiania faktur. Ponadto niezarejestrowany podatnik nie może realizować prawa do odliczenia podatku naliczonego.
- Trzeba podkreślić, że nawet, gdyby podatnik nie odbierał korespondencji wysyłanej z urzędu skarbowego, nie stanowi to jeszcze wystarczającej przesłanki do jego wykreślenia bez powiadomienia o tym podatnika. Organ podatkowy musi bowiem najpierw wykazać, że podatnik zaprzestał wykonywania czynności opodatkowanych w sposób trwały i ostateczny - argumentował nasz rozmówca.
Spółka w fazie uśpienia
Jak już wskazałam, wykreślenie podatnika z rejestru VAT bez zawiadomienia go o tym jest możliwe w dwóch sytuacjach: gdy po sprawdzeniu okaże się, że podatnik nie istnieje lub mimo podjętych prób przez urząd nie można skontaktować się z przedsiębiorcą. Zdaniem Wojciecha Pietrasiewicza, doradcy podatkowego współpracującego z Baker & Mckenzie, w praktyce wymienione dwie sytuacje zdarzają się rzadko.
- Pierwsza przesłanka może wystąpić w przypadku śmierci podatnika, o której organ podatkowy nie został poinformowany przez następców prawnych. Z chwilą powzięcia wiadomości o tym fakcie wskutek podjętych czynności sprawdzających organ podatkowy może wykreślić podatnika z rejestru. Obie przesłanki wyrejestrowania podatnika bez powiadomienia go o tym fakcie mogą wiązać się z niedopełnieniem przez podatnika lub inne osoby obowiązków wynikających z przepisów o VAT w sytuacji, gdy podatnik zaniechał prowadzenia działalności gospodarczej (nie występuje u niego obrót opodatkowany VAT) i jednoczesną niemożnością skontaktowania się z podatnikiem przez władze skarbowe - podkreślił Wojciech Pietrasiewicz.
Wskazał również, że ewentualne ryzyko wykreślenia z rejestru podatników VAT może wyjątkowo dotyczyć również tzw. spółek uśpionych, tj. mogących w każdej chwili rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, ale faktycznie nieprowadzących jej niekiedy przez długi okres.
Nieprecyzyjna procedura
Urzędnicy zajmujący się sprawdzaniem podatników, a następnie wykreślaniem ich z rejestru podatników VAT, wskazują na trudności proceduralne w tym zakresie. Nie wiedzą, jak prawidłowo dokonywać odpowiednich czynności, gdyż przepisy tej procedury nie precyzują.
Na ten aspekt zwróciła uwagę Małgorzata Andrzejczak, konsultant podatkowy w ITA Doradztwo Podatkowe. Według niej, przepisy ustawy o VAT zezwalają naczelnikom urzędów skarbowych wykreślić podatnika z rejestru VAT, jeśli ustalą, że podatnik taki nie istnieje, lub nie mogą się z nim skontaktować.
- Wykreślanie podatnika z rejestru powinny poprzedzać udokumentowane próby nawiązania z nim kontaktu. Przepisy nie określają jednak, jakie działania mają podejmować urzędy i jak długo mają poszukiwać podatnika, zanim zdecydują się wykreślić go z rejestru. W praktyce procedura taka trwa kilka miesięcy, w trakcie których urzędy m.in. wysyłają wezwania pod wskazany przez podatnika adres - podkreśliła Małgorzata Andrzejczak.
Dotkliwe konsekwencje
Niestety, przedsiębiorcy albo nie wiedzą, że fiskus sam może wykreślić ich z rejestru podatników VAT, albo bagatelizują to uprawnienie.
- Nie wszyscy wiedzą, że jeśli urząd zdecyduje się na wykreślenie podatnika z rejestru, nie tylko nie musi wydawać w tej sprawie decyzji czy postanowienia, ale nie ma również obowiązku poinformowania o tym zainteresowanego - tłumaczyła Małgorzata Andrzejczak.
Dodała także, że podatnicy, którzy zawiesili działalność i zapomnieli zawiadomić o tym urząd, mogą zostać wykreśleni z rejestru nawet o tym nie wiedząc.
- Wykreślenie z rejestru VAT skutkuje przede wszystkim utratą prawa do odliczenia VAT naliczonego z faktur zakupu. Dodatkowo, nie można odliczyć VAT z wystawianych przez taki podmiot faktur sprzedaży - ostrzegała nasza rozmówczyni.
Jej zdaniem, negatywne konsekwencje związane z nieutrzymywaniem kontaktów z urzędem skarbowym mogą dotknąć nie tylko samego podatnika, ale również jego kontrahentów.
- Dlatego, jeśli na pewien czas zawiesiliśmy działalność gospodarczą, przed jej wznowieniem należy upewnić się, że nadal jesteśmy zarejestrowanymi podatnikami VAT. Jeśli okaże się, że zostaliśmy wykreśleni z rejestru, wówczas należy dokonać ponownej rejestracji - radziła Małgorzata Andrzejczak.
Naruszanie norm unijnych
Tomasz Hatylak, doradca podatkowy w Kancelarii Prawnej GLN, zwrócił uwagę na art. 157 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnicy nieprowadzący aktywnej działalności gospodarczej przed 1 maja 2004 r. zostali z mocy prawa wykreśleni z rejestru podatników VAT.
- W praktyce ta sytuacja dotyczy sporej grupy spółek, które z różnych przyczyn nie prowadziły albo zawiesiły prowadzenie działalności podlegającej VAT. W praktyce naszej kancelarii mieliśmy kilka przypadków spółek, które przez kilka lat, działając w dobrej wierze, składały deklaracje podatkowe, wystawiały faktury VAT i płaciły należny VAT do budżetu. Organy podatkowe właściwe dla tych spółek akceptowały te rozliczenia, mimo że same wcześniej wykreśliły te spółki z rejestru. Sprawy przez nas prowadzone zakończyły się sukcesem - organy podatkowe zaakceptowały naszą argumentację - stwierdził Tomasz Hatylak.
Zwrócił także uwagę na fakt, że polskie przepisy o VAT, które umożliwiają wykreślenie podatnika z rejestru bez powiadamiania go o tym fakcie, są niezgodne z prawem unijnym. Wynika to z faktu, że w europejskim systemie VAT kategoria podatnika jest pojęciem obiektywnym, co oznacza, że podatnikiem staje się z chwilą rozpoczęcia działalności gospodarczej, a nie po uzyskaniu rejestracji podatkowej, która nie może tworzyć dodatkowych ograniczeń formalnych.
POSTULUJEMY
Ministerstwo Finansów powinno doprecyzować przepisy w zakresie procedury dla organów podatkowych, dotyczącej wykreślania podatników z rejestru VAT. Resort powinien również rozważyć, czy te przepisy w ogóle utrzymywać. Utrudniają one pracę urzędom i nie tworzą przyjaznych relacji fiskusa z podatnikiem.
Jakie są konsekwencje wykreślania z rejestru
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
170zł wynosi opłata skarbowa za potwierdzenie wpisu do rejestru podatników VAT
Ewa Matyszewska