W razie stwierdzenia, że podatnik w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej, naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej określa kwotę zwrotu w prawidłowej wysokości i ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30 proc. kwoty zawyżenia. Regulacja ta zawarta jest w art. 109 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej ustawa o VAT). Regulacje te budzą jednak kontrowersje co do zgodności z prawem wspólnotowym.
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 109 ust. 5 ustawy, nie może m.in. stanowić środka specjalnego, o którym mowa w art. 395 dyrektywy VAT.
- Środki specjalne przewidziane w art. 395 dyrektywy mogą dotyczyć wyłącznie uproszczenia poboru VAT, zapobiegania niektórym formom uchylenia się od opodatkowania i unikania opodatkowania - wyjaśniła Gazecie Prawnej Renata Mikulewicz, radca prawny, Dział Szkoleń Kancelarii BSO Prawo & Podatki Bramorski Szermach Okorowska we Wrocławiu.
Jak podkreśliła, dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalone przez organ I instancji nie służy uproszczeniu poboru podatku, a ponadto, w stanie faktycznym ustalonym w toku kontroli, nie może służyć również jako instrument pozwalający na zapobieganie unikaniu opodatkowania lub uchylaniu się od opodatkowania.
Zgodność art. 109 ustawy o VAT z przepisami Unii Europejskiej była przedmiotem badania sądów administracyjnych, m.in. WSA w Łodzi skierował pytanie prejudycjalne do ETS. Sąd zapytał, czy wspólny system podatku od wartości dodanej, ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EEC) wyłącza możliwość nałożenia przez państwa członkowskie obowiązku zapłaty przez podatnika VAT dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 30 proc. w sytuacji zaistnienia przesłanek określonych w art. 109 ustawy o VAT.
Krzysztof Tomaszewski