Deregulacja usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych z 2014 roku
Minister Patkowski przypomniał, że w ramach działań podjętych w Polsce w latach 2013-2014 mających na celu ułatwienie dostępu do zawodów regulowanych, zderegulowane zostało usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Do 9 sierpnia 2014 r., czynności składające się na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych mogły wykonywać wyłącznie osoby uprawnione, tj. posiadające świadectwo kwalifikacyjne Ministra Finansów albo certyfikat księgowy Ministra Finansów oraz biegli rewidenci i doradcy podatkowi.
Natomiast od 10 sierpnia 2014 roku, tj. od dnia wejścia w życie przepisów ustawy deregulacyjnej (tj. ustawy z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych - Dz. U. poz. 768) , czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych może wykonywać każda osoba, która:
- ma pełną zdolność do czynności prawnych,
- nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za ściśle określony katalog przestępstw, tj. za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za przestępstwa określone w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości,
- posiada ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.
Badanie ankietowe Departamentu Rachunkowości i Rewizji Finansowej Ministerstwa Finansów - wnioski
Po deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, Departament Rachunkowości i Rewizji Finansowej Ministerstwa Finansów przeprowadził w 2018 r. badanie ankietowe mające na celu pozyskanie opinii społeczeństwa na temat rynku usług księgowych w Polsce. Informację o prowadzonym badaniu Ministerstwo Finansów opublikowało na swoich stronach internetowych, a także rozpowszechniło wśród szerokiego grona odbiorców, m.in. instytucji branżowych czy uczelni wyższych, zapraszając wszystkie osoby zainteresowane usługami księgowymi do wzięcia udziału w badaniu. W badaniu wzięło udział 6418 osób, z czego 4333 osoby wypełniły ankietę w całości. Respondenci (wykonujący usługi księgowe, korzystający z usług księgowych świadczonych przez firmę zewnętrzną oraz pozostali) odnieśli się do głównych założeń deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, która zakładała m.in. przejęcie przez rynek procesu weryfikacji księgowych pracujących w outsourcingu, a także weryfikowanie jakości usług przez mechanizm rynkowy.
Na tej podstawie tego badania został opracowany (w marcu 2019 r.) Raport z ogólnopolskiego badania ankietowego dotyczącego oceny efektów przeprowadzonej w 2014 r. deregulacji usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.
Ministerstwo Finansów na podstawie wyników tego badania ankietowego sformułowało postulat stworzenia nowego, skutecznego, spełniającego oczekiwania rynku systemu certyfikacji usług księgowych. Dlatego MF zadeklarowało konieczność prowadzenia dalszych analiz i konsultacji.
Badanie to wykazało m.in., że:
- jakość usług świadczonych przez biura rachunkowe obniżyła się i chociaż na ten fakt mogły mieć wpływ również inne czynniki, nie tylko deregulacja, jest to zjawisko niepokojące, które wymaga podjęcia odpowiednich działań;
- nie wykształciły się skuteczne mechanizmy rynkowej certyfikacji, gdyż pojawiające się na rynku certyfikaty, licencje nie są powszechnie rozpoznawalne i nie cieszą się takim zaufaniem jak certyfikat księgowy wydawany przez Ministra Finansów;
- ankietowani wskazywali na potrzebę aktualizacji przez osoby prowadzące biura rachunkowe swojej wiedzy, tak aby była ona dostosowana do zmieniających się przepisów prawa;
- nie wszystkie założenia deregulacji udało się osiągnąć.
Uregulowanie w Polsce zawodu księgowego - Ministerstwo Finansów wraca do tematu
W odpowiedzi z 17 stycznia 2022 roku na interpelację poselską nr 29738, Podsekretarz Stanu Piotr Patkowski w imieniu Ministra Finansów stwierdził m.in.:
Mając na uwadze ocenę skutków deregulacji, a także wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku formułowanym m.in. w postulatach i petycjach kierowanych zarówno do Ministerstwa Finansów, jak i do Prezydenta RP, Premiera RP czy Sejmu RP postanowiliśmy podjąć dyskusję na temat przyszłości zawodu księgowego. W tym celu opracowaliśmy dokument, który zostanie przekazany do szerokich konsultacji społecznych. Chcemy w ten sposób poznać opinie społeczeństwa na temat potrzeby uregulowania w Polsce zawodu księgowego. Wprowadzenie ewentualnych zmian odnośnie zawodu księgowego może determinować decyzje zawodowe tysięcy osób. Będzie to miało znaczenie zarówno dla osób zawodowo świadczących usługi księgowe, jak i dla podmiotów korzystających z usług księgowych. Z tego względu decyzje powinny być poprzedzone wnikliwą analizą i konsultacjami.
Minister zauważył też, że ocena jakości usług księgowych świadczonych przez biura rachunkowe dokonywana jest przez klientów tych biur zgodnie z regułami rynkowymi. Zdaniem ministra wybór biura rachunkowego powinien być przemyślany i dokonany w oparciu o porównanie usługodawców pod wieloma aspektami, nie tylko ceny usług księgowych, ale również posiadanych kwalifikacji, doświadczenia, ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, rekomendacji z wiarygodnych źródeł czy dostępności i możliwości kontaktu na bieżąco z wykorzystaniem różnych form komunikacji.
Nie wiadomo jeszcze jaką treść zawiera ów dokument wspomniany przez ministra Patkowskiego i kiedy zostanie przekazany do konsultacji społecznych. Nie wiemy też w jakiej formie te konsultacje się odbędą.
Zapytaliśmy o to Ministerstwo Finansów. Poprosiliśmy też resort finansów o udzielenie odpowiedzi na pytania: Jakie jest aktualne stanowisko Ministerstwa Finansów odnośnie uregulowania zawodu księgowego? W którym kierunku powinna zdaniem MF pójść ta ew. regulacja? Jakie cele powinna zakładać i realizować ta regulacja? Czy rozważany jest powrót certyfikatów księgowych MF?
W dniu 28 stycznia 2022 r. otrzymaliśmy z Ministerstwa Finansów następującą informację:
W nawiązaniu do informacji przekazanych w ramach odpowiedzi MF na interpelację poselską nr 29738, informujemy, że obecnie w Ministerstwie Ministerstwie Finansów finalizujemy prace nad dokumentem rozpoczynającym dyskusję na temat przyszłości zawodu księgowego, który zostanie skierowany w ramach konsultacji społecznych do szerokiego grona odbiorców.
Informacje o konsultacjach zostaną opublikowane na stronie internetowej Ministerstwa, a także rozpowszechnione drogą korespondencji elektronicznej m.in. wśród instytucji branżowych zrzeszających księgowych czy biura rachunkowe, a także organizacji zrzeszających przedsiębiorców czy uczelni wyższych, tak by każdy zainteresowany mógł wyrazić swoje zdanie. Celem konsultacji jest poznanie opinii różnych środowisk na temat przyszłości zawodu księgowego.
Mając świadomość tego, że wprowadzenie ewentualnych zmian dotyczących zawodu księgowego może wpłynąć na decyzje zawodowe tysięcy osób, chcemy pozyskać z rynku informacje, które pozwolą nam wytyczyć kierunek dalszych działań. Decyzja w tym zakresie powinna być poprzedzona wnikliwą analizą i konsultacjami.
W dokumencie przedstawiamy zagadnienia, które powinny być wzięte pod uwagę w kontekście rozpatrywania zawodu księgowego. Zwracamy się z prośbą o wyrażenie stanowiska na temat tego, czy potrzebna jest zmiana systemu prawnego wprowadzająca regulacje w funkcjonowaniu zawodu księgowego, a także jaki ewentualnie powinien być kierunek tych regulacji.
Zatem konkretów póki co nie ma i pozostaje nam poczekać na opublikowanie zapowiadanego przez MF dokumentu. Wydaje się, że resort finansów nie ma jeszcze sprecyzowanego poglądu na to jak powinien zostać uregulowany zawód księgowego. Ale widać pewną determinację MF, by ten temat podjąć i jakąś regulację tego ważnego zawodu wprowadzić (prędzej, czy później) do polskiego systemu prawnego.
Paweł Huczko