Projekt objaśnień do przepisów o grupach VAT - najważniejsze informacje
Przede wszystkim z projektu objaśnień wynika wprost, że przepisy o grupach VAT znajdą zastosowanie nie tylko do transakcji krajowych,, ale również do WDT, WNT, eksportu towarów, importu usług i importu towarów czy czynności niepodlegających VAT realizowanych np. jako organ władzy publicznej. W projekcie podjęto również m.in. próbę doprecyzowania pojęć powiązań ekonomicznych i organizacyjnych, lecz nadal są one w dużym stopniu niedookreślone.
Ponadto wskazano, że pewne prawa i obowiązki na gruncie VAT przypisane członkom grupy przed jej utworzeniem będą kontynuowane przez grupę jako całość. Chodzi tutaj w szczególności o:
- ulgę na złe długi,
- prawo do odliczenia niezrealizowane w przeszłych okresach rozliczeniowych,
- obowiązek wykazania zaległego podatku należnego,
- prawo/obowiązek dokonania korekty wieloletniej,
- rozliczenie importu towarów dokonanego przez członków grupy VAT w okresie przed jej powstaniem,
- wystawianie faktur korygujących do faktur dokumentujących sprzedaż poszczególnych członków przed powstaniem grupy VAT (także otrzymane korekty faktur będą rozliczane przez grupę).
Zasada kontynuacji praw i obowiązków nie będzie jednak funkcjonowała w pełnym wymiarze. Zastrzeżono na przykład, że zgody udzielane na wystawianie faktur elektronicznych przez członków grupy powinny zostać co najmniej potwierdzone przez grupę jako podatnika po jej zawiązaniu. W tym zakresie odniesiono się również do obowiązków dokumentacyjnych. Faktury sprzedażowe powinny zawierać dane identyfikacyjne grupy, mogą zawierać dodatkowo dane poszczególnych członków, ale nie jest to rozwiązanie obligatoryjne.
Starano się również przybliżyć zasady odliczania VAT przez grupę od tzw. wydatków mieszanych. W tym kontekście zaznaczono, że w przypadku gdy podmiot z grupy nabywa towar/usługę dla potrzeb drugiego podmiotu z grupy, to stosujemy zasady odliczenia uwzględniające sposób wykorzystania tego nabycia do działalności prowadzonej przez ten drugi podmiot, np. współczynnik lub pre-współczynnik tej jednostki.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na pewną niekonsekwencję. Z jednej strony projektodawca zapowiadał w uzasadnieniu do ustawy, że nowe przepisy zwiększą zakres odliczenia VAT dla podmiotów prowadzących w przeważającej części działalność zwolnioną z VAT (np. z branży ubezpieczeniowej, finansowej czy medycznej), zaś z drugiej proponowane rozwiązanie polegające na zastosowaniu współczynnika członka grupy, który wykorzystuje zakup do prowadzonej działalności realnie to uniemożliwia. Poza tym część z objaśnień (w tym również dot. zasad odliczenia), nie wynika nawet pośrednio z przepisów o grupach VAT. Dlatego też niewykluczone, że stanowisko organów podatkowych i/lub sądów administracyjnych wypracowane po wejściu ww. przepisów w życie będzie zgoła odmienne od treści objaśnień.
Czego zabrakło w projekcie objaśnień?
Minister Finansów nadal nie odniósł się do niektórych wątpliwych kwestii, jak np. potencjalna ochrona dla grupy wynikająca z interpretacji uzyskanych przez członków grup przed jej utworzeniem czy dla członków grupy po utracie statusu wynikająca z otrzymanych interpretacji w trakcie istnienia grupy. Resort finansów nie rozważył również konsekwencji neutralności rozliczeń wewnętrznych na spadek wysokości współczynnika i pre-współczynnika (gdyż czynności te dotychczas jako opodatkowane VAT i wykazywane w liczniku kalkulacji ww. wskaźników wpływały na ich wynik).
Niestety te i inne wątpliwości związane z tworzeniem i funkcjonowaniem grup VAT mogą wpłynąć odstraszająco na korzystanie przez podatników z tej możliwości. Jest to o tyle niepokojące, że wydaje się że część podmiotów mogłaby efektywnie skorzystać na wyborze takiego sposobu rozliczania VAT.
Poza podmiotami świadczącymi usługi zwolnione z VAT, potencjalnie widzimy taką perspektywę dla podmiotów zajmujących się obrotem międzynarodowym towarami (dokonujących WDT czy eksportu towarów) oraz jednostek samorządu terytorialnego. Niemniej kwestia ta wymagałaby bardzo szczegółowej oceny, również pod kątem przepisów o nadużyciu prawa oraz ewentualnego obowiązku raportowego na gruncie przepisów o schematach podatkowych.
Tomasz Kowalczyk, doradca podatkowy, Senior Manager w Enodo Advisors.
Posiada wieloletnie doświadczenie z zakresu podatku od towarów i usług zdobyte podczas realizacji różnorodnych projektów dla podmiotów polskich oraz międzynarodowych korporacji. Prowadzi szkolenia z zakresu podatku VAT, jest również autorem artykułów i komentarzy z tej tematyki.