ANALIZA
W 2007 roku nasiliły się kontrole podatkowe nieujawnionych źródeł przychodów. Ten obszar jest w tym roku jednym z priorytetów kontroli skarbowej. Najczęściej organy podatkowe wykrywają nieprawidłowości w przypadku kupna nieruchomości. Problemy podatników zaczynają się, gdy ich dochody nie są wystarczające i nie potrafią wskazać źródła finansowania tak kosztownej inwestycji. Fiskus coraz częściej sprawdza również podatników pracujących za granicą i uchylających się od obowiązków podatkowych w kraju.
Luksusowe zakupy
Wielu podatników zdecydowało się na kupno własnego domu lub mieszkania w związku ze zmianą od 1 stycznia 2007 r. przepisów dotyczących opodatkowania odpłatnego zbycia nieruchomości. Nowe zasady opodatkowania obejmują tylko te nieruchomości, które zostały nabyte po 1 stycznia 2007 r., natomiast sprzedaż wszystkich nieruchomości zakupionych do końca 2006 roku jest opodatkowana na starych zasadach. Ponieważ dla części podatników są one korzystniejsze, wielu z nich zdecydowało się zakupić własne lokum. Oczywiście kupno domu lub mieszkania nie oznacza automatycznie wszczęcia kontroli. Jednak kontrolerzy, którzy mają informację o tym, że np. ktoś buduje dom, mogą sprawdzić, czy podatnik w wykazywanych dochodach miał podstawy do dokonania takiej inwestycji.
Działania fiskusa są także ukierunkowane na kontrolę osób, które przebywały za granicą i mimo że istnieje podejrzenie, że mogły tam zarabiać, nie rozliczyły się z uzyskanych dochodów. Tymczasem podatnicy po powrocie do kraju chętnie wydają zarobione pieniądze.
Luksusowe zakupy podatników, którzy uchylili się od obowiązków podatkowych w kraju, mogą skończyć się kontrolą fiskusa. Postępowania w sprawie przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych mogą być prowadzone przez urzędy skarbowe oraz inspektorów kontroli skarbowej. Są one wszczynane, gdy z dokumentów wynika, że wydatki nie zgadzają się z opodatkowanymi dochodami wykazanymi w deklaracjach podatkowych.
Podatek sankcyjny
Rezultatem przeprowadzonej kontroli może być nałożenie 75-proc. stawki podatku dochodowego od osób fizycznych na przychody wcześniej nieujawnione w oparciu o art. 20 ust. 3 i art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od opodatkowania. W I półroczu 2007 r. urzędy kontroli skarbowej sprawdziły 859 osób, wydając decyzje na ponad 31 mln zł. W 2006 roku pod kątem nieujawnionych źródeł przychodu skontrolowano ponad 1 tys. osób, ustalając zobowiązania podatkowe na kwotę blisko 86 mln zł.
Nieuczciwym podatnikom grożą także sankcje karne skarbowe. Zgodnie z art. 54 par. 1 kodeksu karnego skarbowego podatnik, który, uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
Źródła finansowania
Bardzo często podatnicy nie mają jednak nic na sumieniu i w takiej sytuacji wystarczy, że przedstawią dokumenty potwierdzające, w jaki sposób zdobyli środki pieniężne. Podatnik, który w trakcie kontroli wskaże źródło finansowania i okaże się ono prawdziwe, nie będzie musiał zapłacić podatku naliczonego według 75-proc. sankcyjnej stawki. Jest on nakładany tylko w sytuacji, gdy podatnik nie jest w stanie lub nie chce podać źródła dochodów lub w ocenie organu dokonującego kontroli poda źródło niewiarygodne. Kontrolowany, który wskaże prawdziwe źródło dochodów, zapłaci podatek obliczony według skali ze stawkami 19, 30 i 40 proc. plus odsetki od zaległości podatkowych. Zatem opłaca się przyznać.
Fot. Wojciech Górski
Nieujawnione źródła przychodu są jednym z priorytetów działań kontroli skarbowej, pod przewodnictwem PawŁa Banasia, podsekretarza stanu w MF, generalnego inspektora kontroli skarbowej
Współpraca ŁUKASZ ZALEWSKI
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl
OPINIA
BOGUSŁAW NIEMIEC
doradca podatkowy
Bogusław Niemiec, doradca podatkowy
Najlepszym sposobem udowodnienia, że podatnik osiągnął dochód w sposób zgodny z przepisami, jest wykazanie źródła dochodu. Można to zrobić na kilka sposobów. Jednym z podstawowych jest przedstawienie rozliczenia rocznego. Ponadto jeśli podatnik dokonał sprzedaży, powinien posiadać umowę sprzedaży. Kolejnym przykładem może być zakup samochodu. Jeśli podatnik rozliczając się podał kwotę zakupu w wysokości 10 tys. zł, a urząd skarbowy określił wartość na 30 tys. zł, to trzeba mieć świadomość, że jest to tylko podstawa do opodatkowania. Stan faktyczny wynika z faktury, którą posiada nabywca. Zdarza się bowiem, że urząd doszacowuje nabyty towar w celu naliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Generalnie należy zbierać wszystkie dokumenty potwierdzające dokonanie transakcji: sprzedaży, kupna, a także umowy, z których wynika nabycie lub zbycie towaru.