Przedsiębiorcy, który dostarczył wyroby akcyzowe zharmonizowane na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, od których akcyza została zapłacona na terytorium kraju, przysługuje zwrot tego podatku. Zwrot akcyzy następuje na wniosek podatnika. Fiskus na wypłatę pieniędzy ma 30 lub 90 dni. Jednak terminy ustawowe nijak się mają do stosowanych praktyk. W większości przypadków naczelnik urzędu celnego odmawia zwrotu, a podatnik uzyskuje go dopiero po decyzji organu odwoławczego, czyli dyrektora izby celnej lub wyroku sądu administracyjnego, jeśli zdecyduje się na drogę sądową. W konsekwencji zwroty są wypłacane nawet po upływie dwóch lat od złożenia wniosku. Co więcej, organy podatkowe zwracają po dwóch latach kwotę nominalną akcyzy bez żadnego oprocentowania. Dzieje się tak dlatego, że fiskus zwrotu akcyzy nie traktuje jako wypłaty nadpłaty podatku.
Jest jednak nadzieja na zmianę tych niekorzystnych praktyk. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w jednym z ostatnich wyroków stwierdził, że jeśli organ podatkowy nie dokonał w terminie zwrotu akcyzy, będzie musiał zwrócić podatek wraz z oprocentowaniem, licząc od dnia upływu terminu do zwrotu.
Fiskus odmawia...
Eksperci wskazują, że faktem jest, że organy podatkowe często odmawiają zwrotu akcyzy i następuje on dopiero po decyzji organu odwoławczego lub wyroku WSA, przy czym dostawcy otrzymują wyłącznie nominalną kwotę zwrotu. Ewa Socha, konsultant w TPA Horwath Sztuba Kaczmarek, wyjaśniła nam, że wynika to stąd, że organy nie przewidują możliwości wypłaty odsetek za zwłokę, gdyż nie traktują zwrotu akcyzy jako nadpłaty. Nadpłatą jest natomiast stosownie do art. 72 par. 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Należałoby zastanowić się zatem, czy w sytuacji gdy mamy do czynienia ze zwrotem podatku akcyzowego zapłaconego w wysokości zgodnej z przepisami, możemy mówić o kwocie nadpłaconego podatku.
- Nie ma wątpliwości, że nie jest to kwota nienależnie zapłaconego podatku, gdyż obowiązek jej zapłaty wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o podatku akcyzowym. Wątpliwości są tym większe, że w przypadku zwrotu akcyzy ustawa nie odwołuje się do odpowiedniego stosowania przepisów Ordynacji podatkowej, tak jak to jest w przypadku importu wyrobów akcyzowych - tłumaczyła Ewa Socha.
Według niej z pomocą przychodzi tu jednak WSA w Warszawie, który w wyroku z 27 listopada 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 1143/07; niepublikowany) stwierdził, że jeśli organ podatkowy nie dokonał w terminie zwrotu akcyzy zapłaconej z tytułu dokonania eksportu wyrobów akcyzowych zharmonizowanych (analogiczne przepisy odnoszą się do wewnątrzwspólnotowej dostawy wyrobów akcyzowych zharmonizowanych), będzie musiał zwrócić podatek wraz z oprocentowaniem, licząc od dnia upływu terminu do zwrotu.
...nie przestrzega terminów...
Zwrot podatku akcyzowego, zapłaconego w kraju od wyrobów akcyzowych zharmonizowanych, które następnie są przedmiotem dostawy do innego państwa członkowskiego UE lub eksportu, powinien nastąpić w terminie 30 dni (lub 90 dni, jeśli zasadność zwrotu wymaga sprawdzenia) od złożenia kompletnego wniosku. W praktyce terminy te są nagminnie przekraczane, a opóźnienia sięgają wielu miesięcy. Na ten aspekt zwrócił uwagę Krzysztof Flis, doradca podatkowy w MDDP Doradztwo Podatkowe, który wyjaśnił, że brak precyzyjnego przepisu przewidującego oprocentowanie opóźnionego zwrotu podatku powoduje, że w praktyce organy celne nie czują się związane żadnym terminem.
- Trudno poważnie traktować potencjalną możliwość zaskarżenia bezczynności organów celnych przedłużających postępowanie w sprawie zwrotu podatku. Odnośnie do oprocentowania zwracanego podatku dominuje przekonanie, że nie ma ku temu żadnych podstaw - argumentował Krzysztof Flis.
Jego zdaniem taka interpretacja jest wątpliwa, bo jest ona sprzeczna z wykładnią celowościową przepisów ogólnego prawa podatkowego. Zgodnie z art. 72 Ordynacji podatkowej za nadpłatę uważa się m.in. kwotę nienależnie zapłaconego podatku.
- Wprawdzie podatek akcyzowy w momencie jego zapłaty nie był podatkiem nienależnym, ale w momencie upływu terminu do jego zwrotu (w sytuacji kiedy zwrot jest zasadny) z perspektywy podatnika staje się on podatkiem zapłaconym nienależnie, ponieważ termin ten, niezależnie od przyczyn, nie podlega przedłużeniu. Tym samym niezwrócony w terminie podatek należy traktować jako nadpłatę, która podlega oprocentowaniu od dnia upływu terminu do zwrotu - podkreślił Krzysztof Flis.
...i nie wypłaca odsetek
Marcin Zimny, prawnik z CMS Cameron McKenna, uważa, że w omawianej sytuacji faktycznie ani przepisy ustawy o podatku akcyzowym, ani przepisy rozporządzenia ministra finansów w sprawie zwrotu akcyzy od wyrobów akcyzowych zharmonizowanych nie przewidują odsetek od nieterminowego zwrotu. W przepisach o podatku akcyzowym nie ma regulacji analogicznych do tych przewidzianych w ustawie o VAT, zgodnie z którymi różnicę podatku niezwróconą przez urząd skarbowy w terminach określonych w ustawie o VAT traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej. W rozporządzeniu wskazano jedynie, że naczelnik urzędu celnego dokonuje zwrotu akcyzy w terminie 30 dni od dnia przedstawienia właściwych dokumentów, a jeżeli zasadność zwrotu akcyzy wymaga dodatkowego sprawdzenia, zwrot następuje w terminie 90 dni.
- Z uwagi zatem na brak obowiązku naliczania odsetek na rzecz podatnika, czyli brak po stronie Skarbu Państwa negatywnych konsekwencji przedłużania zwrotu akcyzy, istnieje po stronie organów celnych pokusa przedłużania terminu, jak i odmowy tego zwrotu. Przepisy Ordynacji podatkowej nie przewidują też możliwości oprocentowania niezwróconych w terminie kwot akcyzy. Stąd też nie ma szans w praktyce na uzyskanie tego oprocentowania w postępowaniu przed organami celnymi - argumentował Marcin Zimny.
Dodał, że mimo to sytuacja podatników nie jest beznadziejna. Mają oni szansę na uzyskanie oprocentowania niezwróconych w terminie kwot akcyzy, powołując się przed sądami administracyjnymi na zasady konstytucyjne.
Brak przepisów o oprocentowaniu niezwróconych w terminie kwot akcyzy stanowi lukę spowodowaną błędem ustawodawcy, która narusza zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP), zasadę ochrony własności (art. 21) oraz zasadę równości podatników wobec prawa (art. 32).
- W konsekwencji, powołując się na te zasady konstytucyjne, można rozważyć wypełnienie tej luki na zasadzie wyjątku, w drodze analogi stosując przepisy Ordynacji podatkowej o nadpłacie, które przewidują oprocentowanie - radził nasz rozmówca z CMS Cameron McKenna.
13 proc. wynosi obecnie oprocentowanie zwrotu nadpłat podatku w skali roku wynikające z Ordynacji podatkowej
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jak odzyskać podatek
EWA MATYSZEWSKA
ewa.matyszewska@infor.pl