W dniu 13 listopada 2014 r. Minister Finansów podpisał nowe rozporządzenie w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów (Dz. U. z 2014 r. poz. 1611), którego przepisy wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2015 r. (rozporządzenie zastąpiło obecnie obowiązujące – z 2010 r.). Akt ten jest wynikiem zmiany ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77, poz. 649, z późn. zm.), jaka nastąpiła przepisami ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz. U. z 2014 r. poz. 768).
Nowe przepisy spowodują spore zmiany w stosunku do obecnego kształtu postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów. Poniżej znajduje się podsumowanie najważniejszych z nich.
Do końca 2014 r. istniała możliwość zaliczenia kandydatom na biegłych rewidentów przez Komisję Egzaminacyjną najwyżej kilku spośród 10 egzaminów pisemnych (dotyczyło to zwolnienia kandydata z części egzaminów objętych postępowaniem kwalifikacyjnym, jeżeli kandydat zdał w tym zakresie egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne, a dodatkowo – w przypadku kandydata posiadającego uprawnienia inspektora kontroli skarbowej – zwolnienia z egzaminu z prawa podatkowego).
Natomiast od 1 stycznia 2015 r., na mocy zmienionych przepisów, kandydat będzie mógł być zwolniony - na jego wniosek - przez Komisję Egzaminacyjną:
- z wybranych egzaminów, jeżeli zdał w Polsce egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne o tym samym zakresie,
- z wybranych egzaminów – jeżeli zdał egzaminy w ramach postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym państwie UE (a także w Islandii, Lichtensteinie oraz Norwegii, jako że ustawa o biegłych rewidentach „zrównuje” te państwa z krajami należącymi do Unii Europejskiej w tym względzie), a Komisja Egzaminacyjna stwierdzi, że zakres kształcenia zawiera wiedzę teoretyczną pokrywającą się z zakresem wnioskowanego o zwolnienie z egzaminu/ów,
- ze wszystkich egzaminów, jeżeli kandydat ukończył studia wyższe w Polsce lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Polsce za równorzędne, na kierunku, co do którego Komisja Egzaminacyjna stwierdzi, że zakres kształcenia obejmuje wiedzę teoretyczną pokrywającą się z zakresem wszystkich egzaminów (wykaz tych kierunków studiów wyższych będzie miał obowiązek opublikować KIBR na swojej stronie internetowej).
Dodatkowo od 1 stycznia 2015 r. kandydaci na biegłego rewidenta posiadający uprawnienia już nie tylko inspektora kontroli skarbowej, ale także i doradcy podatkowego będą również mieli możliwość bycia zwolnionym z egzaminu z prawa podatkowego.
Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne
W kwestii praktyki oraz aplikacji od początku 2015 r. nastąpią m.in. następujące zmiany:
- zwolnienie z praktyki będzie również możliwe w sytuacji, gdy kandydat posiada uprawnienia inspektora kontroli skarbowej,
- aplikacja będzie mogła trwać już nie tylko co najmniej 2 lata (w połączeniu z odbytą wcześniej roczną praktyką), ale także co najmniej 3 lata (bez konieczności odbywania praktyki),
- będzie możliwość bycia zwolnionym w ogóle z całości aplikacji (obecne przepisy nie przewidują jakichkolwiek możliwości zwolnienia z całości czy nawet jej części), jeżeli kandydat udowodni co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa i finansów (decyzję o spełnieniu tego wymogu podejmować będzie indywidualnie za każdym razem Komisja Egzaminacyjna).
Mając na względzie dotychczas przedstawione przez autora zmiany, nowe uregulowania prawna przewidują tym samym możliwość dla kandydatów na biegłych rewidentów niezdawania żadnych egzaminów pisemnych oraz nieodbywania praktyki i aplikacji.
W myśl nowych przepisów największa zmiana dotyczyć będzie jednak egzaminu dyplomowego. Do końca 2014 r. jest to egzamin przeprowadzany jedynie w formie ustnej (w siedzibie Komisji Egzaminacyjnej w Warszawie, co akurat się nie zmieni), przed trzema członkami Komisji Egzaminacyjnej (zawsze w obecności przewodniczącego Komisji lub jego zastępcy) i polega na udzieleniu odpowiedzi na 3 pytania zawarte w jednym z zestawów pytań wylosowanym przez kandydata (kolejność udzielania odpowiedzi należy do kandydata, który ma czas do 30 minut).
Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Natomiast od początku 2015 r. egzamin będzie przeprowadzany w formie pisemnej i ustnej, pod nadzorem co najmniej dwóch członków Komisji Egzaminacyjnej (w tym także w obecności przewodniczącego Komisji lub jego zastępcy), gdzie większość składu egzaminacyjnego stanowić będą osoby posiadające tytuł biegłego rewidenta. Część pisemna egzaminu dyplomowego trwać będzie nie dłużej niż 180 minut, natomiast część ustna nie dłużej niż 30 minut (przerwa pomiędzy częściami nie będzie wliczana do czasu trwania egzaminu).
Część pisemna egzaminu dyplomowego polegać będzie na analizie wybranych zagadnień sprawdzających umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w tym w szczególności do badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych, w zakresie rozpoznawania ryzyka badania, opracowywania strategii badania, wyboru i stosowania właściwych metod i technik w procesie badania sprawozdań finansowych, opracowywania dokumentacji badania sprawozdań finansowych, w tym dokumentacji roboczej, raportu i opinii biegłego rewidenta, a także rozstrzygania zawodowych dylematów etycznych, posługiwania się zawodowym osądem przy rozwiązywaniu zagadnień występujących w działalności gospodarczej, oceny poprawności stosowanych zasad i procedur wewnętrznego systemu kontroli jakości w firmie audytorskiej oraz komunikowania i raportowania.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Z kolei część ustna egzaminu dyplomowego polegać będzie na udzieleniu odpowiedzi na 2 pytania, z czego jedno dotyczyć ma omówienia rozwiązań zaprezentowanych w części pisemnej. W trakcie części ustnej egzaminu dyplomowego kandydat na biegłego rewidenta nie będzie mógł korzystać z przepisów prawa, standardów rachunkowości, standardów rewizji finansowej, uchwał, postanowień, stanowisk, wskazówek Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.
Odpowiedzi udzielone w ramach części pisemnej i ustnej będą oceniane z uwzględnieniem poprawności i spójności odpowiedzi oraz umiejętności stosowania przepisów prawa i zasad określanych w standardach wykonywania zawodu biegłego rewidenta. Wynik egzaminu dyplomowego ogłaszany będzie (przez przewodniczącego składu egzaminacyjnego) indywidualnie poszczególnym kandydatom na biegłych rewidentów po zakończeniu egzaminu dyplomowego.
Zmiany w ustawie o biegłych rewidentach spowodują również rozpoczęcie pobierania przez samorząd zawodowy biegłych rewidentów od 1 stycznia 2015 r. następujących opłat za rozpatrzenie wniosków kandydata:
- o zaliczenie wybranych egzaminów pisemnych,
- o zaliczenie wszystkich egzaminów pisemnych,
- o zaliczenie egzaminu z prawa podatkowego (dla kandydatów posiadających uprawnienia inspektora kontroli skarbowej i/lub tytułu doradcy podatkowego).
Na chwilę obecną dokładna wysokość ww. opłat nie jest jeszcze znana (ustalona będzie przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów najpóźniej do końca 2014 r.), ale ustawodawca ograniczył ich wysokość do maksymalnie 2% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ogłoszonego przez prezesa GUS, za poprzedni rok kalendarzowy (czyli ok. 73,00 zł).
Autorem opracowania jest Maciej Chorostkowski, zastępca dyrektora biura Krajowej Izby Biegłych Rewidentów