Zmienione przepisy dotyczące spraw spadkowych o charakterze międzynarodowym w ramach UE zaczynają obowiązywać od 17 sierpnia 2015 r.. Pojawi się także nowy dokument: Europejskie Poświadczenie Spadkowe, będący potwierdzeniem, że osoba w nim wymieniona posiada określone w tym dokumencie prawa do spadku. Zmiany są efektem unijnego rozporządzenia z 2012 r. oraz wynikającej z niego nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego i Prawa o notariacie.
"Nowe przepisy dotyczą takich spraw spadkowych, w których występują jakieś elementy zagraniczne dotyczące różnych państw członkowskich UE. Przepisy te mają zwiększyć pewność prawa i przewidywalność rozstrzygnięć sądowych, uprościć procedury i ułatwić spadkobiercom realizację ich praw spadkowych we wszystkich państwach UE, które uczestniczą w rozporządzeniu" - powiedział sędzia Andrzej Ryng z departamentu legislacyjnego resortu sprawiedliwości.
Jak dodał, w praktyce dla spadkodawców i spadkobierców powinna zwiększyć się przewidywalność prawa. "Ponieważ do tej pory każde państwo miało swoje własne przepisy dotyczące jurysdykcji i prawa właściwego, często dochodziło do konfliktów jurysdykcyjnych. W jednym państwie było wszczynane postępowanie przez jednego spadkobiercę, z kolei inny spadkobierca wszczynał równoległe postępowanie w drugim państwie" - zaznaczył sędzia Ryng.
Podatek od spadków i darowizn 2015 - PDF
Spadki - testament, zachowek, dziedziczenie. Zmiany w prawie spadkowym 2015 – PDF
Sytuacja taka - jak dodał - prowadziła do konfliktów i trudności z wyegzekwowaniem orzeczeń zapadłych w różnych krajach w odniesieniu do jednego spadku. Mam więc nadzieję, że wynik wprowadzenia tego rozporządzenia będzie pozytywny dla spadkobierców - dodał.
"Niezależnie od tego, gdzie znajdują się poszczególne składniki majątku spadkowego, wszystkie sprawy dotyczące wszystkich tych składników będą scentralizowane tylko w jednym państwie. Co do zasady będzie to państwo, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci, czyli tam gdzie było centrum jego interesów życiowych" - wyjaśnił.
Dodał, że jeśli ocena danej sprawy doprowadzi do uznania, że tym centrum pozostała Polska, to dalej właściwe będą polskie sądy i polskie prawo. "Jeśli natomiast spadkodawca wrósł mocno w nowe państwo i przeniósł do niego centrum życia, to aby nie zrobić kłopotu swojej rodzinie w Polsce, powinien on wcześniej dokonać wyboru polskiego prawa jako stosującego się do wszystkich spraw związanych z dziedziczeniem po nim" - zaznaczył sędzia Ryng.
Wskazał, że wybór w testamencie polskiego prawa otworzy spadkobiercom drogę do tego, aby zawrzeć umowę, że to polskie sądy będą rozstrzygały sprawę. "W przypadku braku takiego wyboru i braku takiej umowy sprawą spadkową będzie zajmował się sąd w tym państwie, do którego spadkodawca się przeniósł" - dodał.
Podkreślił jednocześnie, że przyjęte zmiany wynikają z ogólnej zasady wzajemnego zaufania w Unii. Oznacza to, że orzeczenie wydane w danym państwie nie może być ponownie badane merytorycznie w innym państwie. "Mogą być badane kwestie formalne, ale nie ma mowy, aby drugi sąd jeszcze raz oceniał, czy wyrok jest prawidłowy" - powiedział sędzia.
Rozporządzenie spadkowe wiąże 25 z 28 państw członkowskich UE - wyjątkami są Dania, Irlandia i Wielka Brytania. Nowe zasady będą dotyczyć spraw spadkowych po osobach zmarłych po 16 sierpnia. Wobec wcześniejszych spraw spadkowych będą miały zastosowanie dotychczasowe regulacje. (PAP) mja/ itm/
Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw - Dziennik Ustaw z 2015 r., poz. 539