Belgijski system opodatkowania nadmiernych zysków, obowiązujący od 2005 r., pozwalał niektórym wielonarodowym grupom przedsiębiorstw na płacenie znacznie niższych podatków w Belgii na podstawie interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. System ten umożliwiał obniżanie podstawy opodatkowania przedsiębiorstw o 50–90% przez nieuwzględnianie tzw. „nadmiernych zysków”, które rzekomo wynikają z przynależności do grupy wielonarodowej. Szczegółowe dochodzenie Komisji rozpoczęte w lutym 2015 r. wykazało, że stanowił on odstępstwo od normalnej praktyki zgodnej z belgijskimi przepisami dotyczącymi podatku od przedsiębiorstw, a także od zasady ceny rynkowej. Zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi pomocy państwa jest to nielegalne.
Margrethe Vestager, komisarz odpowiedzialna za politykę konkurencji, stwierdziła: „Belgia przyznała ograniczonej liczbie korporacji wielonarodowych znaczne korzyści podatkowe, które naruszają unijne przepisy dotyczące pomocy państwa.Zakłóca to konkurencję, ponieważ w rezultacie mniejsze przedsiębiorstwa niebędące częścią grupy wielonarodowej prowadzą działalność na gorszych warunkach.
Jest wiele legalnych sposobów na dotowanie inwestycji w państwach UE i wiele powodów, dla których warto inwestować w UE.Jeśli jednak któreś z państw przyznaje niektórym korporacjom wielonarodowym nielegalne korzyści podatkowe, dzięki czemu mogą one uniknąć płacenia podatku od większości swoich faktycznych zysków, poważnie szkodzi to uczciwej konkurencji w UE, co ostatecznie odbywa się kosztem obywateli Unii”.
Monitor Księgowego – prenumerata
System opodatkowania nadmiernych zysków reklamowany był przez organy podatkowe pod hasłem „Tylko w Belgii”. Z systemu tego korzystały tylko te grupy wielonarodowe, które uzyskały interpretację indywidualną prawa podatkowego na podstawie systemu, podczas gdy samodzielnym przedsiębiorstwom (tj. niebędącym częścią grupy) prowadzącym działalność wyłącznie w Belgii korzyści takie nie przysługiwały. System ten bardzo poważnie zakłóca konkurencję w wielu różnych sektorach gospodarczych na jednolitym rynku unijnym.
Korporacje wielonarodowe, które skorzystały z systemu, wywodzą się głównie z państw europejskich, i to właśnie te korporacje dzięki systemowi nie zapłaciły większości podatków, które Belgia będzie teraz musiała odzyskać. Według szacunków Komisji kwoty te opiewają na około 700 mln euro.
System opodatkowania nadmiernych zysków
Zgodnie z belgijskimi przepisami podatek od przedsiębiorstw nalicza się na podstawie faktycznie odnotowanych zysków z działalności w Belgii. System opodatkowania nadmiernych zysków, wprowadzony w 2005 r. na podstawie art. 185 §2 lit. b) kodeksu podatku dochodowego (Code des Impôts sur les Revenus/Wetboek Inkomstenbelastingen), umożliwiał jednak korporacjom wielonarodowym obniżenie ich podstawy opodatkowania ze względu na domniemany nadmierny zysk, w oparciu o wiążącą prawnie interpretację indywidualną prawa podatkowego. Taka interpretacja obowiązywała przez cztery lata, a jej ważność mogła zostać przedłużona.
Zakładała ono porównanie faktycznego zysku odnotowanego przez daną korporację z hipotetycznym średnim zyskiem samodzielnego przedsiębiorstwa w porównywalnej sytuacji. Wynikającą z tego porównania różnicę zysków belgijskie organy podatkowe uznają za „nadmierne zyski” i proporcjonalnie obniżają podstawę opodatkowania korporacji. Takie postępowanie opiera się na założeniu, że działalność korporacji wielonarodowych przynosi nadmierne zyski, ponieważ należą one do grupy międzynarodowej, co pozwala im np. na wspólne działanie, osiąganie ekonomii skali, korzystanie z dobrej reputacji grupy, sieci klientów i dostawców oraz z dostępu do nowych rynków. W praktyce faktycznie odnotowane zyski objętych systemem przedsiębiorstw zmniejszano zazwyczaj o ponad 50%, a niekiedy nawet o 90%.
Szczegółowe dochodzenie Komisji wykazało, że nieuwzględnianie nadmiernych zysków w rzeczywistej podstawie opodatkowania przedsiębiorstwa stanowiło odstępstwo od
- normalnej praktyki zgodnej z belgijskimi przepisami dotyczącymi podatku od przedsiębiorstw. Pozwalało to tym korporacjom wielonarodowym, które były w stanie uzyskać odpowiednią interpretację podatkową, na uzyskanie preferencyjnej i selektywnej dotacji nieotrzymywanej przez inne przedsiębiorstwa. Oznacza to, że co najmniej 35 przedsiębiorstw otrzymało mającą wpływ na konkurencję, nienależną korzyść podatkową w przeciwieństwie do dowolnego samodzielnego przedsiębiorstwa konkurującego na tym samym rynku, które musi płacić podatki od swoich faktycznych zysków odnotowanych w Belgii, zgodnie z belgijskimi zwykłymi przepisami dotyczącymi podatku od przedsiębiorstw; oraz
- od zasady ceny rynkowej zgodnej z unijnymi przepisami dotyczącymi pomocy państwa. Nawet przy założeniu, że korporacja wielonarodowa generuje takie nadmierne zyski, zgodnie z tą zasadą powinny one być dzielone między przedsiębiorstwa grupy w sposób odzwierciedlający realia gospodarcze oraz powinny podlegać opodatkowaniu w państwie, w którym zostały odnotowane. Dzięki belgijskiemu systemowi opodatkowania zyski takie są po prostu odejmowane na mocy jednostronnej decyzji belgijskich organów podatkowych od podstawy opodatkowania danego przedsiębiorstwa należącego do grupy.
Selektywnych korzyści podatkowych wynikających z programu nie można też uzasadnić podnoszonym przez Belgię argumentem, że obniżki podatków są konieczne, aby uniknąć podwójnego opodatkowania. Belgia dokonała bowiem tych korekt jednostronnie, tj. nie wynikały one z zamiaru opodatkowania tych samych zysków przez inne państwo. W ramach opisanego systemu przedsiębiorstwa nie muszą wykazać istnienia podwójnego opodatkowania, ani nawet ryzyka takiej sytuacji. W rzeczywistości system ten prowadził do podwójnego nieopodatkowania.
Przedsiębiorstwa objęte systemem korzystają z preferencyjnego traktowania podatkowego, które jest niezgodne z unijnymi przepisami dotyczącymi pomocy państwa, tj. z art. 107 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Odsetki 2016 – rewolucyjne zmiany
Odzyskanie należności
Od chwili wszczęcia przez Komisję dochodzenia w lutym 2015 r. Belgia wstrzymała funkcjonowanie systemu i nie wydała nowych interpretacji podatkowych w jego ramach. Przedsiębiorstwa, które takie interpretacje już uzyskały od czasu jego wejścia w życie w 2005 r., nadal jednak z niego korzystają.
W swojej decyzji Komisja zobowiązuje Belgię do niestosowania niezgodnego z prawem systemu również w przyszłości. Co więcej, aby odebrać nienależne korzyści przedsiębiorstwom, które je uzyskały, oraz aby przywrócić uczciwą konkurencję, Belgia musi teraz odzyskać pełną kwotę niezapłaconego podatku od co najmniej 35 korporacji wielonarodowych objętych nielegalnym systemem. Belgijskie organy podatkowe muszą obecnie określić, które z przedsiębiorstw skorzystały z systemu, oraz ustalić dokładne kwoty podatku do odzyskania. Według szacunków Komisji kwoty te opiewają na około 700 mln euro.
Komisja bada selektywne przyznawanie korzyści podatkowych
Od czerwca 2013 r. Komisja bada praktyki w zakresie wydawania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego w państwach członkowskich. W grudniu 2014 r. zakres badania został rozszerzony i objął wszystkie państwa członkowskie. W październiku 2015 r. Komisja stwierdziła, że Luksemburg i Holandia przyznały selektywne korzyści podatkowe odpowiednio przedsiębiorstwom Fiat i Starbucks. Komisja prowadzi również trzy szczegółowe dochodzenia w sprawach, w których pojawiły się obawy, iż interpretacje indywidualne prawa podatkowego mogą rodzić wątpliwości w zakresie pomocy państwa. Dochodzenia te dotyczą przedsiębiorstw Apple w Irlandii oraz Amazon i McDonald's w Luksemburgu.
Zwalczanie uchylania się od opodatkowania i oszustw podatkowych jest jednym z głównych priorytetów Komisji.
W ramach pakietu dotyczącego przejrzystości podatkowej przedstawionego przez Komisję w marcu 2015 roku pierwsze sukcesy odnotowano również w październiku 2015 r., kiedy to państwa członkowskie osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie automatycznej wymiany informacji o interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego, po zaledwie siedmiu miesiącach negocjacji. Przepisy te przyczynią się do osiągnięcia dużo większej przejrzystości oraz będą zniechęcać do wykorzystywania interpretacji indywidualnych prawa podatkowego jako instrumentu służącego nadużyciom podatkowym. Jest to dobra wiadomość dla przedsiębiorstw i konsumentów, którzy nadal będą korzystać z tej bardzo użytecznej praktyki podatkowej, ale pod bardzo ścisłą kontrolą zapewniającą ramy dla uczciwej konkurencji podatkowej.
W czerwcu 2015 r. Komisja przedstawiła także szereg inicjatyw mających na celu zwalczanie uchylania się od opodatkowania, zapewnienie zrównoważonych dochodów podatkowych oraz wzmocnienie jednolitego rynku dla przedsiębiorstw. Proponowane środki, będące częścią planu działania Komisji na rzecz sprawiedliwego i wydajnego opodatkowania, mają znacząco poprawić warunki opodatkowania przedsiębiorstw w UE, dzięki czemu stanie się ono bardziej sprawiedliwe i wydajne oraz bardziej sprzyjające wzrostowi gospodarczemu. Kluczowe działania obejmowały ramy zapewniające efektywne opodatkowanie wygenerowanych dochodów oraz strategię dotyczącą wznowienia wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych (CCCTB). Nowego wniosku w tej sprawie można spodziewać się w 2016 r.
Komisja zamierza teraz zapoczątkować kolejną grupę inicjatyw w celu zwalczania uchylania się przedsiębiorstw od opodatkowania w UE i na całym świecie. Inicjatywy te będą się opierać na prostej zasadzie stanowiącej, że wszystkie przedsiębiorstwa, małe czy duże, muszą płacić podatki w państwach, w których uzyskują dochody. Komisja przedstawi te inicjatywy w dniu 27 stycznia, wraz ze skoordynowaną ogólnounijną strategią, która ma służyć stosowaniu standardów dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych na całym świecie.
Jawna wersja decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.37667 w rejestrze pomocy państwa na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Biuletyn State Aid Weekly e-News zawiera wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w Internecie i w Dzienniku Urzędowym UE.