Na zasadność wprowadzenia takiego rozwiązania wskazują następujące dane:
- w latach 2008-2015 polska gospodarka wzrosła o 39,16%, zaś wpływy z CIT zmniejszyły się w tym okresie o 4,95%;
- w 2008 r. udział dochodów budżetowych państwa z podatku CIT w produkcie krajowym brutto wynosił 2,11%, natomiast w kolejnych latach proporcja ta systematycznie spadała i w 2015 r. wyniosła 1,44%.
Priorytetem Ministerstwa Finansów jest ograniczenie tego zjawiska poprzez zwalczanie sztucznych czynności/schematów wykorzystywanych przede wszystkim przez korporacje międzynarodowe oraz aktywne ograniczenie nadużyć w ramach stosowania cen transferowych.
Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik
W związku z tym dokonano reorganizacji Departamentu Systemu Podatkowego (SP) poprzez połączenie w nim następujących zadań, które dotychczas były rozproszone w trzech innych departamentach:
- przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania poprzez stosowanie generalnej klauzuli antyabuzywnej;
- zawieranie porozumień dotyczących uznania prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania cen transakcyjnych;
- nadzór nad jednolitym stosowaniem przepisów prawa podatkowego (w szczególności ukrócenie procederu „legalizacji" schematów abuzywnych przez system interpretacji).
Wzmocniony Departament SP będzie centrum kompetencyjnym w obszarze powyższych zjawisk. Departament SP będzie obsługiwał Ministra Finansów w zakresie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania i porozumień w zakresie ustalania cen transferowych.
Ponadto Departament SP będzie wspomagał administrację podatkową co do jednolitości stosowania prawa podatkowego poprzez nadzór nad jednolitością wydawanych interpretacji podatkowych, w tym również w kontekście możliwości zastosowania przepisów o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania
Jednocześnie w Ministerstwie Finansów trwają prace nad powołaniem Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Zadaniem tego organu będzie wydawanie opinii co do zasadności zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w indywidualnych sprawach (postępowaniach podatkowych).
Opinie Rady będą wydawane na wniosek Ministra Finansów w toku postepowania lub na wniosek strony (obowiązkowo) w odwołaniu od decyzji wydanej z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Rada zostanie powołana w terminie do dnia 13 września 2016 r.
Ministerstwo Finansów
Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania
Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania funkcjonuje od 15 lipca 2016 r. Ma ona uniemożliwić firmom dokonywanie sztucznych i niemających uzasadnienia gospodarczego czynności, za pomocą których próbowałyby ominąć przepisy i osiągnąć korzyści podatkowe.
Fiskus będzie mógł uznać, że dana czynność podatnika, np. transakcja, została podjęta przede wszystkim lub tylko i wyłącznie w celu obniżenia podatku. W takim wypadku podatek zostanie określony we właściwej wysokości.
Klauzula ma mieć zastosowanie tylko wtedy, gdyby korzyść uzyskana przez podatnika w wyniku kwestionowanych przez fiskusa sztucznych czynności, przekraczała w roku podatkowym kwotę 100 tys. zł. Minister finansów ma wydawać tzw. opinie zabezpieczające, które mają gwarantować, że określone działania podatnika nie będą ocenione jako unikanie opodatkowania. Powołana ma zostać Rada ds. Unikania Opodatkowania, opiniująca sporne sprawy dotyczące unikania opodatkowania. W jej skład mają wchodzić przedstawiciele różnych instytucji.
Zastrzeżenia dotyczące klauzuli formułowali mniejsi przedsiębiorcy. m.in. ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Zdaniem resortu finansów te obawy są nieuprawnione. "Ustawa bazuje na założeniu, że zachowania skutkujące zastosowaniem klauzuli leżą w zasięgu jedynie dużych przedsiębiorców (zwykle powiązanych kapitałowo i zarządczo z podmiotami zagranicznymi) oraz osób fizycznych dysponującymi dużymi dochodami" - zapewniono.
Według resortu konstruowanie i dokonywanie sztucznych czynności zmierzających do unikania opodatkowania wymaga znacznych zasobów finansowych i dostępu do wysoko wykwalifikowanej obsługi prawnej, niezbędnej do wykreowania i realizacji tego rodzaju czynności.
Ponadto, jak przekonywało MF, w ustawie zawarto szereg instrumentów dających ochronę przed nadużywaniem klauzuli. Resort wymienia: limit kwotowy korzyści podatkowej; wyłączną właściwość Ministra Finansów w sprawach klauzuli; wprowadzenie Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania; możliwość skorygowania deklaracji w końcowej fazie postępowania podatkowego w zakresie stosowania klauzuli; opinie zabezpieczające. (PAP)