Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zakończyło pracę nad tzw. ustawą rodzinną. Obok zmian w kodeksie pracy dotyczących m.in. wydłużenia urlopów macierzyńskich projekt przewiduje zmianę w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych zakładającą przywrócenie ulgi podatkowej z tytułu zatrudniania opiekunki do dziecka. Proponowane rozwiązanie jest już drugim podejściem resortu do wprowadzenia ulgi. Wcześniejsza propozycja rodziła jednak obawy, że preferencja może być wykorzystywana do obniżania dochodu do opodatkowania dzięki zatrudnianiu członków rodziny, o czym GP informowała. Nowa wersja zmiany wątpliwości te usunęła wyraźnie stanowiąc, że podatnik ubiegający się o możliwość skorzystania z ulgi będzie musiał złożyć oświadczenie, że zatrudniana osoba nie jest z nim spokrewniona.
Projektowana ulga nawiązuje do podobnego odliczenia, które obowiązywało w 2006 roku. Proponowane rozwiązanie w odróżnieniu od poprzednio obowiązującego odnosi się jednak wyłącznie do przypadków zatrudniania pracowników w charakterze opiekuna do dzieci. Preferencja nie będzie zatem przysługiwała podatnikom zatrudniającym w gospodarstwie domowym np. kucharkę, gosposię, sprzątaczkę czy opiekuna do osób starszych lub chorych. Eksperci podkreślają, że warunki odliczenia zostały znacznie uproszczone, jednak do korzystania z ulgi może zniechęcić konieczność wypełniania przez podatnika-pracodawcę obowiązków wobec ZUS i urzędu skarbowego.
Mniej warunków
Propozycję resortu pracy pozytywnie ocenia Anna Marciniak, prawnik w Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy.
- Z punktu widzenia wielu gospodarstw domowych proponowana zmiana może okazać się bardzo korzystna, gdyż daje możliwość odliczenia realnie poniesionych kosztów wydatkowanych na opiekę nad dzieckiem - mówi Anna Marciniak. Dodaje, że jest to również zmiana korzystna dla budżetu państwa, gdyż proponowana ulga może skutkować zmniejszeniem nieformalnego zatrudniania opiekunek do dzieci i opłacanie za nie należności publicznoprawnych. Anna Marciniak podkreśla, że projekt pozwala na zatrudnienie dowolnej osoby (nie musi to być osoba zarejestrowana jako bezrobotna), pod warunkiem że nie jest ona spokrewniona z podatnikiem.
- Istotne jest to, że możliwość skorzystania z ulgi powstanie jedynie w sytuacji, gdy opiekunka do dzieci będzie zatrudniona na podstawie umowy o pracę, nie zaś na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. umowy zlecenia - wyjaśnia nasza rozmówczyni.
W ocenie Anny Misiak, doradcy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, nowa propozycja wydaje się być mniej skomplikowana niż poprzednie. Prawo do ulgi nie byłoby uzależnione od długości okresu zatrudnienia opiekuna. Podatnik zatrudniający opiekuna do dziecka zyskałby możliwość zmniejszenia dochodu do opodatkowania, a zatem ulga działałaby w podobny sposób jak odliczenie wydatków na internet czy darowizny.
- Podatnik miałby prawo odliczyć nie tylko obowiązkowe po jego stronie jako pracodawcy składki na ubezpieczenie społeczne czy Fundusz Pracy, ale również wypłacone takiemu opiekunowi wynagrodzenie - mówi Anna Misiak. Zwraca uwagę, że nie przewidziano także żadnych specjalnych wymogów po stronie opiekuna do dziecka, jak na przykład konieczność zarejestrowania jako bezrobotny. Projekt zawiera jednak tutaj jedno wyraźne zastrzeżenie.
- Prawo do ulgi nie będzie przysługiwało, jeśli opiekun jest spokrewniony z podatnikiem. Uprawnienie do odliczenia nie działałoby zatem w przypadku korzystania z pomocy rodziny, co zdarza się jednak nader często - podkreśla nasza rozmówczyni.
Wysokie zarobki
Nowa ulga miałaby zastosowanie po raz pierwszy przy rozliczeniu podatku dochodowego za 2008 rok. Jak wskazuje Łukasz Grzejdziak, doradca podatkowy w KPMG, w przypadku zatrudnienia osoby z wynagrodzeniem miesięcznym 1 tys. zł brutto pracodawca poniesie wydatek około 1,2 tys. zł, a zainteresowana osoba otrzyma około 720 zł wynagrodzenia na rękę. Pracodawca korzystający z nowej ulgi w rozliczeniu za 2008 rok i opłacający podatek według stawki maksymalnej odzyska w postaci ulgi kwotę 40 proc. poniesionego wydatku, a zatem jego rzeczywiste obciążenie będzie w przybliżeniu równe kwocie pensji otrzymanej przez opiekunkę.
- Oznacza to, że zaproponowane rozwiązanie może być neutralne podatkowo dla osób obciążonych najwyższymi podatkami. Natomiast zachęta dla osób opłacających niższe podatki może nie być wystarczająca, ponieważ kwota ulgi nie zrekompensuje wszystkich poniesionych wydatków - ocenia Łukasz Grzejdziak. Zdaniem eksperta dodatkowo uciążliwe może wydawać się wypełnienie obowiązków administracyjnych pracodawcy wobec ZUS i urzędu skarbowego.
Obowiązki płatnika
Wątpliwości te podziela Teresa Majewska, adwokat w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy. Jak wskazuje nasza rozmówczyni, według uzasadnienia projektu zmian nowa ulga jest mniej sformalizowana niż ta istniejąca w 2006 roku i przez to atrakcyjniejsza.
- Biorąc jednak pod uwagę to, że osoby fizyczne, które będą chciały skorzystać z tej ulgi, staną się pracodawcami, co pociąga za sobą obowiązki wynikające ze stosunku pracy, a zwłaszcza obowiązki związane z byciem płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy i składek na ZUS, można się zastanawiać, czy faktycznie podatnicy zdecydują się na skorzystanie z tak uwarunkowanej ulgi podatkowej - mówi Teresa Majewska.
Również Anna Misiak jest zdania, że dla podatnika istotne może okazać się w ostateczności to, jakie dokumenty będzie musiał przedstawić, aby skorzystać z ulgi i ile czasu poświęcić na ich zgromadzenie, a zatem czy procedury raportowania i opłacania składek ZUS oraz podatków w przypadku zatrudnienia takich osób ulegną uproszczeniu.
OBOWIĄZKI PRACODAWCY
Pracodawca, który na podstawie umowy o pracę zatrudni nianię lub opiekunkę, musi przestrzegać przepisów kodeksu pracy. Powinien więc m.in. ustalić plan urlopów, prowadzić ewidencję czasu pracy, zapewnić podwładnemu minimalny dobowy odpoczynek, przestrzegać przepisów bhp oraz dotyczących wypowiadania umów o pracę, wypłacać dodatek za pracę w nocy i odprawę w przypadku przejścia na emeryturę lub rentę. Musi też pamiętać, że m.in. nie może zwolnić pracownika w wieku przedemerytalnym, kobiety w ciąży, przebywającej na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym. Jako pracodawca musi też zgłosić podwładnego do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, opłacać i rozliczać jego składki ZUS oraz korygować dokumentację z tym związaną.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Ulga na zatrudnienie opiekuna do dziecka
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pL