Podatniczka od 9 marca 1991 r. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu meblami oraz artykułami przemysłowymi. Jest podatnikiem VAT. W zakresie podatku dochodowego prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Ze względu na swój wiek oraz stan zdrowia chciałaby darować całe funkcjonujące przedsiębiorstwo synowi, który zobowiązuje się prowadzić działalność gospodarczą w oparciu o nabyte przedsiębiorstwo. Podatniczka nie wie, czy w takiej sytuacji podatek naliczony od zakupionych towarów handlowych powinien zostać skorygowany.
Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT) podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Jak stanowi art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans.
Dla określenia pojęcia przedsiębiorstwa należy odnieść się do art. 55 kodeksu cywilnego, który przedsiębiorstwo rozumie jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej i swoim zakresem obejmuje wszystko, co wchodzi w jego skład.
Tak rozumiane przedsiębiorstwo nie jest towarem w świetle definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT. Ustawodawca nie zdefiniował również terminu zbycie. Zbycie przedsiębiorstwa obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem tych czynności jak właściciel, tj. np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego.
Zatem darowizna przedsiębiorstwa jest formą zbycia przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, co ma bezpośredni wpływ na przeniesienie obowiązku ewentualnej korekty podatku naliczonego na nabywcę - art. 91 ust. 9 ustawy o VAT. Korekta dotyczy podatku naliczonego od zakupów związanych z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego oraz z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, jeżeli podatnik nie jest w stanie wyodrębnić całości lub części kwot podatku, które służyły tylko czynności opodatkowanej.
W konsekwencji, zbycie przedsiębiorstwa jako całości nie skutkuje w sferze wcześniejszych odliczeń podatku naliczonego dokonanych przez podatnika - zbywcę. Tym samym podatniczka darując przedsiębiorstwo synowi nie ma obowiązku korygowania podatku naliczonego odliczonego w momencie zakupu towarów handlowych i środków trwałych darowanych w ramach tego przedsiębiorstwa.
Ewa Matyszewska