Poniższe uwagi dotyczą obowiązków kredytodawców związanych z reklamą kredytu konsumenckiego oraz oceną ryzyka kredytowego konsumenta, a także likwidacji przepisu określającego maksymalną wysokość wszystkich kosztów związanych z zawarciem umowy kredytowej. Warto przy tym dodać, że w naszej publikacji z dnia 20 grudnia 2011 r. przedstawiliśmy I część uwag na temat nowej ustawy, dotyczących m.in. podwyższenia maksymalnej kwoty kredytu konsumenckiego, wprowadzenia formularza informacyjnego czy wydłużenia terminu na odstąpienie od umowy kredytowej przez konsumenta.
Zobacz także: Nowa ustawa o kredycie konsumenckim (część I)
Jedną z istotnych zmian, którą wprowadza nowa ustawa jest dokładne określenie obowiązków kredytodawcy dotyczących reklam kredytu konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego. Zgodnie z nową ustawą, kredytodawca lub pośrednik kredytowy w reklamach kredytu konsumenckiego ma obowiązek podać konsumentowi informacje w sposób jednoznaczny, zrozumiały, widoczny oraz na podstawie reprezentatywnego przykładu. Informacje te powinny obejmować: stopę oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie kredytu, całkowitą kwotę kredytu oraz rzeczywistą roczną stopę oprocentowania. Dodatkowo, kredytodawca lub pośrednik kredytowy są obowiązani poinformować konsumenta o czasie obowiązywania umowy, całkowitej kwocie do zapłaty i wysokości rat, a także cenie towaru lub usługi oraz kwocie wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności. Warto przy tym zaznaczyć, że w dotychczasowym stanie prawnym, kredytodawca lub podmiot pośredniczący w zawarciu umowy byli obowiązani podawać w reklamach i ofertach kredytów jedynie rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, wyliczoną od całkowitego kosztu kredytu.
Celem, który przyświecał wprowadzeniu powyżej regulacji było przyczynienie się do uświadomienia konsumentowi rzeczywistego kosztu kredytu, a przez to umożliwienie podjęcia przez niego świadomej decyzji co do zawarcia umowy kredytowej tak, aby konsument nie był kuszony pozornymi promocjami czy wprowadzany w błąd przez reklamy. Wprowadzone rozwiązanie należy ocenić jako pozytywne dla kredytobiorców, którzy będą w należyty sposób informowani o warunkach udzielenia kredytu konsumenckiego. Ponadto, dzięki wskazaniu, że kredytodawca ma obowiązek udzielać informacji konsumentowi w sposób widoczny, nie będzie możliwa dość często występująca dotychczas sytuacja, w której informacje niekorzystne dla kredytobiorcy są zamieszczane małym drukiem na końcu reklamy.
Na uwagę zasługuje także kolejna zmiana wprowadzona przez nową ustawę, zgodnie z którą, kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest obowiązany do dokonania oceny ryzyka kredytowego konsumenta. Oznacza to, że kredytodawca powinien ocenić zdolność konsumenta do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w określonych terminach. Taka ocena jest dokonywana przez bank lub inny podmiot udzielający kredytu na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych kredytodawcy. Wprowadzenie obowiązku oceny ryzyka kredytowego konsumenta powinno przyczynić się do większej ochrony konsumentów przed zaciąganiem zobowiązań, których nie będą w stanie spłacić i tym samym zapobiec popadaniu przez konsumentów w pułapkę zadłużenia.
Jeżeli chodzi o zmiany, które mogą okazać się niekorzystne dla konsumentów, to nowa ustawa nie zawiera obowiązującego w dotychczasowym stanie prawnym przepisu, zgodnie z którym łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki nie może przekroczyć 5% kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego. Wskazane rozwiązanie budzi największe wątpliwości wśród konsumentów i może spowodować, że opłaty naliczane przez banki z tytułów opłat i prowizji będą wyższe niż dotychczas.
Podsumowując, w naszej opinii, niektóre dokonane przez ustawodawcę zmiany w zakresie kredytów konsumenckich opisane w poniższej publikacji będą miały pozytywny wpływ na zwiększenie świadomości konsumentów odnośnie zawieranych umów kredytowych. Wśród takich korzystnych rozwiązań należy wskazać przede wszystkim dokładne określenie obowiązków kredytodawców dotyczących wymogów, które muszą spełniać reklamy kredytów konsumenckich. Z drugiej jednak strony, niektóre wprowadzone przez ustawodawcę zmiany (np. usunięcie przepisu określającego maksymalną wysokość opłat i prowizji) mogą spowodować naliczanie przez banki wyższych opłat, co z kolei może przełożyć się na wyższe koszty ponoszone przez kredytobiorców.
Aneta Wrona-Kłoczko
aplikant radcowski
M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna