W pierwszej kolejności wskazać należy, że nowelizacja zliberalizowała podstawowe przesłanki ogłoszenia upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, tj. konsumentów. Warto zatem przypomnieć, że przed wejściem w życie nowelizacji, sąd mógł ogłosić upadłość ww. podmiotów tylko wtedy, gdy ich niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Prowadziło to zaś do sytuacji, w której sądy zazwyczaj oddalały wnioski o ogłoszenie upadłości konsumentów. Zgodnie natomiast z obecnym brzmieniem przepisów, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej jedynie, gdy stan jej niewypłacalności powstał lub zwiększył się wskutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa tej osoby.
Kolejna niezwykle istotna zmiana wynikająca z nowelizacji polega na przyjęciu zasady, że postępowanie upadłościowe wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej prowadzi się także, gdy osoba ta ma tylko jednego wierzyciela. Jest to o tyle istotne, że zgodnie z dotychczasowymi regulacjami, dla ogłoszenia upadłości konsumenta wymagane było ustalenie co najmniej dwóch jego wierzycieli.
W wyniku wprowadzonych zmian, przeszkodą uniemożliwiającą wszczęcie postępowania o ogłoszenie upadłości konsumenta nie stanowi już także jego ewentualny brak środków na pokrycie kosztów tego postępowania. Zgodnie bowiem z nowelizacją, w takiej sytuacji, koszty postępowania zostaną tymczasowo pokryte przez Skarb Państwa.
Ustawa o darmowej pomocy i informacji prawnej od 1 stycznia 2016 r.
Kolejną z istotnych zmian wynikających z nowelizacji jest skrócenie okresu wskazywanego w postanowieniu o ustaleniu spłaty wierzycieli, w którym upadły konsument ma obowiązek spłacać zobowiązania wobec swoich wierzycieli. W rezultacie, o ile w dotychczasowym stanie prawnym okres ten mógł wynieść maksymalnie 5 lat, obecnie nie może on przekroczyć 36 miesięcy. Jednocześnie jednak przyjęto, że jeśli wystąpią przesłanki uzasadniające przedłużenie ww. okresu spłaty, takie przedłużenie może nastąpić na dalszy okres nieprzekraczający 18-stu miesięcy, a nie jak do tej pory maksymalnie 12-stu miesięcy. Ponadto w nowelizacji przewidziano możliwość umorzenia zobowiązań upadłego konsumenta bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli jego osobista sytuacja w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Na podstawie zmian dokonanych nowelizacją konsumenci uzyskali także możliwość zawarcia układu z wierzycielami w ramach postępowania upadłościowego. Jak wynika z nowych przepisów, takie rozwiązanie można zastosować za zgodą konsumenta i tylko jeśli zostanie uprawdopodobnione, że w drodze układu zostaną osiągnięte cele postępowania upadłościowego. Jest to bardzo ważna zmiana, ponieważ ww. rozwiązanie pozwala na ustalenie indywidualnego planu spłat z wierzycielami i uniknięcie całkowitej likwidacji majątku konsumenta. Co za tym idzie, w ten sposób można uniknąć dokonywania sprzedaży przysługujących konsumentowi prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego.
W nowelizacji przewidziano także inną zmianę dotyczącą lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych wchodzących w skład majątku upadłego. Nowe przepisy przewidują bowiem, że w przypadku, gdy ww. nieruchomości, w których zamieszkuje konsument, zostały sprzedane, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych konsumenta i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z ww. sprzedaży konsumentowi przysługuje kwota odpowiadająca przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 do 24 miesięcy najmu. Przed nowelizacją ww. suma odpowiadała zaś czynszowi najmu za okres 12 miesięcy.
Kolejna z wprowadzonych przez nowelizację zmian, która może zwiększyć „dostępność” upadłości konsumenckiej polega na obniżeniu kosztów postępowania sądowego prowadzonego w tym przedmiocie. W wyniku nowelizacji zmniejszono bowiem wysokość opłaty od wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej z kwoty 200 zł do wysokości opłaty podstawowej, tj. 30 zł.
Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów - zmiany od 18 stycznia 2015 r.
Z innych kwestii, które ujęto w nowelizacji warto wspomnieć o nowej regulacji, zgodnie z którą postanowienie o ogłoszeniu upadłości ma być niezwłocznie podawane do publicznej wiadomości przez ogłoszenie w budynku sądowym oraz obwieszczenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ponadto nowelizacja określiła zasady ustalania wynagrodzenia syndyka w postępowaniu upadłościowym prowadzonym w odniesieniu do konsumenta.
Podsumowując, nowelizacja wprowadziła istotne zmiany dotyczące tzw. upadłości konsumenckiej. Do najistotniejszych z nich należy zliberalizowanie przesłanek, których spełnienie jest konieczne dla ogłoszenia upadłości konsumenta, a także wprowadzenie możliwości zawierania przez konsumentów układów z wierzycielami, dzięki którym możliwe jest uniknięcie likwidacji majątku konsumenta. Zgodnie z zamierzeniem ustawodawcy, wprowadzone przez nowelizację zmiany mają umożliwić większej liczbie osób uwolnienie się od długów, poprzez ogłoszenie upadłości. Niebawem przekonamy się czy nowe rozwiązania, osiągną spodziewane rezultaty.
Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna
Podyskutuj o tym na naszym FORUM