RADA
Jeżeli wykupił Pan wszystkie udziały w spółce z o.o. i tym samym został jej jedynym wspólnikiem, wówczas nie ma możliwości skorzystania z preferencyjnych zasad oskładkowania i będzie Pan musiał opłacać składki do ZUS na zasadach ogólnych, od podstawy nie niższej niż 60% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia. Jeżeli natomiast poprzedni właściciel firmy prowadził ją na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, a Pan będzie kontynuował działalność gospodarczą również jako przedsiębiorca, będzie Pan mógł skorzystać z preferencyjnych zasad oskładkowania. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że wcześniej był Pan zatrudniony przez poprzedniego właściciela.
UZASADNIENIE
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, a ubezpieczenie chorobowe ma dla nich charakter dobrowolny.
Podstawa wymiaru składek zwykła i preferencyjna
Minimalna podstawa wymiaru składek dla osoby prowadzącej działalność pozarolniczą wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty rocznego ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8 ustawy systemowej). W 2011 r. podstawa ta wynosi 2015,40 zł. Oprócz tego, osoba prowadząca działalność musi opłacać składkę na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne (9% od podstawy 2704,31 zł; kwota składki to 243,39 zł), a także - pod ustawowymi warunkami - składkę na Fundusz Pracy (2,45% od podstawy 2015,40 zł; kwota składki - 49,38 zł).
W celu ułatwienia startu na rynku początkującym przedsiębiorcom, ustawodawca wprowadził przepisy, które dają możliwość zmniejszenia obciążeń ubezpieczeniowych przez pierwsze 2 lata prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku tzw. warunków preferencyjnych, określonych w art. 18a ustawy systemowej, minimalną podstawą wymiaru składek jest kwota równa 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2011 r. kwota ta wynosi 415,80 zł (30% z 1386 zł). Prawo do opłacania niższych składek nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne. W przypadku tego ubezpieczenia minimalna składka wynosi tyle samo dla wszystkich przedsiębiorców. Warunki preferencyjne dają za to korzyść w postaci nieopłacania składki na Fundusz Pracy. Składkę tę opłaca się tylko wtedy, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia. Ponieważ podstawa „preferencyjna” wynosi tylko 30% minimalnego wynagrodzenia, przedsiębiorca, który z niej skorzysta, nie opłaca składki na Fundusz Pracy.
Obniżona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na warunkach preferencyjnych przysługuje przez pierwsze pełne 24 miesiące kalendarzowe od momentu rozpoczęcia prowadzenia działalności.
Porównanie wysokości obciążeń w przypadku oskładkowania na zasadach ogólnych oraz na zasadach preferencyjnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Osoba prowadząca działalność gospodarczą może do podstawy wymiaru zadeklarować kwotę wyższą niż minimalna i od tej wyższej kwoty opłacać składki. Jeżeli działalność zostanie rozpoczęta (a także zakończona) w trakcie miesiąca, minimalna podstawa wymiaru ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu. Minimalna podstawa wymiaru składek ulega również proporcjonalnemu zmniejszeniu za okres choroby, za który prowadzącemu działalność przysługuje zasiłek.
Dla kogo preferencje
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wskazują wśród osób prowadzących działalność pozarolniczą kilka grup ubezpieczonych. Są to:
• osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
• twórcy i artyści,
• osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu,
• wspólnicy spółek jawnych, komandytowych, partnerskich oraz wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o,
• osoby prowadzące niepubliczną szkołę na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Możliwość opłacania składek od niższej podstawy mają tylko i wyłącznie osoby prowadzące działalność gospodarczą. Dotyczy to zatem osób działających na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (odnosi się to również do wspólników spółki cywilnej oraz działających na podstawie wpisu do ewidencji przedstawicieli tzw. wolnych zawodów). Natomiast pozostałe osoby prowadzące pozarolniczą działalność (a więc np. wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o.) nie mają możliwości opłacać składek na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy.
Oprócz tego osoba korzystająca z preferencyjnych warunków oskładkowania musi spełniać następujące warunki:
• w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziła innej pozarolniczej działalności (ani gospodarczej, ani żadnej z pozostałych grup),
• nie wykonuje działalności na rzecz byłego pracodawcy, w zakresie, w którym w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym świadczyła pracę w ramach stosunku pracy.
Osoba spełniająca wszystkie powyższe warunki może przez 24 miesiące kalendarzowe opłacać składki od niższej podstawy wymiaru.
W sytuacji przedstawionej w pytaniu należy ustalić, w jakiej formie organizacyjno-prawnej była prowadzona firma byłego pracodawcy.
W przypadku gdy była to spółka z o.o., a pracownik nabywa wszystkie udziały tej spółki od byłego szefa i sam staje się jedynym wspólnikiem w spółce z o.o., będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność (wspólnik jednoosobowej spółki). Nie jest to jednak działalność gospodarcza, a on sam nie jest wówczas przedsiębiorcą (przedsiębiorcą jest spółka, a nie wspólnik). Składki będzie wówczas opłacał na zasadach ogólnych, od podstawy nie niższej niż 2015,40 zł.
Jeżeli natomiast były szef prowadził działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalność gospodarczej i zakończy ją (dokonując wykreślenia z ewidencji), a tego samego rodzaju działalność będzie kontynuował były pracownik jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, wtedy będzie mógł opłacać składki od preferencyjnej podstawy wymiaru przewidzianej dla przedsiębiorców.
PRZYKŁAD
Pracownik pracował przez 9 lat w warsztacie samochodowym jako wykwalifikowany mechanik. Jego pracodawca zakończył jednak działalność, a majątek firmy wraz z prawem do miejsca, gdzie jest prowadzony warsztat, został sprzedany byłemu wieloletniemu pracownikowi. Na bazie nabytego majątku byłego pracodawcy osoba ta zamierza samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą o tym samym profilu. Okoliczność, że swoje usługi wykonuje w tym samym miejscu, w którym wcześniej świadczyła pracę i że pokrywają się one z zakresem z poprzednim etatowym zatrudnieniem, nie pozbawia jej możliwości opłacania za siebie składek na ubezpieczenia społeczne na zasadach preferencyjnych.
Warunkiem skorzystania z preferencji jest bowiem to, aby swojej działalności osoba ta nie wykonywała na rzecz byłego pracodawcy. Taka sytuacja w przedstawionym stanie faktycznym nie ma miejsca, gdyż były pracodawca zaprzestał prowadzenia działalności.
• art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6, art. 18 a, art. 18 ust. 9-10 ustawy z 13 stycznia 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).
Michał Jarosik
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych