Warunki wydania zezwolenia na wykonywanie przez cudzoziemców pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uregulowane zostały przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku poz. 674 ze zm., dalej: „ustawa”) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 roku w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. nr 16, poz. 84 ze zm., dalej: „rozporządzenie”).
Zezwolenie uprawniające cudzoziemca do wykonywania pracy
W myśl art. 87 ust. 1 pkt 12 ustawy, cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej m.in. jeżeli posiada zezwolenie na pracę (dalej: „zezwolenie”). Definicja zezwolenia zawarta została w art. 2 ust. 1 pkt 43a ustawy, zgodnie z którym zezwolenie na pracę to decyzja właściwego organu, uprawniająca cudzoziemca do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na warunkach określonych w ustawie oraz w tej decyzji. Wykonywanie pracy przez cudzoziemca oznacza zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze Sądowym lub są spółkami kapitałowymi w organizacji (art. 2 ust. 1 pkt 40 ustawy). Zatrudnieniem jest wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą (art. 2 ust. 1 pkt 43 ustawy). Z kolei wykonywaniem innej pracy zarobkowej jest wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych (art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy).
Warunki wykonywania pracy przez cudzoziemców
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 21b ustawy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest jednostka organizacyjna, chociażby nie posiadała osobowości prawnej lub osoba fizyczna, która na podstawie umowy lub innego stosunku prawnego powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi.
Podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca
W myśl art. 88f ust. 1 ustawy zezwolenie jest wydawane dla określonego cudzoziemca. W zezwoleniu powinien zostać określony podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca i stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez cudzoziemca oraz okres ważności zezwolenia. W przypadkach, o których mowa w art. 88 pkt 3 ustawy (tj. jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym) i pkt 4 (tj. jeżeli cudzoziemiec wykonuje tzw. usługę eksportową), w zezwoleniu na pracę określany jest podmiot, do którego cudzoziemiec jest delegowany. Jeżeli zezwolenie dotyczy pracy cudzoziemca w charakterze pracownika tymczasowego, w zezwoleniu na pracę określany jest pracodawca użytkownik.
Zmiana czasu pracy wymaga zgody pracowników
Pomimo, że zezwolenie dotyczy wykonywania pracy przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wydawane jest ono jedynie na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi (art. 88a ust. 1 ustawy oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia). W myśl przepisów ustawy cudzoziemiec nie jest stroną postępowania w przedmiocie wydania zezwolenia.
Na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy organem wydającym zezwolenie jest wojewoda.
Kary porządkowe - co powinien wiedzieć pracownik i pracodawca?
Zgodnie z art. 88 ustawy zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:
1) wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - tzw. zezwolenie typu A (§ 2 pkt 1 rozporządzenia),
W tym przypadku wojewoda wydaje zezwolenie po spełnieniu następujących warunków wskazanych w art. 88c ust. 1 ustawy:
a) wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku,
b) uzyska informację starosty właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.
2) w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy - tzw. zezwolenie typu B (§ 2 pkt 2 rozporządzenia),
W tym przypadku wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli podmiot, którego członkiem zarządu ma być cudzoziemiec, zgodnie z art. 88c ust. 4 ustawy:
a) w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku osiągnął dochód nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie w trzecim kwartale roku poprzedzającego złożenie wniosku oraz zatrudnia na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej roku poprzedzającego złożenie wniosku co najmniej dwóch pracowników, którzy nie podlegają obowiązkowi posiadania zezwolenia na pracę lub
b) wykaże posiadanie środków, lub prowadzenie działań pozwalających na spełnienie w przyszłości warunków określonych powyżej, w szczególności przez prowadzenie działalności przyczyniającej się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy.
3) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym - tzw. zezwolenie typu C (§ 2 pkt 3 rozporządzenia),
4) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa) - tzw. zezwolenie typu D (§ 2 pkt 4 rozporządzenia),
5) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2-4 - tzw. zezwolenie typu E (§ 2 pkt 5 rozporządzenia).
W przypadkach, o których mowa w pkt 3-5 powyżej, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli:
a) wykonywanie pracy przez cudzoziemca będzie odbywało się na warunkach zgodnych z art. 673 Kodeksu pracy (tj. zapewnione zostaną odpowiednie warunki zatrudnienia),
b) wysokość wynagrodzenia, która będzie przysługiwała cudzoziemcowi za wykonywanie pracy, nie będzie niższa o więcej niż 30% od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,
Kary porządkowe - co powinien wiedzieć pracownik i pracodawca?
Zapraszamy na forum ZUS i prawo pracy
c) pracodawca zagraniczny wskazał osobę przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, posiadającą dokumenty potwierdzające wypełnienie obowiązków określonych w pkt a oraz b i upoważnioną do reprezentowania pracodawcy wobec wojewody oraz organów, o których mowa w art. 88f ust. 3 ustawy (tj. innego wojewody, naczelnika właściwego urzędu skarbowego, terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, konsula, organu Państwowej Inspekcji Pracy, Służby Celnej, Straży Granicznej lub Policji), jeżeli okres delegowania cudzoziemca przekracza 30 dni w roku kalendarzowym.
Zasadą jest, że zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane (art. 88e ust. 1 ustawy). Powyższy przepis uszczegółowiony został w § 3 ust. 3 rozporządzenia, w myśl którego zezwolenie jest wydawane na okres oznaczony datami.
Odstępstwa od powyższej zasady zawarte zostały w art. 88e ust. 2-4 ustawy:
1) gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na pracę na okres nie dłuższy niż 5 lat (art. 88e ust. 2 ustawy),
2) wojewoda wydaje zezwolenie na pracę na okres delegowania w przypadku delegowania cudzoziemca przez pracodawcę zagranicznego w celu realizacji usługi eksportowej (art. 88e ust. 3 ustawy),
3) w przypadkach określonych w kryteriach wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, które mogą zostać ustalone przez wojewodę po zasięgnięciu opinii marszałka województwa oraz wojewódzkiej rady zatrudnienia (art. 10 ust. 3 ustawy), wojewoda może ograniczyć okres, na który wydaje zezwolenie na pracę (art. 88e ust. 4 ustawy).
Zezwolenie na pracę jest wydawane w trzech egzemplarzach, z których dwa otrzymuje podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi (art. 88f ust. 2 ustawy).
Zmiana czasu pracy wymaga zgody pracowników
Tomasz Bernady, radca prawny