Zobacz: jednolity tekst ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Przepisy ustawy wymagają m.in. uprzedniego poszukiwania pracowników w lokalnym środowisku, odpowiedniej wysokości wynagrodzenia lub uzyskanych dochodów przez cudzoziemca. Zgodnie jednak z art. 90 ust. 5 ustawy minister właściwy do spraw pracy może określić, w drodze rozporządzenia, przypadki, w których zezwolenie na pracę jest wydawane przez wojewodę bez względu na warunki, o których mowa w art. 88c, kierując się szczególnie zasadą wzajemności, specyfiką wykonywanego zawodu lub charakterem pracy. Korzystając z uprawnienia, o którym wyżej mowa Minister Pracy i Polityki Społecznej wydał rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2009 roku w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz. U. nr 16, poz. 85 ze zm., dalej: „rozporządzenie”). W rozporządzeniu określony został m.in. katalog osób, które uzyskają zezwolenie na pracę nawet w przypadku istnienia kandydatów na określone stanowisko wśród lokalnego zaplecza pracowników.
Stosownie do § 1 rozporządzenia wojewoda wydaje zezwolenie bez uwzględnienia warunków, o których mowa w art. 88c ust. 1-5 i 7 ustawy (tj. dotyczących: minimalnej wysokości wynagrodzenia cudzoziemca, informacji starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, dochodu nie niższego niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie albo posiadania środków lub prowadzenie działań pozwalających na uzyskanie w przyszłości takiego dochodu) w przypadku cudzoziemca:
1) będącego członkiem rodziny pracownika przedstawicielstwa dyplomatycznego, urzędu konsularnego, organizacji międzynarodowej lub ich przedstawicielstwa, wykonującego pracę w Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych,
2) wykonującego pracę jako prywatna służba domowa pracowników przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, organizacji międzynarodowych lub ich przedstawicielstw,
3) uprawnionego na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między Europejską Wspólnotą Gospodarczą (obecnie: Unia Europejska) a Turcją.
Zezwolenie dla cudzoziemca na pobyt czasowy i pracę
Rozporządzenie przewiduje również możliwość wydania zezwolenia bez konieczności uzyskania od starosty informacji o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, z zachowaniem jednak pozostałych warunków z art. 88c ustawy. Zgodnie bowiem z § 3 rozporządzenia wojewoda wydaje zezwolenie na pracę bez konieczności uzyskania informacji, o której mowa w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy, w przypadku:
1) cudzoziemca upoważnionego do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w jego oddziale lub przedstawicielstwie, znajdującym się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) obywatela Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, wykonującego prace pielęgnacyjno-opiekuńcze lub jako pomoc domowa na rzecz osób fizycznych w gospodarstwie domowym,
Zobacz wskaźnik: Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w poszczególnych sektorach przemysłu
3) obywatela Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, który w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę wykonywał przez okres nie krótszy niż 3 miesiące pracę dla tego samego podmiotu i na tym samym stanowisku na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej, jeżeli przed podjęciem przez cudzoziemca pracy powiatowy urząd pracy, właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, zarejestrował pisemne oświadczenie tego podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi - pod warunkiem przedstawienia zarejestrowanego oświadczenia i umowy oraz dokumentów potwierdzających opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli były wymagane w związku z wykonywaniem pracy,
4) cudzoziemca - trenera sportowego lub sportowca, wykonującego pracę na rzecz klubów sportowych i innych podmiotów, których działalność statutowa obejmuje upowszechnianie kultury fizycznej i sportu,
5) lekarza i lekarza dentysty, odbywającego szkolenie lub realizującego program specjalizacji, na podstawie przepisów w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów.
Jak zatrudniać pracowników tymczasowych
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na katalog państw wymienionych w § 3 pkt 2 i 3 rozporządzenia, w którym znalazły się nie tylko państwa graniczące z Polską, ale również państwa z którymi Polska współpracuje w zakresie migracji zarobkowych w ramach partnerstw na rzecz mobilności, ustanowionych między tymi państwami a Unią Europejską. Dotychczas Unia Europejska zawarła takie porozumienia z sześcioma państwami, w tym z czterema: Armenią, Azerbejdżanem, Gruzją i Mołdawią z tzw. Partnerstwa Wschodniego. Polska jest stroną wszystkich dotychczas zawartych partnerstw na rzecz mobilności z krajami wschodniego sąsiedztwa Unii Europejskiej, realizując je m.in. poprzez sukcesywne uzupełnienia rozporządzenia w związku zawarciem partnerstw z tymi krajami (zmiany z dnia 14 grudnia 2010 roku i dnia 1 stycznia 2014 roku; warto jednak wskazać, że jak dotąd nie dokonano zmiany rozporządzenia w związku z podpisaną dnia 5 grudnia 2013 roku Deklaracją Partnerstwa na rzecz mobilności Unia Europejska – Azerbejdżan). Znajduje to potwierdzenie w pierwotnej treści § 3 pkt 2 i 3 rozporządzenia, gdzie była mowa o „państwach graniczących z Rzecząpospolitą Polską lub państwach, z którymi Rzeczpospolita Polska współpracuje w zakresie migracji zarobkowych w ramach partnerstwa na rzecz mobilności, ustanowionego między tymi państwami a Unią Europejską”. Zgodnie z komunikatem Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 16 maja 2007 roku w sprawie migracji wahadłowej i partnerstw na rzecz mobilności między Unią Europejską a krajami trzecimi, zasadniczym celem partnerstw jest pozwolenie mieszkańcom tych krajów na bezpieczniejszy dostęp do terytorium Unii Europejskiej. Każde partnerstwo musi wpisywać się w ogólne ramy stosunków zewnętrznych z określonym krajem trzecim. Powinny być one ustanowione zgodnie z aspiracjami stron porozumienia oraz zobowiązaniami, jakie państwo trzecie jest w stanie podjąć. Unia Europejska może zgodzić się na większą mobilność do Unii Europejskiej w przypadku obywateli danego kraju, w poszanowaniu kompetencji państw członkowskich. Może się to wiązać m.in. z połączoną ofertą kilku państw członkowskich dotyczącą łatwiejszego dostępu do ich rynków pracy.
Autor: Tomasz Bernady, radca prawny