Jak pracodawca może zabezpieczyć takie poufne informacje
Zgodnie z art. 101 1 kodeksu pracy pracodawca w zakresie określonym w odrębnej umowie może ustanowić dla pracownika zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy w czasie trwania stosunku pracy, względnie ustalić, że pracownik nie będzie świadczył pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji).
Natomiast art. 1012 k.p. przewiduje zakaz opisany powyżej dla pracownika mającego dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę - po ustaniu stosunku pracy. Zakaz o którym mowa w art. 101 2 k.p. ustanawiany jest w interesie pracodawcy i co ważne to pracodawca powinien określić jakie informacje są dla niego szczególne ważne i co traktuje on jako tajemnicę przedsiębiorstwa. Wskazać należy, że kodeks pracy nie definiuje pojęcia „informacje szczególnie ważne”, a nie każda informacja, technologia o której pracownik dowiedział się w czasie trwania stosunku pracy będzie uważana za taką. Pomocniczo dla zdefiniowania szczególnie ważnych informacji można się posłużyć definicją „tajemnicy przedsiębiorstwa” z Ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 roku, nr. 153 poz. 1503 ze zm.). Zgodnie z art. 11 ust. 4 ww. Ustawy „przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności”.
Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę na okres próbny może uzasadniać roszczenie o odszkodowanie
Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy – warunki zawarcia
Jeśli już pracodawca uznał konieczność zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, to zasadnie pojawić się może pytanie – kiedy, w jakiej formie i jakiej o treści powinna być zawarta taka umowa. Jako, że swoistą causa dla tej umowy pozostaje stosunek pracy, umowa taka powinna być podpisana jeszcze w czasie trwania stosunku pracy lub najpóźniej w chwili jego rozwiązania. Umowa taka musi mieć formę pisemną (co do zasady uznaje się za niedopuszczalne zawarcie ww. umowy w formie dorozumianej), dalej pracownik musi mieć dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę; w dalszej kolejności konieczne jest określenie zakresu zabronionej działalności konkurencyjnej, ustalenie okresu obowiązywania umowy oraz w końcu ustalenie wysokości odszkodowania jakie pracownik otrzyma w okresie realizacji zakazu.
Co z umową o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w razie przejścia części lub całości zakładu pracy na nowego pracodawcę (np. w razie sprzedaży przedsiębiorstwa)
Sytuację prawną pracowników w przypadku przejścia całości lub części zakładu pracy na nowego pracodawcę generalnie reguluje art. 231 § 1 k.p. Przepis ten wyraża zasadę automatycznego wstąpienia nowego podmiotu w miejsce dotychczasowego pracodawcy. Wobec tego pracodawca przejmujący zakład pracy lub jego część staje się stroną istniejących stosunków pracy. Zmiana ta następuje z mocy prawa i wywołuje ww. skutek w dacie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowy podmiot, a zatem praktycznie z chwilą objęcia faktycznego władztwa nad zakładem pracy.
Polecamy: Monitor prawa pracy i ubezpieczeń
Czy zatem ów automatyzm stosuje się także do obowiązujących już umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, dalej który to pracodawca jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia z tytułu umowy o zakazie i wobec którego z pracodawców pozostaje wówczas zobowiązany pracownik.
Charakter umowy o zakazie konkurencji
W literaturze dominuje pogląd, że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest odrębną od umowy o pracę czynnością prawną. Wniosek taki wyprowadzany jest ze sformułowania zawartego w art. 1011 k. p., który posługuje się pojęciem „odrębnej umowy”. Warto w tym miejscu odnieść się do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006, II PK 234/05 z którego wynika, że „Umowa o zakazie konkurencji jest odrębną umową w tym znaczeniu, że stanowi odrębne zobowiązanie, a nie dlatego, że każdorazowo musi być sporządzona w odrębnym dokumencie. „Odrębna” umowa o zakazie konkurencji może być zawarta (zamieszczona) w dokumencie umowy o pracę.”
Natomiast jak wynika z poglądów doktryny: „Zmiana podmiotowa po stronie pracodawcy, oparta na art. 231 § 1 k.p., powoduje przejęcie praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Nie dotyczy to innych stosunków prawnych łączących pracodawcę z pracownikami. Wniosek taki można wyprowadzić z analizy treści art. 231 § 1 k.p., który stwierdza automatyzm przejęcia praw i obowiązków pracowniczych, wynikających jedynie ze stosunków pracy oraz art. 231 § 2 k.p., statuującego solidarną odpowiedzialność dotychczasowego i nowego pracodawcy za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy.” (Twardowska – Mędrek I., „Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę” Lex, Wolters Kluwer business Warszawa 2011, str. 273).
Kodeks pracy 2016 z komentarzem
Co zatem wynika z analizy przepisów prawa
Podsumowując, wskazać trzeba że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy – inaczej aniżeli umowa o zakazie konkurencji w trakcie stosunku pracy (która jest klauzulą autonomiczną uzupełniającą stosunek pracy) - pozostaje generalnie umową prawa cywilnego. Do umowy tej winny być zatem stosowane wprost przepisy Kodeksu cywilnego. W konsekwencji umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie podlegają działaniu zasady automatyzmu wyrażonej w art. 231 k.p. Zasada ta ma bowiem zastosowanie jedynie do stosunków pracy i pracowników. Wobec tego związanie nowego pracodawcy postanowieniami ww. umowy wiązać się musi z zawarciem cywilnoprawnej umowy przejęcia praw i zobowiązań z zawartej uprzednio umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Zaznaczyć trzeba, że także wyrażone powyżej stanowisko potwierdza także ostatnie orzecznictwo sądowe tj. SN w wyroku z dnia 11 lutego 2015 r., I PK 123/14 czy też SN w uchwale w składzie 3-osobowym z dnia 6 maja 2015 r (III CZP 2/15). W tej ostatniej uchwale SN przesadził, że „Artykuł 23(1) § 1 k.p. nie ma zastosowania do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101(2) § 1 k.p.), zawartej z poprzednim pracodawcą”.
Autor:
Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, partner Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Angelika Tomeczko, aplikant radcowski w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM