Na czym mają polegać zmiany?
Zmiany będą miały miejsce nie tylko na gruncie regulacji prawnych. Jak zapewniała prof. Teresa Czerwińska, przedstawicielka Ministerstwa, należy mówić o „zmianie kulturowej” administracji skarbowej, która pozwoli traktować przedsiębiorców po partnersku. Niestety, obecnie te hasła często wydają się puste, a największym problemem przedsiębiorców wcale nie są niejasne i bardzo profiskalne przepisy, lecz bezprawie urzędnicze.
Przepisy a rzeczywistość
Regulacje przewidują zwrot podatku w ciągu 60 lub – po spełnieniu dodatkowych przesłanek – 25 dni. W praktyce terminy są nagminnie przedłużane i na zwrot czekać trzeba wiele miesięcy, a w skrajnych przypadkach nawet kilka lat. Organy korzystają ze swojego prawa do przedłużenia terminu zwrotu. Co więcej, czasem manipulują w ten sposób wynikami finansowymi państwa – wstrzymane zwroty formalnie powiększały dochód państwa, a statystyki wyglądały lepiej. To, że takie praktyki nierzadko mogły doprowadzić do upadku wielu firm tracących płynność finansową, nie było nigdy szczególnie brane pod uwagę.
Karuzele podatkowe lub zła wola urzędników
Problem występuje m.in. w przypadku nieświadomego udziału w tzw. karuzelach podatkowych, służących do wyłudzania podatku VAT. Organy najczęściej odmawiają prawa do odliczenia podatku przedsiębiorcy, którego kontrahent okazał się nieuczciwy, nie zaś oszustowi, który wcześniej uzyskał zwrot podatku. Nierzadko wystarczy także sam udział w karuzeli przy obrocie tego samego towaru, mimo iż do oszustwa doszło na wcześniejszym etapie obrotu. Organy twierdzą – co zwykle jest wbrew wszelkiej logice i zasadom rynkowej rzeczywistości – że przedsiębiorca, któremu blokuje się zwrot, powinien wiedzieć, że bierze udział w oszustwie. Najważniejsze jest założenie, że za oszustwo ktoś musi zapłacić – niekoniecznie winny.
Polecamy: Przekształcenia spółek. Praktyczne aspekty prawne, podatkowe i rachunkowe
Takie podejście nie zmienia się od lat, choć w sprawie wielokrotnie wypowiadały się sądy polskie, jak również europejskie, przyznając rację przedsiębiorcom, którzy padali ofiarami urzędniczego bezprawia.
Wnioski o interpretacje to unikanie opodatkowania?
Zdecydowana większość przedsiębiorców nie ucieka od płacenia podatków, lecz nie wie, w jakiej wysokości i według jakich zasad powinna je płacić. W obliczu niezwykle zawiłego systemu oraz niejednolitej praktyki nie powinno to nikogo dziwić. Pomocą dla przedsiębiorców miały więc być interpretacje indywidualne, które tracą na znaczeniu, gdyż organy nie chcą ich wydawać, powołując się na przesłanki zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania i rażąco nadużywają tego prawa. Dla nich bowiem niemal każda czynność podatnika, która – niezależnie od okoliczności – może prowadzić do zapłaty mniejszego podatku, stanowi niedozwoloną optymalizację podatkową.
3xP tylko w teorii
W tym kontekście przynajmniej w jednym należy się zgodzić z Ministerstwem – zawsze trzeba zakładać, że przedsiębiorca jest uczciwy, a wszelkie wątpliwości rozstrzygać na jego korzyść. Jednak w praktyce organy podatkowe niemal nigdy nie mają żadnych wątpliwości. Zmiana kulturowa jest więc konieczna. Póki co z szumnych deklaracji nie wynika absolutnie nic.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców