W okresie 6 miesięcy od początku stosowania RODO do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dalej: PUODO) wpłynęło łącznie 3 700 skarg (dla porównania, w całym roku 2017 wpłynęło ich 2 950); 1 800 zgłoszeń obejmowało naruszenia ochrony danych osobowych, o których mowa w treści art. 33 RODO. Zdarzyło się także kilkanaście przypadków podjęcia przez PUODO działań z urzędu (za sprawą donosów). Przez pierwsze miesiące stosowania RODO Organ jednak nie sięgnął po finansowe instrumenty karania. Można przypuszczać, iż było to poniekąd spowodowane okresem przejściowym, który zakończył się we wrześniu. Od tego momentu Organ przestał stosować taryfę ulgową i rozpoczął szeroko zakrojone działania kontrolne.
Wracając jednak do wysokości kar finansowych, zwrócić należy uwagę na to, że o ile górne progi kar są jednolite dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, to ich rzeczywista wysokość w danym państwie będzie zależna od regulacji krajowych organów ochrony danych osobowych. W polskiej ustawie z dnia 10 maja 2018 r. - o ochronie danych osobowych (Dz. U. 1000.2018) ustalono stosunkowo niski limit kar za naruszenie zasad ochrony danych osobowych, w przypadku tzw. podmiotów publicznych. Limit ten wynosi tylko 100 000 zł, co dla PUODO może stanowić punkt odniesienia przy nakładaniu kar na inne podmioty prywatne. Trudno bowiem wyobrazić sobie, że za podobne przekroczenia kary nakładane na obydwie kategorie administratorów byłyby znacząco różne.
W tym miejscu warto wskazać, iż istnieje szereg czynników, które mogą wpłynąć na wysokość nałożonej przez PUODO kary finansowej, np.:
- umyślność/nieumyślność naruszenia,
- stopień odpowiedzialności za naruszenie,
- rodzaj działań podjętych w celu zminimalizowania szkody poniesionej prze podmiot, którego dane dotyczą,
- współpraca z Organem w celu usunięcia naruszenia oraz złagodzenia jego skutków,
- kategorie danych osobowych, których dotyczy naruszenie,
- sposób, w jaki Organ dowiedział się o naruszeniu, tj. czy i w jakim zakresie naruszenie zostało zgłoszone przez administratora/podmiot przetwarzający dane osobowe.
Nie można jednak zapominać, że oprócz kar finansowych zastosowanie będą miały także, a być może - przede wszystkim - środki prawne o charakterze administracyjnym.
Podmioty przetwarzające powinni zdawać sobie sprawę, że sankcje administracyjne mogą być dla nich zdecydowanie bardziej dotkliwe niż sankcje pieniężne. Kary administracyjne mogą mieć bowiem zdecydowanie większy wpływ na samo funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Spośród sankcji administracyjnych wskazanych w art. 58 RODO można wymienić takiej jak:
- ostrzeżenia wydawane administratorowi lub podmiotowi przetwarzającemu dotyczących możliwości naruszenia przepisów niniejszego rozporządzenia poprzez planowane operacje przetwarzania;
- udzielanie upomnień administratorowi lub podmiotowi przetwarzającemu w przypadku naruszenia przepisów niniejszego rozporządzenia przez operacje przetwarzania;
- nakazanie administratorowi lub podmiotowi przetwarzającemu spełnienia żądania osoby, której dane dotyczą, wynikającego z praw przysługujących jej na mocy niniejszego rozporządzenia;
- nakazanie administratorowi lub podmiotowi przetwarzającemu dostosowania operacji przetwarzania do przepisów RODO, a w stosownych przypadkach wskazanie sposobu i terminu;
- nakazanie administratorowi zawiadomienia osoby, której dane dotyczą, o naruszeniu ochrony danych;
- wprowadzanie czasowego lub całkowitego ograniczenia przetwarzania, w tym zakazu przetwarzania;
- nakazanie na mocy art. 16, 17 i 18 sprostowania lub usunięcia danych osobowych lub ograniczenia ich przetwarzania oraz nakazanie na mocy art. 17 ust. 2 i art. 19 powiadomienia o tych czynnościach odbiorców, którym dane osobowe ujawniono;
- cofnięcie certyfikacji lub nakazanie podmiotowi certyfikującemu cofnięcia certyfikacji udzielonej na mocy art. 42 lub 43, lub nakazanie podmiotowi certyfikującemu nieudzielania certyfikacji, jeżeli jej wymogi nie są spełnione lub przestały być spełniane.
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Należy także pamiętać, że RODO dopuszcza możliwość łączenia sankcji administracyjnych oraz kar finansowych, tak aby nałożona kara opowiadała wadze naruszenia i jednocześnie miała niwelować przyszłe naruszenia.
Temat możliwości nakładania kar administracyjnych oraz sankcji finansowych jest na tyle istotny, iż pochyliła się nad nim Grupa Robocza art. 29, która w swoich wytycznych (Wytyczne Grupy Roboczej Art. 29 z dnia 3 października 2017 r. - w sprawie stosowania i ustalania administracyjnych kar pieniężnych do celów rozporządzenia nr 2016/679) wskazała na konieczność przestrzegania zasady równoważnych kar, mających być odzwierciedleniem podobnego stopnia ochrony danych osobowych we wszystkich państwach członkowskich i które nie będą skutkowały zbyt dużymi rozbieżnościami w polityce karania, hamującymi swobodny przepływ danych osobowych wewnątrz Unii. Grupa Robocza wskazała także, że organ nadzorczy będzie miał obowiązek dokonać najwłaściwszego sposobu wdrożenia działań regulacyjnych, spośród wszystkich dostępnych środków naprawczych. Natomiast fakt ich nakładania będzie podlegał kontroli sądowej.
Mimo, że PUODO nie nałożył jeszcze kar finansowych, to inne europejskie organy nadzorcze poczyniły już w tej kwestii „postępy”.
- Pierwsza kara w wysokości 250 000 Euro została nałożona we Francji.
Kara została nałożona przez francuski odpowiednik PUODO - Commission Nationale de l’Informatique et des Libertés (CNIL), na sklep Optical Center zajmujący się sprzedażą okularów przeciwsłonecznych. Kara była wynikiem kontroli, która wykazała brak odpowiednich zabezpieczeń strony internetowej umożliwiającej zakup produktów. Dane klientów sklepu znajdujące się na fakturach (imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, dane dot. zdrowia, numer ubezpieczenia zdrowotnego) i były dostępne dla każdego użytkownika wpisującego odpowiedni adres URL w pasku przeglądarki.
- W Austrii została nałożona kara wysokości 4 800 Euro na podmiot prywatny, który w sposób nieprawidłowy stosował monitoring wizyjny (objęcie monitoringiem zbyt szerokiego obszaru chodnika publicznego oraz brak prawidłowego oznaczenia monitoringu).
- Karę 400 000 Euro nałożył portugalski organ nadzorczy - Comissão Nacional de Protecção de Dados (CNPD), na Centrum Szpitalne Barreiro-Montijo.
Kara została wymierzona za nieprawidłowości dotyczące dostępu do systemu zarządzania danymi medycznymi pacjentów. Dostęp do danych pacjentów posiadali także członkowie z personelu niemedycznego (socjalnego). W nieprawidłowy sposób działał także system uwierzytelniania, który pozwalał każdemu lekarzowi o dowolnej specjalizacji uzyskać dostęp do danych pacjentów z różnych ośrodków szpitalnych. Zarzuty CNPD były o tyle poważne, że organ zarzucał szpitalowi świadome działania oraz brak wprowadzenia organizacyjnych i technicznych środków bezpieczeństwa.
- Karę finansową (co prawda jeszcze na kanwie wcześniejszych przepisów) w wysokości 500 000 funtów nałożył także brytyjski organ – Information Commissioner’s Office (ICO) na amerykańską firmę Equifax, specjalizującą się w analizie kredytowej i doradztwie finansowym. Podstawą decyzji stał się wyciek danych osobowych blisko 150 milionów klientów firmy, który spowodowany był nieprawidłową ochroną systemów informatycznych.
W najbliższym czasie możemy się spodziewać kolejnej decyzji ICO, albowiem Organ pod groźbą nałożenia kary finansowej zawezwał kanadyjską spółkę AggregateIQ Data Service Ltd do zaprzestania naruszeń. ICO zarzuca spółce przetwarzanie danych osobowych Brytyjczyków bez podstawy prawnej.