Potrzebne nowe Prawo własności przemysłowej
Prawo własności przemysłowej jest jednym z najistotniejszych narzędzi wspierających działalność innowacyjną. Zapewnienie efektywnego i optymalnego korzystania z systemu ochrony własności przemysłowej stanowi bardzo istotną motywację do podejmowania tego rodzaju działalności.
Zdaniem projektodawców obowiązująca ustawa z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 324), zwana dalej „ustawą p.w.p.”, była nowelizowana już ponad 20-krotnie, przez co stała się nieczytelna dla odbiorców – użytkowników systemu ochrony własności przemysłowej.
To z kolei wywołuje liczne wątpliwości interpretacyjne, co przekłada się na wzrastającą niepewność prawną. Obowiązujące przepisy nie pozwalają również na przeprowadzenie szybkiej i odformalizowanej procedury w zakresie udzielania i utrzymywania ochrony na przedmioty własności przemysłowej, która będzie bardziej przyjazna dla przedsiębiorców, co jest szczególnie istotne w kontekście licznych negatywnych skutków epidemii.
Obecnie obowiązujące przepisy p.w.p. wciąż mają obszary, w których odpowiednie zmiany i dalsza harmonizacja z regulacjami unijnymi i międzynarodowymi mogłyby mieć bardzo korzystny wpływ na zwiększenie konkurencyjności i osiągnięcie stałego wzrostu gospodarczego.
Z informacji pozyskiwanych od przedsiębiorców i innych użytkowników systemu ochrony własności przemysłowej, w formie postulatów i wniosków, wynika ponadto, iż brakuje rozwiązań, które zachęcałyby te podmioty do zapewnienia kompleksowej ochrony wielu przedmiotów własności przemysłowej. Obecność takich rozwiązań pozwoliłaby osiągnąć efekt synergii praw własności przemysłowej.
Z informacji uzyskanych od polskich przedsiębiorców, projektantów oraz innowatorów wynika, że często z uwagi na zbyt wysokie opłaty, nie chronili oni znaków towarowych lub wzorów przemysłowych, bądź – również ze względów finansowych – chronili jedynie niewielką ich część.
Ponadto obecny system prawny w zakresie własności przemysłowej również z trudem nadąża za wyzwaniami i potrzebami nowoczesnej i szybko rozwijającej się gospodarki. Dlatego też należy zastąpić obecnie obowiązujące przepisy ustawy p.w.p. nową regulacją prawną.
Najważniejsze projektowane zmiany
Projekt nowego Prawa własności przemysłowej w sposób kompleksowy ma uregulować zasady ochrony własności przemysłowej. Najistotniejsze zmiany to:
Wzory użytkowe
W zakresie wzorów użytkowych, projekt ustawy przewiduje wprowadzenie przepisów usprawniających i przyspieszających postępowanie zgłoszeniowe poprzez zastąpienie obecnego systemu badawczego systemem rejestrowym, przy jednoczesnym maksymalnym zapewnieniu pewności obrotu prawnego. Ma to pozwolić na szybsze rozpatrywanie zgłoszeń i skrócenie tego czasu ze średnio 24 miesięcy do ok. 12 miesięcy.
Wzory przemysłowe
W zakresie wzorów przemysłowych zmieniono definicję wzoru przemysłowego oraz warunki uzyskania ochrony w ten sposób, aby rozwiązania krajowe były w pełni zharmonizowane z dyrektywą 98/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów (Dz. Urz. UE L 298 z 28.10.1998, str. 28), a także usystematyzowano przepisy ustawy p.w.p. dotyczące prawa z rejestracji, treści prawa z rejestracji i wyłączeń spod ochrony.
Znaki towarowe
W odniesieniu do znaków towarowych projekt ustawy zakłada:
- wprowadzenie zmian w zakresie podawania do publicznej wiadomości wszelkich publikacji na etapie zgłoszenia znaku na stronie internetowej Urzędu Patentowego RP,
- zastąpienie dotychczasowej instytucji sprzeciwu instytucją opozycji oraz skrócenie okresu na jej wniesienie do 2 miesięcy od daty publikacji informacji o zgłoszeniu,
- zrezygnowanie z dotychczasowego obligatoryjnego 2-miesięcznego okresu ugodowego dla stron w toku postępowania w sprawie wniesienia opozycji, a także
- zniesienie instytucji wspólnego prawa ochronnego,
Zmiany te mają przyspieszyć procedowanie znaków towarowych i będą zgodne z zasadą swobody umów, gdzie to od woli stron będzie zależało ukształtowanie stosunku prawnego je łączącego.
Oznaczenia geograficzne
W odniesieniu do oznaczeń geograficznych, w celu zachęcenia producentów do zgłaszania oznaczeń geograficznych, projekt ustawy przewiduje nową procedurę rejestracji tych praw. Projektowane przepisy dotyczą jedynie produktów nierolnych – zakres ochrony przyznanej na nierolne oznaczenia geograficzne ma szczególne znaczenie dla krajowych tradycyjnych wyrobów rzemieślniczych.
Tryb postępowania spornego - niejawne posiedzenia
Omawiany projekt zakłada wprowadzenie zmian odnośnie do sposobu procedowania w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania spornego. W tym zakresie przewiduje się, że działający w trybie postępowania spornego Urząd Patentowy RP będzie orzekał co do zasady na posiedzeniach niejawnych.
Koncyliacja
Projekt nowego Prawa własności przemysłowej wprowadza możliwość prowadzenia przez strony koncyliacji, w celu zapewnienia im skutecznego alternatywnego sposobu rozwiązania sporu dostosowanego do przedmiotów własności przemysłowej. Wprowadzane koncyliacje mają charakter dobrowolny i odbywają się na wniosek stron.
Depozyt
W celu rozwiązania problemu bezprawnego pozyskiwania informacji, projekt ustawy przewiduje wprowadzenie tzw. depozytu, korespondującego z postanowieniami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/943 z 8 czerwca 2016 r. w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem (Dz. Urz. UE L 157 z 15.62016, str. 1). Depozyt, zawierający informacje techniczne i technologiczne stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa, może ułatwić przeprowadzenie dowodu na okoliczności pierwszeństwa istnienia informacji stanowiącej tajemnicę przedsiębiorstwa i na okoliczność przedmiotu tej informacji.
Opłaty i rejestry
Projekt nowego Prawa własności przemysłowej przewiduje usystematyzowanie regulacji w zakresie struktury pobierania opłat i prowadzenia rejestrów, w szczególności zmierzające do wyeliminowania wątpliwości co do wysokości i uprawnień do wniesienia opłat.
Zrezygnowano z wielości pobieranych opłat na rzecz ich konsolidacji oraz z obowiązującego dotychczas sposobu wydawania decyzji o udzieleniu prawa wyłącznego pod warunkiem uiszczenia opłaty za ochronę.
Projekt ustawy wprowadza również nowe rozwiązanie, zgodnie z którym w przypadku dokonania w okresie 3 miesięcy zgłoszenia co najmniej trzech różnych przedmiotów własności przemysłowej, opłata za zgłoszenie każdego z nich może zostać obniżona o 30%. Projektowane rozwiązanie oferuje większe wsparcie dla innowatorów, którzy są na etapie budowy swojego portfolio praw własności intelektualnej i zmierzają do ich komercjalizacji.
Wynalazki
W odniesieniu do wynalazków, projekt ustawy usuwa wątpliwości interpretacyjne w stosunku do obowiązującej ustawy p.w.p., wprowadza instytucję wstępnego zgłoszenia wynalazku, a także proponuje skonsolidowanie przepisów dot. patentów w jednej ustawie, tym samym przenosząc rozwiązania do tej ustawy i uchylając ustawę z dnia 14 marca 2003 r. o dokonywaniu europejskich zgłoszeń patentowych oraz skutkach patentu europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2016 r. poz. 2).
Dodatkowe prawa ochronne oraz topografie układów scalonych
W odniesieniu do dodatkowych praw ochronnych oraz topografii układów scalonych projekt ustawy wprowadza przepisy umożliwiające zachowanie poprawności legislacyjnej i językowej, tak aby dostosować te kategorie praw wyłącznych do całości projektowanej ustawy;
Asesorzy i aplikanci
W celu zapewnienia właściwej ścieżki rozwoju zawodowego dla asesorów i aplikantów eksperckich, projekt ustawy wprowadza zmiany w zakresie przepisów odnoszących się do ich szkolenia, a także przewiduje wprowadzenie systemu okresowych ocen w trakcie trwania aplikacji i asesury.
Źródło: Wykaz prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów