Działalność kantorowa według ustawy
Działalność kantorowa stanowi rodzaj działalności regulowanej – oznacza to, że musi zostać wpisana do odpowiedniego rejestru, prowadzonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Najistotniejsze akty prawne, które regulują ten rodzaj działalności to prawo przedsiębiorców i prawo dewizowe.
Przepis art. 2 ust 1 pkt 19 ustawy o prawie dewizowym mówi, że działalność kantorowa polega na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w ich kupnie i sprzedaży. Wiąże się to ze skomplikowanymi procedurami, czasochłonnością i reglamentacją. Oprócz tego przedsiębiorca, który chce prowadzić kantor, musi zadbać o kwestie bezpieczeństwa. Dlaczego jest to tak ważne? Jak wiadomo, działalność kantorowa polega na obrocie gotówką, co stanowi swoistą zachętę dla przestępców i osób niemających dobrych intencji. Ze względu na posiadanie w jednym miejscu tak dużej ilości gotówki w różnych walutach, należy zapewnić sobie odpowiednie, zaplecze techniczne.
Założenie kantoru krok po kroku
W celu założenia działalności kantorowej trzeba skierować wniosek o wpis do rejestru. Należy złożyć go we właściwym oddziale okręgowym NBP ze względu na miejsce prowadzenia takiej firmy. Razem z wnioskiem składa się oświadczenie o zgodności i kompletności przekazanych danych oraz spełnieniu warunków wykonywania takiej działalności.
Podstawowe przesłanki materialne, które pozwalają na rozpoczęcie działalności kantorowej, uwzględnia rozdział 4 prawa dewizowego. Będą to między innymi:
- Brak prawomocnego skazania przedsiębiorcy za przestępstwo skarbowe albo za inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, a także osoba prawna oraz spółka niemająca osobowości prawnej, której żaden członek władz lub wspólnik nie został skazany za takie przestępstwo;
- Coroczne przedstawianie zaświadczenia o niekaralności za wskazane wyżej przestępstwa;
- Osoba, która sprawuje bezpośrednie czynności związane z wykonywaniem działalności kantorowej musi posiadać fachowe przygotowanie do wykonywania czynności.
Jako fachowe przygotowanie rozumie się tutaj ukończenie kursów przez pracowników kantoru, które obejmują zagadnienia praktyczne i prawne przy prowadzeniu takiej działalności. Kurs musi być udokumentowany otrzymanym świadectwem lub certyfikatem.
Co więcej, pracownikiem kantoru mogą być osoby z doświadczeniem w pracy w banku na stanowisku związanym bezpośrednio z obsługą transakcji walutowych przez minimum rok. Tutaj także wymagany jest stosowny dokument, np. świadectwo pracy. Poza tym konieczne jest zbadanie u danej osoby znajomości przepisów prawa regulujących działalność kantorową (co również potwierdza odpowiednie oświadczenie).
Co w przypadku przedsiębiorcy, który zakłada działalność kantorową? Jego również dotyczą liczne obowiązki, które wskazuje art. 14 prawa dewizowego. Będą to między innymi zobowiązania dotyczące prowadzenia ewidencji operacji, prowadzenia ciągłego kupna i sprzedaży wartości dewizowych, wydawania dowodów kupna i sprzedaży w ramach każdej transakcji, oraz obowiązki związane ze stanem i wyposażeniem lokalu. W tym ostatnim przypadku szczegółowe wskazania na temat tego, jak powinien być dostosowany lokal, reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 września 2004 roku. Rozporządzenie uwzględnia kluczowe elementy wyposażenia, to jak oznakować lokal, a także sposób prowadzenia ewidencji oraz dowodów kupna i sprzedaży wartości dewizowych.
UWAGA: gdy przedsiębiorca uzyska już zgodę na rozpoczęcie działalności, musi pisemnie zawiadomić organ prowadzący rejestr o podjęciu działalności kantorowej.
Jaka forma działalności dla kantoru?
Kantor można prowadzić prawie we wszystkich formach prawnych, które uwzględniają polskie przepisy: jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki osobowej, kapitałowej lub spółki cywilnej. Wykluczone są jedynie spółki partnerskie, gdyż taka forma jest dostępna wyłącznie dla przedsiębiorców wykonujących tzw. wolny zawód.
W przypadku każdej formy prowadzenia działalności trzeba nie tylko uzyskać zgodę, ale też zgłosić działalność kantorową w odpowiednim rejestrze przedsiębiorców. Dla JDG i spółek cywilnych będzie to CEIDG, a dla spółek prawa handlowego KRS.
Kod PKD dla działalności kantoru wymiany walut to 66.127, który dotyczy działalności maklerskiej związanej z rynkiem papierów wartościowych i towarów giełdowych.
Ustawa AML – przeciwdziałanie praniu pieniędzy
Rozpoczynając ten rodzaj działalności należy mieć świadomość, że podlega ona ustawie AML – o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Jest to akt prawny regulujący zasady i tryb przeciwdziałania penalizowanym przestępstwom z art. 165a i 299 kodeksu karnego.
Ustawa traktuje o instytucjach obowiązanych do szczególnej uwagi oraz analizy informacji pozyskiwanych od klientów. Wśród tego typu instytucji znajduje się działalność kantorowa, co narzuca na nią szereg obowiązków, m.in.:
- Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego wobec klientów;
- Rozpoznawanie ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w związku ze stosunkami gospodarczymi lub transakcjami okazjonalnymi;
- Identyfikację klientów, weryfikację tożsamości.
Zobowiązanie do stosowania środków bezpieczeństwa pojawia się w chwili wystąpienia sytuacji opisanych w art. 25 ustawy AML. Dla działalności kantorowej najważniejsze są sytuacje przeprowadzania transakcji okazjonalnej o wartości 15000 euro lub większej, bez względu na to czy mowa o pojedynczej transakcji czy kilku wydających się ze sobą powiązanych, lub transferze środków pieniężnych o wartości przekraczającej kwotę 1000 euro.
Druga sytuacja to wystąpienie wątpliwości co do prawdziwości lub kompletności do tej pory uzyskanych danych identyfikacyjnych klienta. Trzecia – podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.
Poza tym kantor musi mieć wewnętrzną procedurę określającą głównie charakter, rodzaj i rozmiar prowadzonej działalności oraz zasady postępowania, a zwłaszcza:
- Czynności podejmowane w celu ograniczenia ryzyka prania pieniędzy;
- Zasady rozpoznawania i oceniania ryzyka;
- Środki stosowane w celu zarządzania rozpoznanym ryzykiem;
- Zasady stosowania środków bezpieczeństwa finansowego;
- Zasady przechowywania dokumentów i informacji;
- Zasady wykonywania obowiązków obejmujących informowanie o transakcjach Generalnego Inspektora.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć w art. 50 ustawy AML. Warto pamiętać, że osoby wykonujące na co dzień obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy, muszą brać udział w szkoleniach związanych z realizacją tych obowiązków. Zapewnienie pracownikom udziału w takich szkoleniach stanowi obowiązek przedsiębiorcy prowadzącego kantor.
Kantor online
Rosnące zainteresowanie klientów sprawia, że wiele osób interesuje się usługą, jaką jest kantor internetowy. Wymiana pieniędzy online nie wymaga wychodzenia z domu, wypłacania gotówki, często również oferuje znacznie korzystniejszy kurs walutowy niż w przypadku kantorów stacjonarnych.
W wielu przypadkach e-kantor może być dobrym rozwinięciem już istniejącego, stacjonarnego kantoru. Trzeba wiedzieć, że między tymi formami prowadzenia działalności istnieją pewne różnice. Można oczywiście proponować w kantorze online to samo, co w stacjonarnym, jednak zazwyczaj rozszerza się ten zakres o obracanie pieniędzmi. Wymaga to dopisania nowego kodu PKD dotyczącego usług finansowych.
Oprócz tego na stronie www kantoru trzeba umieścić odpowiednie, niewprowadzające w błąd informacje oraz regulamin i politykę prywatności.
Podsumowując, działalność kantoru online może być korzystnym, choć bardziej skomplikowanym rozwiązaniem. Wymaga posiadania nie tylko wiedzy dotyczącej ustawy AML, ale też minimum podstawowych informacji z zakresu finansów i pewnych zdolności analitycznych.
Jak zlikwidować kantor?
Również likwidacja kantoru została obwarowana formalnościami. W razie braku zaprzestania prowadzenia przedsiębiorstwa, należy złożyć pisemne poinformowanie o zaprzestaniu wykonywania działalności i wniosek o wykreślenie z rejestru. Wniosek składa się do oddziału Narodowego Banku Polskiego, gdyż prowadzącym rejestr jest Prezes NBP.
- Przedsiębiorca ma 7 dni na złożenie przedmiotowych dokumentów, liczonych od dnia zaprzestania wykonywania działalności kantorowej.
- Wniosek o wykreślenie z rejestru nie podlega opłacie.
- Gdy przedsiębiorca chce zupełnie zakończyć prowadzenie działalności, a nie jedynie zmienić profil przedsiębiorstwa, może złożyć stosowny wniosek o zakończeniu działalności i wykreśleniu z rejestru CEIDG lub KRS. W takiej sytuacji nie musi składać osobnego wniosku do Prezesa NBP o wykreślenie z rejestru.
Wnioski
W samej Warszawie znajduje się około 150 kantorów, co potwierdza popularność takich usług w Polsce. Prowadzenie kantoru to bez wątpienia ciekawy biznes, jednak trzeba mieć na uwadze, że wiąże się ze sporym ryzykiem. Z tego względu osoba planująca rozpoczęcie działalności kantorowej powinna być przygotowana prawnie – zapoznać się z ustawą AML o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz z przepisami prawa dewizowego.
Marcin Staniszewski, Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy