Definicję przedsiębiorstwa zawiera art. 551 Kodeksu cywilnego.
„Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5) koncesje, licencje i zezwolenia;
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8) tajemnice przedsiębiorstwa;
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”
Chcąc określić pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa należy posłużyć się art. 5a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) oraz art. 2 pkt 27e ustawy o podatku od towarów i usług (VAT), które różnią się od siebie jedynie sformułowaniem oznacza to/rozumie się przez to:
„(…) zorganizowanej części przedsiębiorstwa – oznacza to (rozumie się przez to) organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania (…)”.
Powyższa definicja oznacza, że zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa nie są poszczególne składniki, z których mamy możliwość stworzenia odrębnego przedsiębiorstwa, lecz już wyodrębniona organizacyjne struktura, która ma możliwość samodzielnego funkcjonowania.
Przede wszystkim skupiając się na definicji powinniśmy rozpatrywać wyodrębniony w strukturze firmy byt zorganizowany pod względem organizacyjnym, finansowym jak i funkcjonalnym, gdyż tylko taki byt ma możliwość samodzielnej realizacji zadań gospodarczych. Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa występuje w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, oddział, wydział czy też zakład. Wyodrębnienie finansowe oznacza, że w strukturze przedsiębiorstwa możliwe jest oddzielenie finansów firmy od jej wyodrębnionej części, tj. nie ma problemu z przyporządkowaniem przychodów, kosztów, zobowiązań jak i należności do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Wyodrębnienie funkcjonalne to kryterium, które sprowadza się do ustalenia, czy wyodrębniona organizacyjnie całość jest w stanie przejąć zadania oraz samodzielnie funkcjonować na rynku.
Jak wskazuje się w wyroku WSA w Opolu z dnia 07.12.2009r., sygn. I SA/Op 325/09: „Niewątpliwie zorganizowana część przedsiębiorstwa to sytuacja, która już zaistniała w strukturze organizacyjnej wnioskodawcy, a nie dopiero powstanie w przyszłości, to zaś oznacza, że nie ma możliwości wybierania przez podatnika, które wierzytelności i środki trwałe mogą, a które nie mogą być przekazywane.”
Warto tutaj zwrócić uwagę na już wydane interpretacje indywidualne, gdzie na przykładzie konkretnych firm widać w jakiej sytuacji wydzielona część przedsiębiorstwa zostaje, a w jakiej nie zostaje uznana za zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
Potwierdzenie znajdziemy m.in. w Interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 15 czerwca 2012 r., sygnatura IPPP1/443-322/12-2/PR.
Z uwagi na to, że każdy przypadek jest indywidualny, za każdym razem należy badać okoliczności dotyczące uwarunkowań w jakich funkcjonuje konkretna firma. Nie da się stworzyć definicji, która pozwalałaby na jednoznaczne rozróżnienie czy wydzielona część jaka powstała w przedsiębiorstwie spełnia definicję jego zorganizowanej części. Badając zagadnienie warto zadać sobie pytanie, czy zarówno część „oderwana” jak i część „pozostała” po wyodrębnieniu są w stanie funkcjonować jako niezależne organizacje.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa a podatki
Artykuł 6 ust. 1 ustawy o VAT wskazuje, że przepisy ustawy o VAT nie mają zastosowania w przypadku zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Oznacza to, że takie zbycie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Zbycie nie jest tutaj traktowane jedynie jako sprzedaż, może być również rozumiane jako darowizna, zamiana czy wniesienie aportu (wyrok WSA w Poznaniu z dnia 7 października 2009 r., sygn. akt I SA/Po 491/09).
Na gruncie podatków dochodowych w zależności od charakteru przekazania zorganizowanej części przedsiębiorstwa przychód tytułem zbycia może zostać wykazany jako przychód z działalności gospodarczej bądź jako darowizna. Należy tutaj podkreślić, że darowizna nie powoduje powstania przychodu z działalności gospodarczej - jej rozliczenie podlega pod ustawę o podatku od spadków i darowizn.
Zgodnie z artykułem 751 Kodeksu cywilnego, zbycie przedsiębiorstwa powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jeśli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, wówczas należy pamiętać, że do przeniesienia własności nieruchomości przepisy kodeksu cywilnego wymagają formy aktu notarialnego.
Joanna Łuksza – ifirma.pl