Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – 11,5% od 2020 roku

Odsetki ustawowe 2019

W polskim prawie cywilnym mamy do czynienia z kilkoma rodzajami odsetek ustawowych.

Odsetki ustawowe

Odsetki ustawowe (kapitałowe) z art. 359 Kodeksu cywilnego – są to odsetki stanowiące wynagrodzenie z tytułu korzystania z czyjejś sumy pieniężnej. Odsetki te są należne tylko wtedy, gdy wynika to: z czynności prawnej (np. umowy) albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

Standardowa wysokość tych odsetek (jeżeli nie jest inaczej – np. w umowie - określona), to suma wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (od 5 marca 2015 r. stopa ta wynosi 1,5%) i 3,5 punktów procentowych. Czyli aktualnie stawka odsetek ustawowych wynosi 5% w stosunku rocznym.

Natomiast maksymalna wysokość tych odsetek, to dwukrotność stawki standardowej – czyli aktualnie 10%.

Warto wiedzieć, że jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej (np. z umowy) przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. A postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego.

Odsetki za zwłokę

Odsetki ustawowe (za opóźnienie w zapłacie; odsetki za zwłokę w spełnieniu świadczenia pieniężnego) z art. 481 Kodeksu cywilnego – są to odsetki, których może żądać wierzyciel od dłużnika, który opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (gdy minął ustalony np. w umowie termin zapłaty a dłużnik nie zapłacił). Odsetki te należą się wierzycielowi chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Standardowa wysokość tych odsetek (jeżeli nie jest inaczej – np. w umowie - określona), to suma wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (od 5 marca 2015 r. stopa ta wynosi 1,5%) i 5,5 punktów procentowych. Czyli aktualnie stawka odsetek ustawowych wynosi 7% w stosunku rocznym.

Natomiast maksymalna wysokość tych odsetek, to dwukrotność stawki standardowej – czyli aktualnie 14%.

W przypadku wszystkich ww. odsetek, po zmianie wysokości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (co ostatnio miało miejsce 5 marca 2015 r.) Minister Sprawiedliwości musi ogłosić wysokość odsetek w drodze obwieszczenia publikowanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Ustawa z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w art. 4 pkt 3) ustanowiła kolejny rodzaj odsetek ustawowych - odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.  Odsetki te, podobnie jak cała ustawa dotyczą transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:

-  przedsiębiorcy – w rozumieniu Prawa przedsiębiorców,

- podmioty prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;

- podmioty udzielające zamówień publicznych, wymienione w art. 3 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych;

- osoby wykonujące wolny zawód;

- oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych;

- przedsiębiorcy z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.

Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych jest sumą stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych. Zatem aktualnie stawka tych odsetek wynosi 9,5% w stosunku rocznym.

Odsetki ustawowe i odsetki za opóźnienie w 2019 roku

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych – zmiany od 2020 roku

Jak wskazano w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, zgodnie z danymi prezentowanymi przez NBP, banki komercyjne i przedsiębiorców - przeciętne oprocentowanie kredytu obrotowego dla przedsiębiorców kształtuje się obecnie na poziomie ok. 10 %.

A jak wyżej wspomniano aktualna wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych to 9,5% w stosunku rocznym.

W takiej sytuacji koszt kredytu bankowego jest obecnie niższy od kosztów związanych z (często wymuszonym) kredytem kupieckim, czyli zadłużaniem się u własnych kontrahentów.

Zdaniem rządu stanowi to istotny czynnik ekonomiczny sprzyjający występowaniu zatorów płatniczych.

Dlatego w ww. w projekcie postanowiono podwyższyć wysokość stopy odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych w taki sposób, aby koszt zadłużania u kontrahentów przewyższał koszt kredytu operacyjnego.

Projekt ten zakłada, że stawka odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych będzie równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych. Zatem wg obecnej stopy referencyjnej (1,5%) stawka odsetek wyniesie 11,5%.

Tylko dla podmiotów leczniczych (w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 2-4 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej) planuje się pozostawić odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych na obecnie obowiązującym poziomie. Jest to uzasadnione specyfikę finansowania podmiotów leczniczych oraz niezrównoważeniem ponoszonych przez nie kosztów osiągniętymi przychodami. W opinii projektodawcy służba zdrowia jest sektorem szczególnie wrażliwym społecznie. Podwyższenie odsetek za opóźnienie również dla podmiotów leczniczych mogłoby niekorzystnie wpłynąć ich sytuację finansową i w konsekwencji skutkować zmniejszeniem limitów wykonywanych badań. Skutki takiego rozwiązania dotknęłyby pacjentów.

Zmiana ta ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r.