Majątek spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w przypadku zaistnienia w spółce nowych potrzeb lub straty może być zasilany w dwojaki sposób. Przede wszystkim, Spółka może pozyskać finansowanie zewnętrzne, poprzez pozyskanie środków koniecznych do prowadzenia działalności w formie zaciągniętych kredytów czy pożyczek. Proces zdobycia jednak takich środków może okazać się niezwykle żmudny i czasochłonny. Drugim rozwiązaniem jest podwyższenie kapitału zakładowego, ale wpłaty na objęcie nowoemitowanych udziałów są z zasady bezzwrotne, chyba, że dojdzie do umorzenia udziałów danego Wspólnika za wynagrodzeniem. Dlatego alternatywnym i wartym rozważenia sposobem pozyskania środków finansowania są dopłaty, traktowane jako wewnętrzne źródło dofinansowania.
Funkcje dopłat
Dopłaty odpowiadają w pewnym sensie instytucji wpłat wspólników na udziały - podobnie jak one, zwiększają kapitał własny spółki. Przeważnie środki te są zapisywane na kapitale zapasowym, choć nie jest wykluczone, aby zostały one umieszczone np. w kapitale rezerwowym. Kwoty z dopłat zwiększają więc majątek spółki, mimo że kapitał zakładowy pozostaje w niezmienionej wysokości. W ten sposób pozyskane środki finansowe spółka może wykorzystywać w dowolnym celu związanym z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą. W zależności od bieżących potrzeb spółki mogą one zostać przeznaczone na zaspokojenie aktualnych potrzeb spółki, spłaty wierzycieli, jak również pokrycia straty (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 października 2013 roku, sygn. akt: V ACa 368/13).
Kiedy możliwe jest podwyższenie kapitału zakładowego spółki bez zmiany umowy spółki
Charakter prawny dopłat
Co istotne, dopłaty w przeciwieństwie do wpłat na udziały mogą mieć charakter zwrotny. Art. 179 kodeksu spółek handlowych („KSH”) wskazuje, że dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są potrzebne na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Jednakże nawet w takim przypadku, wspólnikom, którzy je wnieśli nie przysługuje prawo do żądania od spółki zapłaty odsetek ustawowych, brak bowiem w tym względzie podstawy prawnej. Omawiając dalej różnicę pomiędzy dopłatami a wkładami na kapitał zakładowy spółki należy wskazać, że w przypadku dopłat, dopuszczalne jest potrącenie przez wspólnika swojej wierzytelności wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z wierzytelnością spółki względem wspólnika z tytułu dopłat (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 stycznia 2010 roku, sygn. akt: III CZP 117/09). Tymczasem zgodnie z art. 14 § 4 KSH, Wspólnik nie może potrącać swoich wierzytelności wobec spółki kapitałowej z wierzytelnością spółki względem wspólnika z tytułu należnej wpłaty na poczet udziałów, co nie wyłącza potrącenia umownego.
Podstawy do wnoszenia dopłat
Zasady i sposób wnoszenia dopłat reguluje przepis art. 177 i n. KSH. Z brzmienia tego przepisu jasno wynika, że obowiązek wniesienia dopłat musi być przewidziany już w umowie spółki. Oznacza to, że uchwała wspólników spółki podjęta nawet jednomyślnie, nie może sama w sobie stanowić podstawy do zobowiązania wspólników do wnoszenia dopłat (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 stycznia 2005 roku, sygn. akt: II CK 333/04). Wedle wskazanego przepisu dopłaty powinny być nakładane i wnoszone przez wspólników proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów w spółce. W praktyce więc można zdecydować, że wysokość dopłat wspólnika będzie odpowiadać jakiejś części, ale też wielokrotności wartości udziału wspólnika w spółce, w zależności od konkretnych potrzeb spółki.
Konieczność umieszczenia w umowie spółki możliwości żądania zapłaty od wspólników dopłat, nie stanowi o tym, że postanowienie takie musi w sposób wyczerpujący wskazywać na zasady, na jakich mają się one odbywać. Przepis art. 178 KSH wskazuje bowiem, że kwestie terminu i wysokości planowanych przez spółkę dopłat, mogą zostać określone w uchwale wspólników. W takim wypadku obowiązek wniesienia dopłaty aktywuje się w stosunku do wspólników w wyniku podjęcia uchwały ustalającej termin na wpłaty. Jeśli zaś to umowa spółki kompleksowo reguluje te kwestie, uznaje się, że z żądaniem dokonania konkretnych dopłat powinien wystąpić zarząd spółki. Jak w przypadku większości świadczeń pieniężnych wspólnik, który uchybił wskazanemu terminowi wniesienia dopłat, zobowiązany jest do zapłaty na rzecz spółki odsetek ustawowych za zwłokę.
Jak podwyższyć kapitał w spółce akcyjnej
Korzyści z zastosowania instytucji dopłat
Należy wskazać, że skorzystanie z instytucji dopłat niesie ze sobą istotne korzyści. Pozyskanie środków ze źródeł „wewnętrznych” pozwala ominąć bardzo czasochłonną i kłopotliwą drogę celem uzyskania pożyczki lub kredytu na sfinansowanie konkretnych potrzeb spółki. Trzeba zwrócić uwagę, że uzyskanie kredytu lub pożyczki na sfinansowanie straty bez przedstawienia solidnie gospodarczo umotywowanego uzasadnienia, może w pewnych warunkach okazać się niemożliwe lub co najmniej bardzo utrudnione. W tym aspekcie patrząc zastosowanie dopłat nie powoduje również dodatkowego obciążenia dla spółki wywołanego koniecznością zapłaty odsetek i prowizji od udzielonych kredytów i pożyczek.
Autor: Julia Regulska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM