Zawiadomienie spółki o sprzedaży udziałów
Stosownie do postanowień art. 187 § 1 KSH o przejściu udziału, jego części lub ułamkowej części udziału na inną osobę oraz o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału zainteresowani zawiadamiają Spółkę, przedstawiając dowód przejścia bądź ustanowienia zastawu lub użytkowania. Przejście udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania jest skuteczne wobec Spółki od chwili, gdy Spółka otrzyma od jednego z zainteresowanych zawiadomienie o tym fakcie wraz z dowodem dokonania czynności.
Sformułowanie „zainteresowanie zawiadamiają spółkę” sugeruje, że zawiadomienia muszą dokonać obaj zainteresowani. Podkreślić należy, że wystarczające jest zawiadomienie ze strony jednego z uprawnionych (zbywcy albo nabywcy). Strony w np. umowie sprzedaży mogą zobowiązać lub wskazać jedną ze stron, która będzie zobligowana do zawiadomienia Spółki o dokonanej czynności sprzedaży udziałów.
W regulacjach kodeksowych brak jest szczególnej formy w jakiej powinno zostać doręczone omawiane zawiadomienie. Jak wskazał SN w wyroku z dnia 30 marca 2012 r. sygn. III CSK 232/11 zawiadomienie, o który mowa w art. 187 § 1 KSH, nie wymaga żadnej szczególnej formy może być zatem dokonane w każdy możliwy sposób. Stanowisko takie znajduje również odzwierciedlenie w dominującej części piśmiennictwa, gdzie bardzo często wskazuje się, że zawiadomienie może być dokonane w formie ustnej, telefonicznej czy mailowej.
W części doktryny istnieją jednak odmienne poglądy, zgodnie z którymi postuluje się dokonanie zawiadomienia w formie pisemnej lub w formie pisemnej z zachowaniem dowodu doręczenia (np. listem poleconym z potwierdzeniem odbioru), chodzi bowiem o ustalenie daty, wraz z którą transakcja jest skuteczna wobec Spółki (M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. VI, LEX 2014 czy Z. Jara (red.) Kodeks spółek handlowych. Komentarz 2017, wyd. 2 Legalis 2017).
Samo tylko zawiadomienie o przejściu udziału na rzecz nowego wspólnika nie jest wystarczające. Należy podkreślić, że dla skuteczności zawiadomienia niezbędne jest przedstawienie przez osobę zainteresowanego dowodu przejścia udziału. Dowód ten z natury rzeczy musi być dowodem pisemnym (np. oryginałem umowy sprzedaży udziałów). Warunkiem skuteczności prawidłowego zawiadomienia jest więc przedłożenie Spółce dowodu przejścia udziału (oryginał umowy sprzedaży). Nie musi on być doręczony w tym samym czasie co zawiadomienie, jednak zawiadomienie wywołuje skutki wobec spółki dopiero z chwilą przedłożenia Spółce dowodu przejścia. Uznać więc należy, że samo zawiadomienie spółki o przejściu udziału bez przedłużenia odpowiedniego dokumentu powoduje, że zbycie jest bezskuteczne wobec Spółki (art. 187 § 1 zd. 2 KSH) co nierzadko może rodzić szereg problemów natury prawnej.
Adresatem zawiadomienia jest Spółka, czyli zarząd uprawniony do reprezentowania Spółki. Oświadczenie takie może być dokonane wobec jednego członka zarządu lub wszystkich albo prokurenta (red. Z. Jara, Kodeks spółek handlowych. Komentarz 2017, wyd. 2, Legalis 2017).
Skutek zawiadomienia i jego brak
Od momentu, otrzymania przez Spółkę od jednego z zainteresowanych prawidłowego zawiadomienia o przejściu udziału (z dowodem przejścia), przejście udziałów jest skuteczne wobec spółki, tzn. uznaje się, że dotychczasowy wspólnik traci ten status, a wspólnikiem staje się nabywca, który wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki nabywcy.
Natomiast w doktrynie istnieje jednolity pogląd, że do chwili otrzymania zawiadomienia Spółka i zbywający wspólnik muszą zachowywać się tak, jakby zbycie udziału nie miało miejsca. Innymi słowy wobec spółki wspólnikiem jest nadal zbywca udziałów. Przypomnieć należy – jak wskazano już powyżej - że wraz z zawiadomieniem zainteresowany winien przedłożyć dowód przejścia udziału, bowiem brak doręczenia Spółce dowodu przejścia jest bezskuteczne wobec Spółki.
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
Podsumowując powyższe, do czasu otrzymania prawidłowego oświadczenia o przejściu udziału, z dowodem przejścia wobec spółki wspólnikiem pozostaje dotychczasowa osoba (fizyczna lub prawna), ze wszystkimi stąd wynikającymi konsekwencjami, zarówno w sferze korporacyjnych (prawo głosu, prawo do wypłaty dywidendy itp.) jak i odpowiedzialności (np. obowiązek wniesienia dopłat, innych świadczeń należnych spółce).
Pamiętać więc należy, że wypełnienie obowiązków z art. 187 KSH warunkuje skuteczne wstąpienie w prawa wspólnika w spółce z o.o., warto więc zadbać o wszelkie kwestie formalne z tym związane.
Autor: Joanna Mizińska, adwokat, partner w GACH MIZIŃSKA, autorka bloga sprzedazudzialowwspolcezoo.pl