Właściwość sądu
Przez właściwość sądu określa się zdolność konkretnego sądu do rozstrzygnięcia danej sprawy. Zatem, każdy, kto wnosi sprawę do sądu musi w pierwszej kolejności ustalić, jaki sąd w danej sprawie będzie sądem właściwym, aby dobrze skierować pozew lub wniosek.
Zasadą jest wnoszenie pozwu do sądu, w okręgu którego mieszka pozwany. Jeśli pozwanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, właściwy jest sąd miejsca jej siedziby.
Przykład: Pozywasz o zapłatę osobę zamieszkałą w Rybniku, pozew złóż do Sądu Rejonowego w Rybniku.
Przykład: Pozywasz o zapłatę spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Makowie Podhalańskim, pozew złóż do Sądu Rejonowego w Wadowicach.
Czy mogę sam wybrać sąd, do którego złożę pozew?
W niektórych przypadkach sam możesz zdecydować, do którego sądu złożysz pozew. Który sąd będzie dla ciebie lepszy z punktu widzenia, np. możliwości bezpośredniego dojazdu. Jest to tzw. właściwość sądu przemienna. I tak:
Pozew o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie oraz odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy możesz wnieść do sądu właściwego dla miejsca wykonania umowy.
Przykład: Minął termin, do którego twój kontrahent miał zakończyć prace remontowe w lokalu przeznaczonym przez ciebie na wynajem. Wskutek czego straciłeś czynsz najmu za dwa miesiące. Wykonawca ma siedzibę w Bełchatowie. Lokal jest położony w Łodzi. Pozew o zapłatę odszkodowania możesz złożyć do Sądu Rejonowego w Łodzi.
Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Jeżeli sprawa dotyczy roszczenia z najmu lub dzierżawy, to możesz wybrać sąd, w którego okręgu położona jest wynajmowana lub dzierżawiona nieruchomość.
Przykład: Wynajmowałeś w Lublinie mieszkanie studentowi. Lokator nie zapłacił czynszu i wyprowadził się do Krakowa. Pozew o zapłatę zaległego czynszu możesz złożyć do Sądu Rejonowego w Lublinie.
Pozew o zapłatę z weksla lub czeku możesz złożyć do sądu właściwego dla miejsca płatności.
Przykład: Zobowiązany do zapłaty z weksla ma miejsce zamieszkania w Zamościu, poręczyciel wekslowy mieszka w Kraśniku, a weksel jest płatny w Tarnobrzegu, pozew o zapłatę możesz złożyć do Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu.
Jak uzyskać korzystny wyrok lub nakaz zapłaty. Trzy tryby postępowania sądowego
W pewnych sytuacjach, wybór sądu mamy jednak ograniczony
Jeżeli bowiem sprawa dotyczy własności nieruchomości lub praw rzeczowych na nieruchomości, to wyłącznie właściwy jest sąd, w którego okręgu jest położona nieruchomość. Właściwość wyłączna oznacza, że żaden inny sąd nie może zajmować się tego typu sprawą.
Przykład: Zabezpieczeniem umowy jaką zawarłeś ze swoim kontrahentem, jest hipoteka na nieruchomości stanowiącej własność teściów twojego dłużnika. Nieruchomość znajduje się w Rzeszowie. Pozew o zapłatę kwoty, na jaką ustanowiona jest hipoteka, powinieneś złożyć do Sądu w Rzeszowie.
Jeśli zawarłeś umowę, z której twój kontrahent się nie wywiązuje, sprawdź, czy w umowie ustaliliście, jaki sąd będzie właściwy do rozstrzygania sporów wynikłych z tej umowy.
Z punktu widzenia praktyki gospodarczej istotne znaczenie może mieć, tzw. właściwość umowna. Jest to właściwość sądu, na którą sam wyraziłeś zgodę przy podpisywaniu umowy. Pamiętaj jednak, że poprzez zapis w umowie, nie mogłeś zmienić właściwości wyłącznej oraz właściwości rzeczowej.
Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Właściwość rzeczowa, czyli czy sąd rejonowy jest właściwy do rozpoznania mojej sprawy?
Właściwość rzeczowa sądu określa jakie kategorie spraw są rozstrzygane przez sąd w danej instancji. Zgodnie z zasadą przewidzianą w Kodeksie Postępowania Cywilnego większość spraw rozstrzyga sąd rejonowy, jako sąd pierwszej instancji. Tylko nieliczne sprawy podlegają rozpoznaniu przez sąd okręgowy.
Istotą właściwości rzeczowej jest jej niezmienność w drodze umowy stron. Jeśli zatem umówiłeś się ze swoim kontrahentem, że sprawę o zapłatę 80 tys. złotych będzie rozstrzygał sąd rejonowy, to takie zastrzeżenie umowne będzie nieważne i sprawa w efekcie będzie rozpatrywana przez sąd okręgowy.
Do właściwości sądów okręgowych, w postępowaniu cywilnym, należą m.in. sprawy:
o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz rozwiązanie przysposobienia, ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych, roszczenia wynikające z Prawa prasowego, prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Agnieszka Kędziera, radca prawny, Kancelaria Prawnicza Forum