Organy podatkowe nie mogą określać przychodu spółki wnoszącej aport z tytułu obejmowanych udziałów w innej wysokości niż nominalna. Bez znaczenia jest to, czy wartość rynkowa wkładu przewyższa nominalną wartość wydanych w zamian udziałów – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 września 2015 r. (sygn. akt II FSK 1814/13). Trzeba jednak podkreślić, że wyrok zapadł w odniesieniu do przepisów obowiązujących w 2012 roku. W uzasadnieniu tego wyroku znalazła się sugestia sądu, że zmiana przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, która weszła w życie 1 stycznia 2014 r., a dotyczyła zasad ustalania kosztów uzyskania przychodów, może mieć wpływ na rozstrzyganie tej kwestii obecnie. To kolejny taki alarm dla podatników. Podobne spostrzeżenia wynikały bowiem z wcześniejszego wyroku NSA z 20 lipca 2015 r. (sygn. akt II FSK 1772/13).
Sposób na optymalizację
Rodzi się zatem pytanie, czy – jak się wydaje kosmetyczna – zmiana przepisów może mieć jednak istotne znaczenie i wpływać na zmianę zasad określania przychodu w przypadku aportu. W oczekiwaniu więc na sądowoadministracyjne rozstrzygnięcia w odniesieniu do obecnie obowiązującego stanu prawnego warto się przyjrzeć, jak działa mechanizm aportów z agio.
CIT od aportów do spółek kapitałowych - jak obliczyć przychód
W przypadku objęcia wkładu o wartości przewyższającej nominalną wartość wydanych w zamian udziałów u otrzymującej aport spółki kapitałowej powstaje nadwyżka emisyjna (agio). Zgodnie z art. 154 par. 3 kodeksu spółek handlowych (odpowiednio art. 396 par. 2 w przypadku spółek akcyjnych) nadwyżka taka musi zostać przekazana na kapitał zapasowy spółki. Agio nie podlega opodatkowaniu zarówno CIT, jak i podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Powyższy sposób daje więc możliwość dokapitalizowania spółki przy jednoczesnym braku dodatkowych obciążeń fiskalnych.
Podkreślić trzeba, że ustawodawca zabezpieczył w pewnym stopniu interes fiskalny związany z brakiem opodatkowania agio u spółki obejmującej aport. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT w przypadku zbycia udziałów nabytych w zamian za wkład niepieniężny kosztem uzyskania przychodu jest jedynie wartość uprzednio uznana za przychód, a więc wartość nominalna wydanych udziałów. Udziałowiec nie będzie mógł zatem zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu tej części wkładu, od której przy obejmowaniu udziałów nie zapłacił podatku. Ponadto w przypadku gdy przedmiotem wkładu są środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 63 ustawy o CIT spółka obejmująca aport musi limitować zaliczane do kosztów odpisy amortyzacyjne do tej części wartości wkładu, która została przekazana na kapitał zakładowy. Mimo powyższych regulacji w dalszym ciągu instytucja przekazania aportu częściowo na kapitał zapasowy wydaje się atrakcyjną formą optymalizacji podatkowej. [przykład]
Polecamy: Przewodnik po zmianach w ustawie o rachunkowości 2015/2016 (PDF)
Co na to fiskus
Z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT wynika, że przychodem wnoszącego wkład jest nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. W dalszej części przepisu znaleźć można odwołanie do art. 14 ustawy o CIT, zgodnie z którym organ podatkowy może doszacować wartość przychodu określonego przez podatnika, jeśli odbiega ona od wartości rynkowej. Na podstawie tej regulacji organy podatkowe przez lata forsowały w swoich decyzjach i interpretacjach indywidualnych tezę, że wnoszący wkład niepieniężny do spółki kapitałowej powinien rozpoznać przychód w wartości rynkowej, a nie nominalnej obejmowanych udziałów. Powyższe stanowisko oznacza w praktyce przerzucenie ciężaru opodatkowania agio na podmiot wnoszący wkład do spółki. Z taką interpretacją nie zgadzał się w wyżej wspomnianych orzeczeniach Naczelny Sąd Administracyjny, uznając ją za sprzeczną nie tylko z wykładnią językową, ale i systemową.
Bieżące wkłady
Powyższe wyroki NSA z 20 lipca i 30 września br. choć zapadły w indywidualnych sprawach, mogą spowodować ugruntowanie korzystnej dla podatników linii interpretacyjnej w odniesieniu do opodatkowania aportów w reżimie prawnym obowiązującym w poprzednich latach. Zważywszy jednak na fakt, że podstawą ich wydania były przepisy, które zostały znowelizowane, należy zastanowić się nad aktualnością ich treści w kontekście bieżąco planowanych operacji wkładów niepieniężnych do spółek kapitałowych. Naczelny Sąd Administracyjny w lipcowym wyroku wyraźnie zaznaczył, że „zmiany, które zostały dokonane w zakresie omawianych przepisów i mających z nimi związek w podatku dochodowym od osób prawnych w 2013 i 2014 r. nakazują tę kwestię traktować z innej perspektywy”. O jakich zmianach mowa?
Aport nieruchomości do spółki kapitałowej – skutki w CIT i PIT dla obejmującego udziały
Prawdopodobnie chodzi o nowelizację art. 15k ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT. Do końca 2013 r. przy zbyciu udziałów nabytych w drodze wkładu niepieniężnego innego niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, kosztem uzyskania była wartość nominalna udziałów z dnia ich objęcia. Przez takie brzmienie przepisu wyżej opisana korzyść z tytułu aportu z agio mogła być niwelowana w momencie zbycia udziałów. Od 1 stycznia 2014 r. ta regulacja odnosi się do wartości określonej w art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT, a więc wartości nominalnej wydanych udziałów, ale z uwzględnieniem art. 14, co w zamyśle ma pozwolić organom podatkowym doszacować tę wartość do rynkowej wartości wkładu.
Oczekiwanie na wykładnię
Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że zmiana ta ma charakter jedynie redakcyjny i nie powinna mieć wpływu na interpretację przepisów dotyczących rozpoznania przychodu przy obejmowaniu udziałów w zamian za wkład niepieniężny. Wydaje się, że wykładnia przepisów w nowym brzmieniu powinna przynieść podobne wnioski co przytaczane orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, tym bardziej biorąc pod uwagę prymat wykładni językowej w interpretowaniu przepisów prawa podatkowego. Obecnie trudno jednak pokusić się o prognozę kierunku, w którym podążą organy podatkowe czy sądy administracyjne, interpretując przepisy o aportach.
Polecamy: IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
Podatnikom pozostaje czekać na definitywnie rozstrzygającą wątpliwości uchwałę NSA bądź interpretację ogólną ministra finansów.
PRZYKŁAD
Rozliczenie aportu
Spółka Y wnosi do spółki X sp. z o.o. wkład niepieniężny w postaci środków trwałych o wartości 1 000 000 zł. W zamian za wkład spółka Y otrzymała udziały w spółce o nominalnej wartości 100 000 zł i ta wartość zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT stanowi jej przychód. Spółka X sp. z o.o. musi zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych od wartości, która faktycznie zasiliła kapitał zakładowy, czyli 100 000 zł. Powstała nadwyżka (agio) w wysokości 900 000 zł nie podlega opodatkowaniu CIT (art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o CIT) ani PCC (art. 6 ust. 8 pkt c ustawy o PCC). Przy sprzedaży tak nabytych udziałów spółka Y będzie mogła rozpoznać koszt w wysokości wartości nominalnej objętych udziałów, a więc 100 000 zł.
Definicja i wykorzystanie
Agio związane jest z rynkiem papierów wartościowych, a zwłaszcza z jednym ich rodzajem – akcjami. By można było mówić o nich, należy podać definicję wartości emisji akcji. Pojęciem tym określa się cenę, za którą akcje są wydawane akcjonariuszowi przez spółkę w ramach obrotu pierwotnego. Wartość emisyjna akcji nie może być niższa niż jej wartość nominalna, co jest konsekwencją nienaruszalności kapitału akcyjnego. Jednak jeśli akcje są wydawane po cenie wyższej niż nominalna, wówczas powstaje nadwyżka, czyli agio lub inaczej premia emisyjna. Zapis ten został także ujęty w kodeksie spółek handlowych (art. 309 par. 1).
Istnieje możliwość przeniesienia tej nadwyżki na kapitał zapasowy, a agio może zostać potraktowane jako jedno ze źródeł finansowania własnego przedsiębiorstwa.
Źródło: Encyklopedia Zarządzania
Michał Górniak
starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego BDO, biuro w Poznaniu
Podstawa prawna:
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.). Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).
Podyskutuj o tym na naszym FORUM