W związku z opublikowaniem w dniu 3 kwietnia 2018 r. nowej interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 28 marca 2018 r. dotyczącej obowiązkowej aktualizacji dokumentacji podatkowych w zakresie cen transferowych, warto przyjrzeć się tematyce transakcji realizowanych na przestrzeni wielu lat i zastanowić, jakie jest odpowiednie podejście do dokumentowania tego rodzaju transakcji.
Konieczność sporządzania dokumentacji podatkowej dla takich transakcji jest już raczej ugruntowana na podstawie przepisów wcześniej obowiązujących, przed zmianami, jakie weszły w życie 1 stycznia 2017 r. W większości przypadków takie transakcje, o ile ich wartości w każdym z lat spełniały progi kwotowe (co nie było rzadkie ze względu na niezbyt wysoką wartość progów) były obejmowane dokumentacją podatkową w każdym kolejnym roku.
Przegląd i aktualizacja transakcji finansowych kontynuowanych w kolejnych latach podatkowych
Od 1 stycznia 2017 r. przepisy ustaw o podatkach dochodowych bezpośrednio odnoszą się do tej kwestii. Zgodnie z tożsamymi przepisami tych ustaw (odpowiednio art. 9a ust. 2g ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 25a ust. 2g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) dokumentacja podatkowa dotycząca kontynuowanych w kolejnym roku podatkowym transakcji lub innych zdarzeń (…) podlega okresowemu przeglądowi i aktualizacji nie rzadziej niż raz na rok podatkowy. Zamiarem ustawodawcy było zapewne rozwianie wszelkich wątpliwości co do obowiązku sporządzania dokumentacji dla transakcji kontynuowanych. Tymczasem pewne wątpliwości pozostały nadal, szczególnie w odniesieniu do transakcji finansowych, poręczeniowych, które po dacie zawarcia i po ustaleniu warunków współpracy często są realizowane na przestrzeni wielu lat. Szczególnie, iż pojawiały się głosy, zgodnie z którymi sporządzenie dokumentacji podatkowej dla transakcji pożyczkowej jest wystarczające dla okresu, w którym została zawarta umowa.
We wspomnianej interpretacji ogólnej Minister Finansów wyjaśnia, iż transakcje finansowe, takie jak udzielania pożyczek, kredytów, gwarancji, poręczeń, co do zasady są transakcjami kontynuowanymi w kolejnych latach podatkowych, a co za tym idzie dokumentacja podatkowa sporządzona w roku ich rozpoczęcia powinna podlegać przeglądowi i aktualizacji w kolejnych latach. Wskazano również, iż w przypadku, gdy w trakcie realizacji tych transakcji dojedzie do zmian (np. zmiana terminu spłaty kapitału/odsetek, zmiana wysokości oprocentowania, udzielenie kolejnej transzy) – informacje o takich zmianach powinny się znaleźć w dokumentacji.
Cel przepisu nie budzi wątpliwości – zrozumiałe jest, że w dokumentacji należy rzetelnie przedstawić wszelkie warunki transakcji oraz ich zmiany. Powstaje jednak pytanie co powinien zrobić podatnik, który po przeglądzie swojej dokumentacji sporządzonej dla pożyczki udzielonej w 2017 roku stwierdzi, iż w 2018 roku transakcja była realizowana zgodnie z planem i żadnych zmian warunków nie było? Czy pozostawić taką dokumentację z 2017 roku dla kolejnego okresu bez wprowadzania żadnych zmian, czy może jednak zamieścić adnotację o tym, że przeglądu dokonano i zmian warunków nie stwierdzono? W interpretacji wyjaśniono, że z treści powołanych przepisów w przypadku braku zmian obowiązek aktualizacji nie jest wyłączony – wskazuje na to wykładnia literalna stwierdzenia „przeglądowi i aktualizacji” – co oznacza, że ustawodawca oczekuje od podatnika zarówno przeglądu posiadanej dokumentacji, jak i jej stosowanej aktualizacji.
Polecamy: CIT 2018. Komentarz
Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż jednym z elementów dokumentacji jest wskazanie wartości transakcji (przy czym w myśl rozporządzenia z 12 września 2017 roku chodzi zarówno o wartość wynikającą z faktur lub innych dokumentów, jak również o wartość otrzymanych lub przekazanych płatności). Odwołując się do treści tego przepisu Minister Finansów wskazał, że wykładania systemowa potwierdza konieczność corocznej aktualizacji dokumentacji sporządzanych dla transakcji wieloletnich.
Również naszym zdaniem takie podejście jest zgodne z celem wprowadzenia przepisów o obowiązkowym przeglądzie i aktualizacji dokumentacji, gdzie podstawowym założeniem jest sporządzenie dokumentacji rzetelnie odzwierciedlającej faktyczne zdarzenia i ustalenia zachodzące u podatnika.
Jak podejść do realizacji obowiązku?
Dokumentacja podatkowa powinna zostać sporządzona w swojej podstawowej formie dla okresu, w którym doszło do zawarcia transakcji i ustalenia warunków współpracy z podmiotem powiązanym. Jeżeli transakcja jest objęta obowiązkową (bądź dobrowolną) analizą porównawczą – analiza ta powinna badać warunki rynkowości transakcji na moment jej dokonania – czyli na podstawie danych dostępnych w momencie zawierania transakcji. Następnie w każdym kolejnym roku należy dokonać przeglądu aktualizacyjnego dokumentacji i wskazać co najmniej adnotację o braku zmian bazowych warunków transakcji oraz aktualizację danych finansowych, informacji o wartościach zrealizowanych transakcji. Jeżeli natomiast doszło do zmian warunków realizacji transakcji względem pierwotnie ustalonych, wszystkie te zmiany należy wskazać w aktualizowanej dokumentacji. Najbardziej problematyczne w przypadku transakcji wieloletnich są sytuacje, gdy dochodzi do zmian warunków wynagrodzenia. W takich sytuacjach, jeżeli dla transakcji została sporządzona analiza porównawcza będąca podstawą określenia ceny, koniecznym może się okazać aktualizacja również tej analizy porównawczej.
Do kwestii aktualizacji analizy porównawczej nie odniesiono się w powołanej interpretacji, bo też nie było to jej przedmiotem. Warto natomiast wspomnieć, że w przypadku aktualizacji samej analizy porównawczej, może być ona aktualizowana nie rzadziej niż raz na 3 lata (jeżeli warunki ekonomiczne nie uległy zmianie mającej wpływ na wcześniejszą analizę). A zatem sporządzona wcześniej analiza może być wykorzystana do ustalenia rynkowego poziomu zmienionych warunków transakcji, o ile na rynku nie było takich istotnych zmian. W tym kontekście pojawia się również pytanie o konieczność aktualizacji samej analizy porównawczej w sytuacjach, kiedy nie dochodziło do zmian warunków transakcji a transakcja realizowana jest przez okres dłuższy niż 3 lata. Na to pytanie ciężko udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Każda taka sytuacja wymaga indywidualnej oceny.
Na koniec należy wspomnieć, że obowiązek aktualizacji dokumentacji podatkowych dotyczy również transakcji rozpoczętych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów, a zatem dla transakcji rozpoczętych w roku 2016 i wcześniejszym, które były kontynuowane.
Autor: Leszek Dutkiewicz, Partner w Russell Bedford
Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford