Istotą amortyzacji jest rozłożenie w czasie jednorazowego wydatku poniesionego na zakup środka trwałego. Nakłady na zakup czy wytworzenie środka trwałego są stopniowo zaliczane do kosztów poszczególnych okresów, poprzez odpisy amortyzacyjne.
Amortyzacja jest generalnie kosztem podatkowym. Jednakże o ile amortyzacja w ujęciu księgowym zakłada, że stawka amortyzacyjna powinna odzwierciedlać planowany okres ekonomicznego użytkowania składnika majątku, o tyle w ujęciu podatkowym stawki amortyzacji wynikają z ustawy o podatkach dochodowych.
Taka sytuacja powoduje, że koszty amortyzacji w danym okresie w ujęciu księgowym mogą się różnić od amortyzacji wykazywanej jako koszt podatkowy. Różnica między amortyzacją w ujęciu księgowym i amortyzacją w ujęciu podatkowym powoduje powstawanie podatku odroczonego w sprawozdaniach finansowych spółek.
Różnica ta wynika przede wszystkim z powodu przepisów regulujących zasady definiowania i stosowania amortyzacji. Definicje amortyzacji znajdziemy zarówno w ustawie o rachunkowości, zasadach rachunkowości (Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, MSSF), jak i w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych.
Definicje te są podobne i raczej nie budzą rozbieżności interpretacyjnych, choć w praktyce występuje kilka różnic pomiędzy regulacjami rachunkowymi i podatkowymi.
Polecamy: Faktura VAT od A do Z
Zgodnie z zasadami rachunkowości prowadzenie ewidencji księgowej ma na celu prezentację prawdziwego i rzetelnego obrazu kosztów amortyzacji oraz majątku podlegającego amortyzacji. Celem przepisów o CIT regulujących amortyzację jest zabezpieczenie wpływów do budżetu z tytułu podatku dochodowego.
Różne cele amortyzacji prowadzą do rozbieżności w zasadach wyceny i amortyzacji dla celów bilansowych i podatkowych.
Polecamy: Amortyzacja podatkowa
Rozbieżności te prowadzą do ustalenia dwóch wartości środków trwałych:
- wartości księgowej (bilansowej),
- wartości podatkowej.
Ważne
W praktyce rozbieżności między prawem bilansowym i podatkowym powodują konieczność prowadzenia podwójnej ewidencji środków trwałych. Jest to konieczne zwłaszcza w świetle przepisów CIT mówiących, iż ewidencja księgowa ma być prowadzona w sposób umożliwiający ocenę prawidłowości ustalania podstawy opodatkowania, w tym również kosztu amortyzacji podatkowej.
W trakcie prowadzenia ewidencji środka trwałego podatnik może napotkać przypadek, gdy amortyzacja bilansowa jest wyższa od amortyzacji podatkowej. Zdarzy się to w sytuacji, gdy okres używania majątku jest krótszy niż dozwolony okres podatkowy. W konsekwencji kosztów amortyzacji bilansowej powstałych w danym okresie nie uznamy za koszty podatkowe. W rezultacie powstaje różnica przejściowa między zyskiem brutto a dochodem podatkowym, która zaniknie w momencie całkowitego podatkowego umorzenia środka trwałego bądź też w momencie jego sprzedaży.
Może również powstać sytuacja, gdy amortyzacja bilansowa jest niższa od amortyzacji podatkowej. Tak będzie w sytuacji gdy amortyzacja bilansowa ustalana jest na podstawie dłuższego niż normatywny, podatkowego okresu amortyzacji środka trwałego. Przypadek taki wystąpi gdy podatnik, przyjmując standardowe stawki podatkowe, wykorzystuje ulgi podatkowe ukryte pod postacią podwyższonych dopuszczalnych stawek amortyzacji podatkowej. W powyższym przypadku amortyzacja bilansowa w określonym roku będzie niższa od amortyzacji podatkowej, co oznacza, że pełne umorzenie środka trwałego do celów podatkowych nastąpi wcześniej niż pełne umorzenie do celów księgowych.
Występują również przypadki równości amortyzacji bilansowej i amortyzacji podatkowej. Tak będzie w przypadku gdy podatnik przyjmuje do planu amortyzacji stawki amortyzacji podatkowej.