Tak wynika z wyroku NSA z 18 października 2018 r., II FSK 3028/16.
Sprawa dotyczyła spółki, która miała otrzymać w formie wkładu niepieniężnego udziały innej spółki z o.o. W zamian za otrzymane udziały, spółka miała przekazać podmiotom wnoszącym ten wkład własne udziały. Wartość rynkowa udziałów miała zostać w całości odniesiona na kapitał zakładowy spółki, a więc zostanie ona odzwierciedlona w wartości nominalnej udziałów własnych spółki. W ramach wymiany udziałów nie było planowane dokonywanie żadnych dodatkowych rozliczeń gotówkowych. Spółka wskazała, że w przypadku niekorzystnych efektów ekonomicznych operacji, może w przyszłości zostać podjęta decyzja o wycofaniu spółki ze spółki z o.o. w drodze umorzenia udziałów przez nią posiadanych. Wynagrodzenie z tytułu dobrowolnego umorzenia udziałów będzie stanowić dla spółki przychód podlegający opodatkowaniu CIT. W sytuacji, gdy transakcji nabycia udziałów spółki będzie więcej niż jedna, spółka uzyska bezwzględną większość ilość głosów w spółce z o.o. po przeprowadzeniu drugiej transakcji aportu udziałów.
Na tym tle spółka zadała pytanie, czy kosztem uzyskania przychodów z tytułu dobrowolnego umorzenia udziałów będzie dla spółki wartość nominalna udziałów własnych spółki.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Spółka stała na stanowisku, że kosztem podatkowym w tym przypadku będzie wartość nominalna udziałów własnych. W uzasadnieniu wskazała, że przy ustalaniu przychodu z tytułu zbycia udziałów w celu ich umorzenia za wynagrodzeniem uwzględnić należy art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT, z którego wynika, że do przychodów nie zalicza się m.in. kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów na rzecz spółki w celu umorzenia tych udziałów - w części stanowiącej koszt ich nabycia, bądź objęcia. Spółka twierdziła, że w ramach wymiany udziałów, ekonomicznym ekwiwalentem za otrzymane przez nią udziały są udziały własne. Wartość tego ekwiwalentu stanowi zatem dla niej ekonomiczny koszt nabycia udziałów.
Organ podatkowy potwierdził, że kosztem uzyskania przychodu jest wartość nominalna udziałów własnych spółki. Uznał natomiast, że w tej sprawie nie zachodzi transakcja wymiany udziałów. Organ wskazał, że transakcja będzie przeprowadzona z co najmniej dwoma wspólnikami i spółka uzyska bezwzględną większość głosów w spółce z o.o. po przeprowadzeniu drugiej transakcji.
W związku z tym, przepisy art. 12 ust. 4d oraz art. 16 ust. 1 pkt 8e ustawy o CIT nie znajdą zastosowania, z uwagi na to, że przepis ten odnosi się wyłącznie transakcji z jednym wspólnikiem. Organ stwierdził, że w sprawie znajdzie zastosowanie art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT, co oznacza, że spółka nie powinna ujmować w przychodach kosztu nabycia, bądź objęcia umarzanych udziałów. Ponieważ nabywając umarzane udziały spółka wydała za nie udziały własne, wartość nominalna tych udziałów będzie pomniejszać wysokość osiągniętego przychodu.
Zarówno WSA w Gliwicach, jak i NSA zakwestionowały stanowisko organu.
NSA wskazał, że istotą zaistniałego sporu było to, czy sformułowanie art. 12 ust. 4d ustawy o CIT, który mówi o transakcji wymiany udziałów, dotyczy wyłącznie transakcji z jednym wspólnikiem, jak twierdzi organ, czy też transakcje te mogą obejmować kilku wspólników. NSA powołał się na zarysowana w tym zakresie linię orzeczniczą NSA i wskazał, że regulacje dotyczące transakcji wymiany udziałów gwarantują neutralność podatkową, co ma ułatwiać spółce nabywającej udziały od udziałowców innej spółki koncentrację praw głosu w tej innej spółce, a równocześnie umożliwiać podwyższanie własnego kapitału zakładowego poprzez wydawanie nowych udziałów (emisję akcji), obejmowanych (nabywanych) przez dotychczasowych udziałowców tej innej spółki. Przepis ten wprowadza więc symetrię praw udziałowców tej innej spółki i spółki nabywającej udziały - jeżeli więc spółka nabywająca uzyskuje w związku z dokonaniem transakcji przywilej podatkowy, polegający na niezaliczaniu do przychodu wymienionych wartości, to z takiego samego przywileju korzysta druga strona transakcji, czyli udziałowiec tej innej spółki.
Sąd uznał zatem, że zmianie terminu "wspólników" na "wspólnika" nie można bowiem przypisać znaczenia ograniczającego neutralność wymiany udziałów zapewnioną w przepisach Dyrektywy 2009/133/WE implementowanych do polskiego porządku prawnego.
Stanisław Nidecki
Źródło: taxonline.pl