Chodzi o wyrok TSUE z dnia 26 lutego 2019 r. sprawie C-581/17.
Zdaniem TSUE postanowienia umowy między Wspólnotą Europejską a Szwajcarią w sprawie swobodnego przepływu osób, sprzeciwiają się niemieckim przepisom nakazującym zapłacić podatek od niezrealizowanych zysków związanych z udziałami w spółce obywatelowi państwa członkowskiego (osobie fizycznej) prowadzącemu działalność gospodarczą na terytorium Szwajcarii już w momencie gdy przenosi swoje miejsce zamieszkania z państwa członkowskiego do Szwajcarii, podczas gdy w przypadku zachowania miejsca zamieszkania w Niemczech pobór podatku następuje dopiero w chwili zrealizowania zysków kapitałowych, czyli przy zbyciu danych udziałów.
Sprawa dotyczyła obywatela Niemiec, który zarządza spółką prawa szwajcarskiego prowadzącą działalność z zakresu doradztwa informatycznego, w której posiada 50% udziałów. Przeniósł on swoje miejsce zamieszkania z Niemiec do Szwajcarii. W następstwie tego przeniesienia urząd skarbowy w Konstancji opodatkował jeszcze niezrealizowany zysk kapitałowy z tytułu udziałów we wspomnianej spółce podatkiem dochodowym. Podatnik stwierdził, że opodatkowanie wywołane przez sam fakt przeniesienia miejsca zamieszkania do Szwajcarii nie jest zgodne z umową w sprawie swobodnego przepływu osób, a konkretnie z ustanowionym w umowie prawem do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, wystąpił więc ze skargą do Finanzgericht Baden-Württemberg (sądu ds. finansowych w Badenii-Wirtembergii, Niemcy).
TSUE stwierdził, że prawo do podejmowania i prowadzenia działalności na własny rachunek w rozumieniu umowy w sprawie swobodnego przepływu osób obejmuje, z wyjątkiem świadczenia usług, każdą działalność gospodarczą czy zarobkową osoby fizycznej, niemieszczącą się w pojęciu „pracownika najemnego”. Ponadto skuteczne korzystanie z tego prawa wymaga możliwości wyboru odpowiedniej dla tego celu formy prawnej.
Wprowadzona umową w sprawie swobodnego przepływu osób swoboda napotykałaby przeszkodę, gdyby obywatel jednej z umawiających się stron ponosił w swoim państwie pochodzenia niekorzystne skutki tylko z racji skorzystania z prawa do swobodnego przepływu. Obywatel Niemiec, który skorzystał ze swego prawa do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek na podstawie umowy w sprawie swobodnego przepływu osób, jest w mniej korzystnym położeniu podatkowym niż inni niemieccy obywatele, wykonujący tak jak on działalność gospodarczą na własny rachunek w ramach spółki, w której posiadają udziały, lecz w odróżnieniu od niego zachowują miejsce zamieszkania w Niemczech. Ci drudzy muszą bowiem zapłacić podatek od zysków związanych z danymi udziałami dopiero wówczas, gdy te zyski zostaną zrealizowane, czyli przy zbyciu tych udziałów, natomiast obywatel taki jak M. Wächtler musi zapłacić sporny podatek od niezrealizowanych zysków z takich udziałów w chwili przeniesienia swojego miejsca zamieszkania do Szwajcarii, nie mogąc przy tym skorzystać z odroczenia zapłaty do czasu ich zbycia.
Takie odmienne traktowanie, które wywołuje niekorzystne skutki w zakresie płynności finansowej dla obywatela niemieckiego takiego jak M. Wächtler, może zniechęcić go do faktycznego skorzystania z przysługującej mu swobody przedsiębiorczości wywodzącej się z umowy w sprawie swobodnego przepływu osób. Wynika z tego, że rozpatrywany w postępowaniu głównym system opodatkowania może stanowić przeszkodę dla prawa do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek, gwarantowanej przez tę umowę. TSUE wskazał, że o ile ustalenie kwoty rozpatrywanego podatku w chwili przeniesienia miejsca zamieszkania do Szwajcarii jest środkiem, który jest w stanie zapewnić zrealizowanie celu zachowania podziału kompetencji podatkowych między tym państwem a Republiką Federalną Niemiec, o tyle cel ten nie może uzasadniać braku możliwości odroczenia płatności tego podatku. Odroczenie takie nie oznacza bowiem, że Republika Federalna Niemiec rezygnuje na rzecz Konfederacji Szwajcarskiej ze swej kompetencji podatkowej w zakresie zysków powstałych w okresie nieograniczonego obowiązku podatkowego posiadacza udziałów, których dotyczy niemiecki podatek.
Polecamy: CIT 2019. Komentarz
Polecamy: PIT 2019. Komentarz
W tych okolicznościach TSUE wysnuł wniosek, że rozpatrywany w postępowaniu głównym system opodatkowania stanowi nieuzasadnione ograniczenie prawa do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przewidzianego w umowie w sprawie swobodnego przepływu osób.
Z powyższych względów Trybunał orzekł, że postanowienia umowy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób, podpisanej w Luksemburgu w dniu 21 czerwca 1999 r., należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one obowiązywaniu systemu opodatkowania państwa członkowskiego, który w sytuacji, gdy obywatel państwa członkowskiego – osoba fizyczna – prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Szwajcarii, przenosi swoje miejsce zamieszkania z państwa członkowskiego, którego system podatkowy jest rozpatrywany, do Konfederacji Szwajcarskiej, przewiduje pobranie w chwili tego przeniesienia podatku należnego od niezrealizowanych zysków związanych z udziałami w spółce posiadanymi przez tego obywatela, podczas gdy w przypadku zachowania miejsca zamieszkania w tym samym państwie członkowskim pobór podatku następuje dopiero w chwili zrealizowania zysków kapitałowych, czyli przy zbyciu danych udziałów.
Joanna Rudzka, Doradca Podatkowy