Ostatnie miesiące pokazują, że przed podatnikami stoją kolejne duże wyzwania w zakresie podatków. Po pierwsze muszą zarządzić dynamicznymi i znacznymi zmianami w obszarze praktycznie wszystkich podatków. Po drugie postępująca digitalizacja wymusza konieczność wdrażania nowych rozwiązań IT niezbędnych do prawidłowego raportowania do urzędu. Po trzecie zwiększają się sankcje podatkowe zarówno korporacyjne, jak i indywidualne, poprzez kreowanie dodatkowych odpowiedzialności w zakresie nowych przepisów. Całość powoduje, że najbliższe miesiące nie będą dla podatników łatwe.
Ponadto w ostatnim czasie można zaobserwować wzrost liczby postępowań karno-skarbowych wszczętych przeciwko osobom fizycznym. Nowe regulacje, jak i wdrażane poprawki do nich, takie jak np. regulacje o raportowaniu schematów podatkowych (MDR), zmiany w zakresie cen transferowych lub podatku u źródła (ang. witholding tax – WHT) znacznie zwiększają ryzyko po stronie członków zarządu w związku z nieprawidłowościami wynikającymi z naruszenia obowiązków podatkowych. Należy zaznaczyć, że odpowiedzialność dotyczy przeważnie wszystkich członków zarządu, także tych, którzy nie mają finansów i podatków w zakresie swoich obowiązków.
Raportowanie schematów podatkowych
Polska jako pierwsze państwo członkowskie UE wdrożyła przepisy dotyczące raportowania schematów podatkowych MDR. Nowe regulacje obowiązują od 1 stycznia 2019 r. Ustalenia podatkowe podlegają zgłoszeniu, jeśli zawierają pewne cechy (cechy szczególne) np. modele mające na celu obniżenie zobowiązania podatkowego. Nie oznacza to, że program jest automatycznie kwalifikowany jako nielegalne unikanie podatków. Niezastosowanie się do obowiązku niezbędnej sprawozdawczości w zakresie schematów podatkowych może skutkować nałożeniem kar finansowych na podatnika oraz członków zarządu.
Odpowiedzialność w zakresie raportowania MDR
W zakresie nieprawidłowości przy raportowaniu schematów podatkowych lub jego braku ustawodawca przewidział odpowiedzialność karno-skarbową jak za składanie deklaracji podatkowych tj. do 21,6 mln zł grzywny/ograniczenia wolności lub do jednego roku pozbawienia wolności (w przypadku nadzwyczajnego zaostrzenia kary) za nieprzekazanie informacji o schemacie podatkowym, przekazanie jej po terminie lub w przypadku schematu standaryzowanego nieprzekazanie danych o podmiotach, którym udostępniono standaryzowany schemat podatkowy (art. 80f § 1 ustawy Kodeks Karny Skarbowy). Takiej samej karze podlega zgodnie z art. 80f § 3 KKS ten, kto:
- nie informuje pisemnie podmiotu obowiązanego do przekazania schematu podatkowego o tym obowiązku lub robi to po terminie;
- nie przekazuje podmiotowi obowiązanemu do przekazania schematu podatkowego danych identyfikacyjnych lub robi to po terminie;
- nie informuje pisemnie podmiotów obowiązanych do przekazania informacji o schemacie podatkowym o tym, że nie przekaże informacji o schemacie podatkowym lub robi to po terminie;
- nie występuje do podmiotu zlecającego czynności z odrębnym pismem o przekazanie mu pisemnego oświadczenia, że uzgodnienie nie stanowi schematu podatkowego lub robi to po terminie.
Dodatkowo zgodnie z art. 34 § 2 KKS może zostać wymierzony zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, w tym pozbawienie kwalifikacji zawodowych (opcja w przypadku skazania za wyżej wymienione przestępstwa skarbowe). W przypadku informacji dostarczonych przez podatnika wymagany jest podpis wszystkich członków zarządu wraz z oświadczeniem o świadomości odpowiedzialności jak za składanie fałszywych zeznań.
Ponadto dla podmiotu mogą zostać wymierzone kary za niestosowanie wewnętrznej procedury MDR do 2 mln zł zgodnie z art. 86m § 1 Ordynacji podatkowej.
Zmiany w podatku u źródła 2020
W związku z wdrożeniem od 2019 r. nowych regulacji w zakresie podatku u źródła zmianie uległa możliwość korzystania ze zwolnienia od podatku i w konsekwencji w pewnych okolicznościach zaproponowano system płatności i następnie zwrot podatku. Nowe wymagania dodatkowo wdrożyły tzw. należytą staranność płatnika podatku w zakresie weryfikacji kontrahenta i płatności.
Wymagania formalne dotyczące zwolnienia/ulg różnią się w zależności od kwoty wypłaconej za granicę jednemu podmiotowi. Progiem granicznym jest kwota 2 mln zł rocznie. W przypadku przekroczenia tej kwoty zasadą będzie potrącenie podatku według ustawowych stawek (19% i 20%) i wpłacenie na konto urzędu w terminie do 7 dnia następnego miesiąca.
Zwolnienie w podatku u źródła może być nadal stosowane w przypadku płatności:
- poniżej 2 mln zł na podstawie analizy płatności i kontrahenta, posiadając ważny certyfikat rezydencji;
- powyżej 2 mln zł na podstawie analizy płatności i kontrahenta, a także od 1 stycznia 2020 r. w sytuacji:
- uzyskania opinii urzędu skarbowego potwierdzającej zwolnienie z podatku u źródła (dotyczy wyłącznie zwolnień opartych na dyrektywach UE),
- złożenia specjalnego oświadczenia płatnika.
Zwrot podatku nastąpi w terminie 6 miesięcy po złożeniu odpowiedniego wniosku.
Nowe sankcje za nieprawidłowości w podatku u źródła
W sytuacji, gdy podatnik chce skorzystać ze zwolnienia w przypadku płatności powyżej 2 mln zł i w tym celu składa specjalne oświadczenie do urzędu, odpowiada za jego prawidłowość tak, jak za składanie fałszywych zeznań. Potencjalne sankcje grożą w przypadku, gdy:
- oświadczenie płatnika nie jest w pełni zgodne z faktami;
- płatnik nie przeprowadził wymaganej weryfikacji kontrahenta i płatności;
- weryfikacja nie była adekwatna do charakteru i skali działalności podatnika.
Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2019/2020
Możliwe sankcje, które mogą być w takich sytuacjach zastosowane to:
- konieczność zapłaty podatku u źródła według właściwej stawki (19% lub 20%) wraz z odsetkami;
- uiszczenie dodatkowego zobowiązania podatkowego zgodnie z art. 58b § 3 Ordynacji podatkowej w wysokości 10% podstawy opodatkowania podatkiem u źródła do kwoty 15 mln zł / 20% od nadwyżki powyżej tej kwoty zgodnie z dyspozycją art. 58c § 1 ust. 1 Ordynacji podatkowej w przypadku, gdy oświadczenie okaże się niezgodne z prawdą lub płatnik nie dokona prawidłowej weryfikacji;
- odpowiedzialność karno-skarbowa – grzywny i/lub pozbawienie wolności mające zastosowanie do wszystkich członków zarządu zgodnie z treścią art. 56d § 1 ustawy Kodeks Karny Skarbowy.
Rekomendacje
Z powyższego jasno wynika, że odpowiedzialność osób zarządzających jest bardzo duża. Dlatego powinny one w szczególności przyglądać się sprawom podatkowym oraz mieć je pod kontrolą. Z pewnością dobrą praktyką w tym zakresie jest przygotowanie wewnętrznych procedur pozwalających na uporządkowanie procesów i przypisanie odpowiedzialności. Ponadto zarząd powinien promować kulturę transparentności, zwłaszcza jeżeli chodzi o zobowiązania podatkowe tak, aby pracownicy znali przepisy, przynajmniej w podstawowym zakresie i czuli się umocowani do raportowania zarządowi nieprawidłowości.
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec