Grupa kapitałowa a wydatki na spłatę odsetek od pożyczki
Międzynarodową grupę kapitałową tworzyło sześć spółek. Jedna z zależnych spółek ze Szwecji zapłaciła innej, z siedzibą we Francji, odsetki od zaciągniętej pożyczki na zakup akcji w kolejnej spółce z grupy. Chciała zaliczyć wydatki poniesione na spłatę tych odsetek do kosztów uzyskania przychodu, ale nie zgodził się na to organ podatkowy. Stwierdził, że spółki dokonały między sobą transakcji wyłącznie w celu uzyskania znacznej korzyści podatkowej. W styczniu 2021 r. korzystny dla przedsiębiorcy wyrok wydał Trybunał Sprawiedliwości UE, orzekając, że prawo Unii Europejskiej sprzeciwia się takim uregulowaniom krajowym, które odbierają spółce prawo do odliczenia odsetek zapłaconych spółce należącej do tej samej grupy kapitałowej, ale mającej siedzibę w innym państwie UE, „podczas gdy istnienia takiej korzyści podatkowej nie stwierdzono by, gdyby obie spółki miały siedzibę w tym pierwszym państwie członkowskim” (sprawa C‑484/19 Lexel AB przeciwko Skatteverket).
Jak stanowi treść art. 49 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej: „Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego. (…) swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami (…) na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli” (Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.Urz. UE C 326, 26/10/2012).
Spłata odsetek od pożyczki na wykup akcji w ramach jednej grupy podatkowej
Lexel to szwedzka spółka, która w 2011 r. nabyła 15% akcji w SESI (Schneider Electric Services International SPRL z siedzibą w Belgi) należącej do SEE (Schneider Electric España SA z siedzibą w Hiszpanii), zaciągając na ten cel pożyczkę w wewnętrznym banku grupy kapitałowej Schneider Electric pod nazwą Bossière Finances SNC (dalej: BF). Schneider Electric (dalej: SE) to spółka dominująca z siedzibą we Francji. Tam też siedzibę ma BF. Lexel, BF, SESI i SEE są – bezpośrednio lub pośrednio – spółkami zależnymi Schneider Electric Industries (dalej: SAS). Następnie Lexel zapłacił BF odsetki od przedmiotowej pożyczki w łącznej kwocie ponad 11 mln euro. SEE oświadczyła, że sprzedała swoje udziały w SESI, bo potrzebowała środków na spłatę swoich pożyczek, zaciągniętych na zakup spółki spoza grupy Schneider Electric. Bossière Finances SNC natomiast pokrył z wpłaty odsetek straty powstałe w ramach działalności spółek we Francji, a pokrywając straty, brak było obciążenia podatkiem od odsetek.
Znaczna korzyść podatkowa
Szwedzki organ podatkowy uznał, że Lexel nie będzie mógł odliczyć kosztów zapłaconych odsetek, powołując się na przepis paragrafu 10d ust. 3 rozdziału 24 szwedzkiej ustawy o podatku dochodowym, który stanowi, że koszty z tytułu odsetek nie podlegają odliczeniu, jeśli głównym powodem zaciągnięcia przez przedsiębiorstwa powiązane zobowiązania jest uzyskanie przez nie znacznej korzyści podatkowej. A według tamtejszego fiskusa dokonane w ramach grupy kapitałowej transakcje miały jedynie na celu umożliwienie odliczenia kosztów z tytułu odsetek związanych z nabyciem akcji w SESI w Szwecji zamiast w Hiszpanii oraz zostały dokonane z zamiarem uzyskania znacznej korzyści podatkowej.
Uzasadnione w oczach organów ograniczenie swobody przedsiębiorczości
Rozpoznający skargę spółki Lexel sąd administracyjny w Sztokholmie stanął po stronie organów podatkowych. Jednocześnie zaznaczył, że ów przepis nie miałby zastosowania, gdyby BF również, tak jak Lexel, miał siedzibę w Szwecji. Obie spółki miałyby wówczas możliwość dokonywania wewnątrzgrupowych transferów finansowych zgodnie z regulacjami rozdziału 35 tej ustawy, a transakcje te nie byłyby wówczas traktowane jako dążące jedynie do uzyskania znacznej korzyści podatkowej.
Spółka przegrała również przed apelacyjnym sądem administracyjnym w Szwecji, który obstając za wcześniejszym stanowiskiem organów (także tym, że choć w tej sprawie zastosowanie przedmiotowego przepisu art. 10d ust. 2 rozdziału 24 powoduje ograniczenie swobody przedsiębiorczości wyrażonej w art. 49 Traktatu o Funkcjonowaniu UE), orzekł, że ograniczenie to może jednak być uzasadnione zwalczaniem unikania opodatkowania i koniecznością utrzymania zrównoważonego podziału władztwa podatkowego pomiędzy państwami członkowskimi.
Nie można różnicować sytuacji prawnej spółek tylko ze względu na położenie ich siedzib
Lexel się nie poddała i wniosła skargę kasacyjną. Najwyższy sąd administracyjny w Szwecji powziął wątpliwości, czy aby to ostatnie stwierdzenie sądu apelacyjnego, wyrażanego również przez sąd i organy podatkowe na wcześniejszych etapach sprawy, jest słuszne. Dlatego też wystąpił do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, czy odebranie spółce prawa do odliczenia odsetek na tej podstawie, że celem ich powstania było dążenie do uzyskania przez grupę kapitałową znacznej korzyści majątkowej, podczas gdy korzyści takiej by się nie dopatrywano, gdyby obie spółki: dłużnik i wierzyciel były spółkami szwedzkimi, nie stoi jednak w sprzeczności z regułą swobody przedsiębiorczości wyrażoną w art. 49 TFUE. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wydanym 20 stycznia 2021 r. wyroku orzekł:
„Artykuł 49 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu (…), zgodnie z którym spółka z siedzibą w danym państwie członkowskim nie jest uprawniona do odliczenia odsetek zapłaconych należącej do tej samej grupy spółce z siedzibą w innym państwie członkowskim, na tej podstawie, że łączące je zobowiązanie zaciągnięto prawdopodobnie głównie w celu uzyskania znacznej korzyści podatkowej, podczas gdy istnienia takiej korzyści podatkowej nie stwierdzono by, gdyby obie spółki miały siedzibę w tym pierwszym państwie członkowskim, ponieważ w takim przypadku znajdowałyby do nich zastosowanie przepisy dotyczące wewnątrzgrupowych transferów finansowych” (Wyrok w sprawie C‑484/19 Lexel AB przeciwko Skatteverket z 20 stycznia 2021 r.).
Podsumowanie
W oparciu o powyższe orzeczenie Trybunału przedsiębiorcy, grupy kapitałowe, którym organy podatkowe odmówiły określonych praw, wskazując na wewnątrzgrupowe powiązania i zarzucając transakcjom jedynie nakierowanie na dążenie do uzyskania korzyści podatkowej, mogą zrewidować podjęte przez te organy w ich sprawach rozstrzygnięcia. Być może także w ich przypadku fiskus dopuścił się naruszenia unijnej zasady swobody przedsiębiorczości.
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec