Jednym z nich jest warunek nieposiadania udziałów (akcji) w kapitale innej spółki. Czy aby na pewno ustawodawca precyzyjnie sformułował ten warunek? Nowelizacja ustawy o CIT w ramach „Nowego Ładu” wprowadziła duże zmiany w zakresie przepisów o ryczałcie od dochodów spółek (tzw. estoński CIT). Dzięki niej od 2022 roku z tej formy opodatkowania mogą skorzystać już nie tylko spółki z o.o. i akcyjne, ale także spółki komandytowe, komandytowo-akcyjne oraz proste spółki akcyjne.
Estoński CIT - warunki
Skorzystanie z estońskiego CIT nadal wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu warunków. Jednym z nich jest nieposiadania udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Przepis ten wydaje się jasny, bowiem ustawodawca pragnie przemówić w następujący sposób:
„Podatniku, damy Ci możliwość „wejścia” na estoński CIT, który będzie niezwykle atrakcyjny dla Ciebie, jeżeli chcesz większość swoich pieniędzy przeznaczyć na dalsze inwestycje. Jednakże podatniku, zabraniam Ci posiadania udziałów (akcji) w kapitale innej spółki”.
Estoński CIT a „udziały” w spółce cywilnej?
Spółka cywilna została uregulowana na gruncie kodeksu cywilnego. Zgodnie z przepisami stanowi ona umowę w rozumieniu prawa cywilnego, nie jest zaś spółką rozumianą jako odrębny podmiot prawa, co ma miejsce w przypadku spółek prawa handlowego. Na mocy umowy spółki cywilnej wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że żaden z przepisów Kodeksu cywilnego nie przyznaje spółce cywilnej odrębnej podmiotowości prawnej. Spółka cywilna, w przeciwieństwie do spółek prawa handlowego, nie posiada podmiotowości prawnej. Posiadają ją wyłącznie wspólnicy spółki cywilnej (czyli podmioty, które zawarły umowę spółki cywilnej). Natomiast zgromadzony w ramach spółki cywilnej majątek należy do wspólników spółki i stanowi on ich współwłasność łączną, w której każdy partycypuje poprzez posiadanie udziału we współwłasności.
Wobec powyższego stwierdzić należy, że skoro spółka cywilna nie jest podmiotem prawa oraz nie posiada ona osobowości prawnej, to warunek nieposiadania udziałów (akcji) w kapitale innej spółki nie znajdzie w jej przypadku zastosowania.
A co z ogółem praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną?
To samo dotyczy warunku nieposiadania ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną. Spółka cywilna nie jest spółką niebędącą osobą prawną, ze względu na to, że wspólnicy posiadają udział we wspólnym majątku wspólników, który nie jest tożsamy z ogółem praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej. Fakt ten wynika wprost z treści Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu spółek handlowych. Kodeks spółek handlowych regulujący spółki osobowe, przewiduje bowiem instytucję ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki, natomiast Kodeks cywilny nie zawiera stosownych unormowań w tym zakresie, co oznacza, że instytucja ta na gruncie spółki cywilnej w ogóle nie istnieje.
Natalia Płócienniczak, Kancelaria Mentzen