Zdaniem Ministerstwa Finansów kolejne zmiany w prawie podatkowym wprowadza się przede wszystkim po to, by spełnić postulaty przedsiębiorców, którzy oczekują m.in. narzędzi pozwalających im na sprawdzenie kontrahentów. Poza tym nowelizacja, według przedstawicieli rządu, jest konieczna, by usprawnić zwalczanie przestępstw osób zakładających działalność pod nazwą innego podmiotu w celu wyłudzenia należności podatkowych, a co za tym idzie – by zmniejszyć liczbę oszukiwanych firm.
Jednak analiza zmian przepisów prawa podatkowego w formie zaproponowanej przez resort finansów świadczy raczej o tym, że głównym celem ministerialnych założeń jest uszczelnienie systemu podatkowego poprzez nałożenie na przedsiębiorstwa dodatkowych, często nadmiernie obciążających obowiązków, aniżeli stworzenie regulacji wspomagających prowadzenie działalności gospodarczej. Nie można bowiem ocenić inaczej pomysłu uzależnienia możliwości zaliczenia wydatków do kosztów firmy od tego, czy zapłata została dokonana na zarejestrowany przez fiskusa rachunek bankowy.
Czas na kolejne uszczelnienia systemu podatkowego?
Ministerstwo Finansów uważa, że w ostatnich latach zauważalne jest zjawisko wykorzystywania mechanizmów konstrukcji podatku od towarów i usług (VAT) do uzyskiwania nielegalnych i nienależnych korzyści finansowych. Dotyczy to przede wszystkim uszczuplania należności budżetu państwa poprzez wyłudzanie nienależnego zwrotu tego podatku lub nieodprowadzanie należności podatkowych z tego tytułu. W ocenie resortu liczba nierzetelnych przedsiębiorców w Polsce i na terenie Unii Europejskiej wzrosła do takich rozmiarów, że niezbędne było przygotowanie kolejnej odsłony uszczelniania systemu podatkowego, czyli nowelizacji i tak już obszernych przepisów.
W ramach przedstawionego przez Ministerstwo Finansów projektu z dnia 20 września 2017 r. proponuje się zmiany w kilku obowiązujących aktach prawnych:
- w Ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2017 r., poz. 1221, dalej jako: „ustawa o VAT”),
- w Ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. z 2017 r., poz. 869),
- w Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201, dalej jako: „Ordynacja podatkowa”),
- w Ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 2032, dalej jako: „ustawa o PIT”),
- w Ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1888, dalej jako: „ustawa o CIT”) oraz
- w Ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1910).
Ministerstwo Finansów podkreśla, że w jego projekcie znajdą się szczególnie ważne zmiany, które umożliwią firmom sprawdzenie historii działalności ich kontrahentów. Jednak w istocie rzeczy nowelizacja zmierza ku temu, by wprowadzić kolejny instrument zmierzający do uszczelnienia systemu VAT kosztem nałożenia na przedsiębiorców dodatkowych obowiązków weryfikacyjnych.
Najnowszy pomysł resortu finansów uzależni bowiem możliwość zaliczenia wydatków do kosztów firmy od tego, gdy zapłata zostanie dokonana na zarejestrowany przez fiskusa rachunek bankowy. To kolejny przykład formalizowania i utrudniania prowadzenia działalności gospodarczej – przed rozliczeniem transakcji firmy będą zmuszone sprawdzać, czy konto wskazane na fakturze znajduje się na wykazie prowadzonym przez fiskusa. Konsekwencją niedopatrzenia i pomyłki przedsiębiorców będą straty finansowe.
„Dobra zmiana” nie dla przedsiębiorców
Projekt ustawy z dnia 20 września 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw w art. 1 proponuje wprowadzenie zmian do art. 96 ustawy o VAT poprzez dodanie ust. 15, na podstawie którego utworzony zostanie wykaz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni. Będzie on zawierał dane identyfikujące osoby fizyczne i osoby prawne, m.in. numer NIP podatnika, jego imię i nazwisko lub nazwę, adres miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (adres siedziby), a w szczególności numery rachunków rozliczeniowych podatnika lub imiennych rachunków podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub w zgłoszeniu aktualizacyjnym, związanych z prowadzoną działalnością. Projekt omawianej nowelizacji zakłada, że organem odpowiedzialnym za prowadzenie w formie elektronicznej wykazu podatników VAT czynnych będzie szef Krajowej Administracji Skarbowej (art. 96 ust. 17).
Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018
Celem powyższych zmian jest umożliwienie firmom sprawdzenia historii działalności ich kontrahentów. Powyższej regulacji nie można jednak rozpoznawać w oderwaniu od postanowień ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, które przewidują wprowadzenie nowych obowiązków przedsiębiorców. W art. 2 i art. 3 projektowanej ustawy zmienia się ustawę o PIT oraz ustawę o CIT w ten sposób, że podatnicy nie mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2015 r., poz. 584 z późn. zm.) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub, w przypadku transakcji z podatnikiem zarejestrowanym na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, na rachunek inny niż zawarty w wykazie, o którym mowa w art. 96 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług. Regulacja ta precyzuje, że w przypadku osób fizycznych należy mieć na myśli podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.
A zatem do kosztów uzyskania przychodów nie będzie można zaliczyć wydatków w tej części, w jakiej zapłata, której jednorazowa wartość przekracza równowartość 15 tys. złotych, została dokonana bez pośrednictwa rachunku bankowego (w przypadku transakcji na rzecz podatnika innego niż podatnik VAT czynny) albo nie została dokonana na zarejestrowany rachunek bankowy (w przypadku transakcji na rzecz podatnika VAT czynnego). Wynika to z projektowanej zmiany brzmienia ust. 1 i 2 w art. 22p ustawy o PIT oraz ust. 1 i 2 w art. 15d ustawy o CIT.
Konsekwencją nowelizacji będzie też odpowiedzialność solidarna podatników?
Ponadto zgodnie z projektowaną treścią art. 117ba przedmiotowej ustawy, jeżeli przedsiębiorca dokona zapłaty na rachunek podatnika inny niż rachunek bankowy zawarty w wykazie podatników VAT czynnych, wówczas będzie odpowiadał solidarnie ze zbywcą za zaległości podatkowe w części podatku proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę lub świadczenie usług. Takie rozwiązanie będzie mieć daleko idące konsekwencje.
Podsumowując, korzyści dla przedsiębiorców, o których mowa we wspomnianym wyżej uzasadnieniu MF, będą wiązać się z dodatkowymi obowiązkami, których niedopełnienie wpłynie na możliwość rozliczenia płatności w kosztach uzyskania przychodów.
Projektowane zmiany, wraz z innymi przepisami ustawy z dnia 20 września 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, mają wejść w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia. Natomiast wyłączenia dotyczące kosztów uzyskania przychodów mają być stosowane do wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów po wejściu w życie ustawy.
Zobacz: Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.