Upadłość zagranicznego kontrahenta
Podatnik współpracował ze spółką z siedzibą we Francji, która w 2011 r. zaprzestała regulowania należności. Sąd w Paryżu w 2012 r. poinformował Podatnika o rozpoczętym postępowaniu upadłościowym oraz o osobie syndyka, do którego Podatnik złożył wniosek o uznanie wierzytelności. Dokonane zostało potwierdzenie zadłużenia przez Sąd. Ogłoszono upadłość kontrahenta. Podatnik na powyższe należności dokonał w roku 2011 odpisu aktualizującego, który nie został zaliczony do przychodów należnych. W październiku 2012 r. Podatnik otrzymał od syndyka ok. 50 % wierzytelności, w związku z czym rozwiązał odpis aktualizujący na tą część wierzytelności. Czy w związku z powyższym pozostały odpis może zostać uznany za koszt uzyskania przychodu, czy też należy oczekiwać na zakończenie postępowania upadłościowego?
Odpisy aktualizujące kosztem uzyskania przychodów
Artykuł 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 2a pkt 1.
Zasadniczo więc odpisy aktualizujące wartość należności nie stanowią kosztów podatkowych. Od tej zasady przewidziano jednak wyjątek, który dotyczy odpisów aktualizacyjnych dokonanych zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, gdy dotyczą one należności, które podatnik zaliczył uprzednio do przychodów należnych. Ponadto warunkiem zaliczenia odpisów w ciężar kosztów podatkowych jest w tym przypadku, aby podatnik uprawdopodobnił nieściągalność wierzytelności
Zaliczenie odpisu aktualizującego do kosztów uzyskania przychodów jest więc możliwe, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące warunki:
- wierzytelność została zaliczona do przychodów należnych,
- utworzono na nią odpis aktualizacyjny zgodnie z przepisami prawa bilansowego,
- nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną.
Zgodnie z art. 16 ust. 2 a ustawy o CIT, nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w przypadku określonym w ust. 1 pkt 26a, w szczególności jeżeli:
- dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, albo
- zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
- wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
- wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wierzytelności na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy CIT zostały uprzednio uznane przez podatnik za przychody należne. Podatnik utworzył także, zgodnie z ustawą o rachunkowości, odpisy aktualizujące te wierzytelności. Ponadto można przyjąć, iż w myśl art. 16 ust. 2a pkt. 1 lit. a) ustawy o CIT, nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona, bowiem została ogłoszona upadłość dłużnika. Nie ma znaczenia, czy postanowienie to zostało wydane przez sąd polski czy zagraniczny (por. interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 4 maja 2010 r. nr ITPB1/415-111/10/MR).
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Polecamy: Zmiany 2014 - Podatki, Księgowość, Kadry, Firma, Prawo
Polecamy: Podstawa opodatkowania VAT 2014 – zmiana ustawy o VAT
Zaliczenie odpisu aktualizującego do kosztów uzyskania przychodów możliwe jest w momencie, w którym spełnione zostaną wszystkie ww. przesłanki łącznie. Podsumowując zaliczenie nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jest możliwe jeżeli wierzytelności zostaną uprzednio uznane za przychody należne, podatnik utworzył odpis aktualizujący oraz będzie posiadać dokumenty pozwalające na uprawdopodobnienie (na gruncie ustawy podatkowej), że wierzytelność jest nieściągalna.
W przedstawionym stanie faktycznym do spełnienia tych powyższych przesłanek doszło w roku 2012. W tym roku podatnik mógł zatem zaliczyć utworzone w rok 2011 odpisy aktualizujące w ciężar kosztów podatkowych (zanim otrzymał od syndyka częściową spłatę wierzytelności).
Decydując o zaliczaniu odpisów aktualizujących do kosztów podatkowych należy mieć na uwadze, iż obowiązek zgromadzenia dowodów potwierdzających uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności ciąży na podatniku, który powinien dysponować takimi dowodami przetłumaczonymi na język polski. Dowodem takim będą przykładowo dokumenty przesłane przez sąd w Paryżu, potwierdzające ogłoszenie upadłość kontrahenta.
Jeżeli podatnik nie zaliczył odpisu aktualizującego do kosztów podatkowych w roku podatkowym, w którym spełnione zostały wymagane warunki, tj. uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności i utworzenie odpisu aktualizującego oraz uprawdopodobniono nieściągalność wierzytelności, to aby zaliczyć ten odpis do kosztów podatkowych, podatnik powinien dokonać odpowiedniej korekty zeznania rocznego (por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 13 stycznia 2010 r., nr IPPB3/423-803/09-2/AG).
Joanna Litwińska
ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego