Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu z dnia 5 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 308/14).
Przedmiotowe orzeczenie dotyczyło transakcji pomiędzy dwoma powiązanymi ze sobą podmiotami, z których jeden był spółką belgijską, a drugi polską spółką z o.o. W związku z działaniami restrukturyzacyjnymi podmiot belgijski zaprzestał prowadzenia działalności produkcyjnej, zbył środki trwałe służące produkcji spółce polskiej oraz skoncentrował posiadane zasoby wyłącznie na działalności handlowej.
W zamian za dokonanie przeniesienia funkcji i aktywów polski podmiot zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia na rzecz spółki belgijskiej.
W związku z powyższym polska spółka zwróciła się do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej podkreślając w treści wniosku, że w jej ocenie jest to „de facto zapłata za zaprzestanie przez zagraniczny podmiot działalności produkcyjnej oraz uzyskanie wyłączności na produkcję tych wyrobów w Polsce”.
Koszty uzyskania przychodów przy wymianie udziałów
Dyrektor Izby Skarbowej w wydanej interpretacji nie zgodził się z takim stanowiskiem spółki. W uzasadnieniu wskazał, że w ramach analizowanej transakcji poniesione przez spółkę koszty nie miały na celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Organ zaznaczył również, że sam fakt poniesienia wydatku na „zaprzestanie działalności” przez inny podmiot jest nieracjonalne i niecelowe.
Spółka wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy skargę na wskazaną powyżej interpretację. WSA odmówił racji organowi i przychylił się do stanowiska spółki. Sąd wskazał, iż przewidywane przez spółkę przychody (czyli cel opisanych wydatków) nie musi być osiągnięty, a wystarczą uzasadnione oczekiwania podatnika, że przychód taki powstanie. Warunek ten jest wystarczający do zaliczenia przedmiotowego wydatku do kosztów podatkowych.
Innego zdania niż spółka i WSA był Naczelny Sąd Administracyjny, który uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy.
Sąd odwołał się do innego orzeczenia NSA, z dnia 16 października 2012 r. (sygn. II FSK 430/11), które zostało wydane w podobnej sprawie. We wskazanym wyroku NSA stwierdził, że „skoro wydatki, które spółka zamierza ponieść na zrekompensowanie poniesionych strat przez sprzedawcę (w hipotetycznej wysokości, ustalonej między stronami umowy kupna – sprzedaży), to wydatek taki nie ma na celu osiągnięcia przychodów przez spółkę, lecz ma na celu ochronę interesów osób trzecich.”
NSA zakwalifikował tym samym wynagrodzenie, które polska spółka wypłaciła podmiotowi belgijskiemu, jako odszkodowanie. W efekcie uznał, że tego rodzaju wydatek nie ma na celu zabezpieczenia przyszłych zysków spółki, w związku z czym spółka nie może zaliczyć go do kosztów podatkowych.
Czy wniesienie wkładu niepieniężnego do spółki może stanowić koszt
Wobec powyższego wskazać należy, że fakt oczekiwania rynkowego wynagrodzenia z tytułu zaprzestania działalności produkcyjnej i związanego z tym przeniesienia funkcji i aktywów na zagraniczny podmiot powiązany wynika z praktyki stosowania przepisów o cenach transferowych i ma swoje źródło m. in. w wytycznych OECD dotyczących cen transferowych dla przedsiębiorstw międzynarodowych i administracji podatkowych.
W sytuacji, gdyby działalność przekazana została podmiotowi niezależnemu, racjonalnie działający przedsiębiorca oczekiwałby z tego tytułu bezpośredniej korzyści. W konsekwencji, dzięki przejęciu działalności produkcyjnej (zarówno funkcji, jak i aktywów) spółka polska w sposób uzasadniony mogła prognozować, iż będzie osiągać większe przychody i realizować dzięki temu wyższą zyskowność, a zatem osiągnie ekonomiczne korzyści z przedmiotowej transakcji.
Nieściągalne należności w kosztach uzyskania przychodu
Podsumowując wydaje się, że NSA w oparciu o złożony wniosek odmiennie ocenił ekonomiczny sens transakcji, aniżeli było to intencją Wnioskodawcy. Na podstawie omawianego wyroku podkreślić należy, iż podatnicy powinni precyzyjnie formułować treść wniosku o wydanie interpretacji, a w szczególności jego ekonomiczne elementy.
Źródło: Accreo