Metodę „bilansową” ustalania różnic kursowych mogą wybrać podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzący księgi rachunkowe.
Podatnicy zdecydowani na stosowanie ustawy o rachunkowości w celu ustalania różnic kursowych na potrzeby podatkowe, mają obowiązek:
- stosować zasady "księgowe" przez okres nie krótszy niż trzy lata podatkowe,
- zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, a w przypadku podatników rozpoczynających działalność – w terminie 30 dni od dnia jej rozpoczęcia,
- poddawać badaniu przez biegłego rewidenta sprawozdania finansowe w całym okresie stosowania metody bilansowej.
Podatnicy, którzy wybrali metodę księgową (bilansową) zaliczają do przychodów albo kosztów podatkowych różnice kursowe powstałe z tytułu:
1) transakcji walutowych realizowanych w ciągu roku (zapłata zobowiązań, należności, kompensaty),
2) wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych,
3) wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych (np. wycena instrumentów pochodnych w bankach).
Dla celów podatkowych podatnicy muszą wybrać terminy (spośród terminów wskazanych w przepisach) w których będą dokonywać wyceny różnic kursowych. Wybranego terminu wyceny nie można zmieniać i należy stosować przez pełny rok podatkowy.
Podatnik może dokonywać wyceny:
1) na koniec każdego miesiąca i na koniec roku podatkowego, lub
2) na koniec każdego kwartału i na koniec roku podatkowego, lub
3) tylko na koniec roku podatkowego.
Wybierając metodę „księgową” ustalania różnic księgowych, w pierwszym roku podatkowym jej stosowania (na pierwszy dzień roku podatkowego), różnice kursowe ustalone na podstawie przepisów o rachunkowości na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego podatnik zaliczy odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów. Zasadę tę podatnicy zastosują tylko w pierwszym roku stosowania tej metody.
Zgodnie z art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
1) kupna lub sprzedaży walut stosowanym przez bank, z którego usług korzysta jednostka - w przypadku operacji sprzedaży lub kupna walut oraz operacji zapłaty należności lub zobowiązań,
2) średnim ustalonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień, chyba że w zgłoszeniu celnym lub innym wiążącym jednostkę dokumencie ustalony został inny kurs - w przypadku pozostałych operacji.
Podstawa prawna:
- art. 30 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości,
- art. 14b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- art. 9b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.