W naszym kraju postanowiono z tym walczyć i 13 maja br. posłowie uchwalili projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, która przewiduje wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania ma powstrzymać podatników przed stosowaniem tzw. „agresywnej optymalizacji podatkowej”, czyli wdrożeniu sztucznych i niemających gospodarczego uzasadnienia czynności pozwalających na osiągnięcie korzyści podatkowych.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania w polskim prawie podatkowym
Oczywiście najważniejsze jest jak będzie ten przepis stosowany w praktyce. Często różne regulacje prawne są stosowane nie dla podmiotów, dla których powinny. Zresztą oceńcie sami na podanych poniżej faktach. Czy macie świadomość w jakiej wysokości płacą podatki największe marki? Często w zdecydowanie niższej niż średni przedsiębiorcy działający na tym samy rynku!
Optymalizacja podatkowa – na czym to polega?
Jedną z form optymalizacji podatkowej jest transwer zysków do tzw. rajów podatkowych. W skrócie proceder przenoszenia zysków do rajów podatkowych polega na sztucznym tworzeniu kosztów uzyskania przychodu w kraju, którego podatków chce się uniknąć, by obniżyć tam swoją podstawę opodatkowania (dochód czyli przychód minus koszty).
W tym celu zakłada się spółki w rajach podatkowych (m.in. Cypr czy Luksemburg), by sztucznie przenieść do nich zyski. Jak to zrobić? Podpisać umowy między Spółkami, w których ta zarejestrowana w raju podatkowym ma prawa do marki, znaków towarowych, receptur produktów, technologii itp. (w zależności od branży w jakiej działają te podmioty). Spółka założona w tzw. raju podatkowym nie prowadzi przeważnie żadnej działalności gospodarczej – dysponuje tylko przekazanymi aktywami. Te transakcje są sztuczne, tworzone są w celu uniknięcia opodatkowania w kraju, w którym podatki są wyższe. Podmioty należą do tych samych udziałowców, więc nie ma powodów, by jeden podmiot płacił drugiemu bardzo wysokie kwoty. Skoro to takie proste, to dlaczego tyle dużych firm tak „wyprowadza” pieniądze z krajów, w których faktycznie osiągają dochody i powinni płacić podatki?
Optymalizacja podatkowa – jak z tym walczyć?
Po pierwsze według naszych przepisów nie jest to takie łatwe do udowodnienia. Te transakcje podlegają pod przepisy o tzw. cen transferowych. Organy podatkowe i skarbowe mogą je podważyć, jeśli stwierdzą, że cen były niewytłumaczalnie wysokie. W praktyce jest to jednak bardzo trudne do udowodnienia, skoro technologia np. robienia danego leku jest jedyna na rynku. Do tego urzędnicy w starciu z najlepszymi adwokatami korporacyjnymi (które często także lobbują dane przepisy w Unii Europejskiej) mają niewielkie szanse na udowodnienie, że wykazane wartości umów nie przedstawiają cen rynkowych.
Dlatego właśnie w polskim ustawodawstwie uległy zmianie przepisy i została wprowadzona tzw. klauzula o unikaniu opodatkowania. Na podobnej zasadzie działa ten mechanizm dla osób fizycznych, tylko że one najczęściej zakładają firmy w rajach podatkowych sensu stricto (co pokazuje ostatnia afera Panama Papers). Prowadząc działalność gospodarczą w kraju swojego rezydowania, „kupują” np. usługi doradcze od swojej firmy. Najważniejsza w takich rajach podatkowych jest anonimowość, która zapewnia brak kontroli oraz uniemożliwia określenie właściciela danych podmiotów. A cena tych usług zaliczana jest w kraju gdzie ma zostać zapłacony podatek jako koszt uzyskania przychodu. Czyli obniża dochodów, a następnie podatek.
Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik
Optymalizacja podatkowa – przykłady, jak walczą z tym zjawiskiem walijscy przedsiębiorcy
Tak naprawdę podatki płacą małe i średnie przedsiębiorstwa, a „giganci” uchylają się przed ich płaceniem. Postanowili to nagłośnić lokalni przedsiębiorcy z małej miejscowości Crickhowell w Walii (informacja z portalu „Independent”). Zaczęli unikać płacenia podatków w ten sam sposób, jak największe korporacje światowe działające w Wielkiej Brytanii, takie jak Starbucks czy Amazon. Swoimi metodami i doświadczeniami chętnie dzielą się z innymi małymi firmami z okolicznych miejscowości. Ta akcja ma skłonić brytyjski rząd do uszczelnienia prawa, które powinno być równe dla wszystkich.
Akcja dotyczy przepisów podatkowych, z których od lat korzystają największe korporacje, takie jak Amazon, Google czy Starbucks. Ciekawostką jest, że w 2014 roku Amazon zapłacił 11,9 mln funtów podatku, wobec obrotów sięgających 5,3 mld funtów. Innym przykładem jest ukazane w reportażu BBC2 przedsiębiorstwo Cafe Nero, które od 2008 roku nie zapłaciło nawet funta podatku od osób prawnych, pomimo osiąganych przychodów rzędu 1,2 mld funtów. Jeden z lokalnych przedsiębiorców wyliczył, że zapłacił 7-razy więcej podatku niż Facebook.
Przedsiębiorcy walijscy zwracają uwagę, że wielkie korporacje, takie jak Starbucks, wchodzą również do tak małych miejscowości jak Crickhowell, narażając na upadek lokalne firmy, które nie mogą z nimi konkurować na równych zasadach. Większość z nich to rodzinne biznesy istniejące tam od trzech pokoleń. Dodają, że chcieliby, aby wszyscy płacili uczciwie podatki.
Od 1 lipca można ustanowić pełnomocnika ogólnego w sprawach podatkowych
Optymalizacja podatkowa – pomysły na walkę z unikaniem opodatkowania Komisji Europejskiej
Może takie akcje powodują, że na Komisję Europejską jest wywierany wpływ? Ostatnio duże koncerny Starbucks i Fiat zostały zobligowane do zwrotu milionów podatkowych ulg podatnikom. Oba koncerny muszą zwrócić po 20-30 mln euro.
– Wstępne decyzje podatkowe, sztucznie zaniżające dochody firm i przez to umożliwiające płacenie niższych podatków, są nielegalne – stwierdziła komisarz ds. konkurencji Margrethe Vestager. W ten sposób władze Luksemburga i Holandii udzieliły firmom Starbucks i Fiat Finance niedozwolonej pomocy publicznej. Komisja Europejska podkreśla, że w przypadku obydwu firm chodzi o „bardzo kompleksowe regulacje”, które umożliwiły, że zyski są przesuwane wewnątrz danej grupy korporacyjnej z jednej firmy do drugiej. W 2014 roku Fiat Finance zapłacił niecałe 0,4 mln euro podatku korporacyjnego, a Starbucks niespełna 0,6 mln euro. Komisja Europejska jest zdania, że zyski obydwu firm były faktycznie ok. 20 razy wyższe, niż te, jakie korporacje deklarowały.
Także deklaracje podatkowe koncernów Amazon oraz Apple są aktualnie sprawdzane przez Komisję Europejską.
Porozumienie państw UE w sprawie dyrektywy o unikaniu opodatkowania
Skala zjawiska przenoszenia zysków do preferencyjnych jurysdykcji podatkowych jest tak ogromna, że przekroczyła już poziom, ponad którym kolejne informacje przestają szokować obywateli, gdyż podawanych kwot nie są już nawet w stanie sobie wyobrazić.
Optymalizacja podatkowa – przykłady w Polsce
Jak jest w Polsce? Także nasze rodzime marki idą za przykładem innych Spółek. Choć jest to nieetyczne, jeśli nie wykonają takich „ruchów businessowych” może się okazać, że nie są konkurencyjne na ryku; „prawidłowo opodatkowane transakcje” wpływają na ceny produktów, a najczęściej klienci kupują tam, gdzie zapłacą najmniej. W Polsce do takich praktyk „przyznała się” Spółka LPP, największy polski producent odzieży (takie marki jak Reserved, Cropp, House i Mojito). Jednak pod koniec 2014 r., LPP zdecydowała się pod naciskiem społecznym przenieść prawa do swoich marek z powrotem do Polski.
Jakie są pomysły na walkę z takim procederem w Unii Europejskiej?
Komisja Europejska proponuje wiążące prawne regulacje, które mają blokować najczęściej stosowane wybiegi przez firmy starające się płacić niższe podatki.
Głównym założeniem na jakim opierają się pomysły Komisji Europejskiej jest zasada, że przedsiębiorstwa powinny odprowadzać podatki tam, gdzie generują zyski. Przepisy mają dotyczyć wszystkich firm działających na terenie UE, również tych wywodzących się z innych kontynentów.
Plan uszczelnienia systemu VAT w Unii Europejskiej
Komisja Europejska proponuje także zmiany przepisów dyrektywy o współpracy administracyjnej między państwami UE, aby wymusić większą przejrzystość dotyczącą spraw podatkowych. Zgodnie z proponowanymi przepisami, krajowe organy fiskalne będą między sobą wymieniać informacje podatkowe dotyczące międzynarodowych korporacji. Ogólną zasadą ma być dostęp wszystkich państw do kluczowych informacji pozwalających im zidentyfikować ryzyko unikania opodatkowania i co za tym idzie lepiej ukierunkowywać kontrole podatkowe.
Jestem bardzo ciekawa jakie będę nowe przepisy, bo do tej pory przepisy unijne sprzyjały międzynarodowym korporacjom. Ciekawe czy tym razem „naciski” na Komisję Europejską i wola do stworzenia nowych uregulowań prawnych jest tak silna, że „wejdzie w życie”.
Autor: Magdalena Podgórska