Zasadą opodatkowania dochodów jest, że każdy podatnik rozlicza się odrębnie i płaci podatek od swoich dochodów. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dopuszczają jednak wyjątki od odrębnego opodatkowania. Dotyczą one dla przykładu rodziców samotnie wychowujących dzieci, którzy mogą rozliczać się wspólnie z dziećmi oraz wspólnego opodatkowania małżeństw.
Taką formę opodatkowania można uznać za preferencyjną i korzystną dla małżonków, szczególnie wtedy, gdy ich dochody są na tyle zróżnicowane, że mieszczą się w różnych przedziałach skali podatkowej. Jeżeli dochody małżonków mieszczą się w tym samym przedziale, wspólne opodatkowanie nie ma wpływu na wysokość podatku.
Wspólne opodatkowanie małżonków jest możliwe, gdy małżonkowie spełnią określone w ustawie warunki:
- oboje podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
- złożą stosowny wniosek we wspólnym zeznaniu podatkowym,
- oboje uzyskali dochód albo tylko jeden z nich uzyskał dochód,
- cały rok byli małżeństwem,
- pozostają we wspólności majątkowej.
Aby skorzystać, ze wspólnego rozliczenia dochodów małżonkowie muszą złożyć wniosek w ustawowym terminie o chęci wspólnego opodatkowania. Polega on na zakreśleniu odpowiedniego pola na formularzu zeznania rocznego, podpisaniu zeznania i złożenia go w urzędzie skarbowym. Termin złożenia wniosku jest taki sam, jak w przypadku zeznania rocznego (czyli do końca kwietnia roku następującego po roku, za który się rozliczamy).
Wniosek, o wspólne opodatkowanie może być wyrażony przez jednego z małżonków. Złożenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.
Innymi słowy, jeśli podpis pod deklaracją złoży jeden z małżonków, to jest ona tak samo ważna, jak deklaracja podpisana przez obydwoje. Na podpisywanie deklaracji przez jednego małżonka należy uważać, gdyż podpisujący formularz małżonek ponosi wówczas odpowiedzialność karną za podane w deklaracji dane, w tym również dane dotyczące przychodów współmałżonka.
Gdyby informacje były nieprawidłowe (np. drugi małżonek podał je niezgodnie z prawdą), to podpisujący może ponieść z tego tytułu odpowiedzialność karną – skarbową za błędy w deklaracji.
Problemy mogą się pojawić się w sytuacji gdy drugi małżonek będzie kwestionował prawo do podpisu. Gdy stwierdzi, że nie dał upoważnienia do tej formy rozliczeń, małżonek, który podpisał deklarację, będzie miał problem z wykazaniem takiego upoważnienia.
Polecamy: Kiedy można rozliczyć się wspólnie z małżonkiem?
Polecamy: Wspólne rozliczenie małżonków – odpowiedzi na najczęstsze pytania
Jeśli współmałżonek zakwestionuje rozliczenie i nie uda się udowodnić przekazania wcześniej upoważnienia, wniosek o łączne opodatkowanie będzie nieskuteczny i małżonkowie muszą rozliczyć się osobno.
Termin na podjęcie decyzji odnośnie do skorzystania z możliwości wspólnego rozliczenia podatkowego dochodów małżonkowie mają do 30 kwietnia następnego roku podatkowego . Po upływie tego terminu złożenie wspólnego zeznania lub korekta wcześniej złożonych odrębnych zeznań i złożenie wspólnego zeznania będzie już bezskuteczne i małżonkowie będą podlegać odrębnemu rozliczeniu.
Przepisy ustawy PIT nie przewidują także możliwości wycofania wniosku o wspólne opodatkowanie po upływie terminu do złożenia zeznania podatkowego - jeżeli jeden z małżonków zmarł w trakcie roku podatkowego albo po jego zakończeniu, ale przed dniem, w którym upływa termin do złożenia zeznania, wniosek o wspólne rozliczenie dochodów może złożyć drugi z małżonków.
Dlatego też jeżeli małżonkowie złożyli odrębne zeznania, a następnie uznali, że chcą skorzystać z preferencyjnego opodatkowania, to do dnia, w którym upływa termin określony dla złożenia zeznania (30 kwietnia), mogą dokonać ich korekty składając wspólne zeznanie. Późniejsze złożenie oświadczenia, podobnie jak złożenie deklaracji korygującej pozbawi małżonków prawa do rozliczenia łącznego.
Analogicznie, jeżeli małżonkowie złożyli wspólne zeznanie podatkowe, to również mogą zrezygnować z takiej formy opodatkowania składając w terminie dla złożenia zeznania (30 kwietnia) korektę poprzez złożenie odrębnych zeznań podatkowych.
Podstawa prawna: art. 6, art. 45 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych