50% koszty uzyskania przychodów przy wynagrodzeniu dla aktorów za próby sceniczne
Jak zostało podkreślone w korespondencji od Ministra Finansów nawiązującej do Stanowiska Związku Zawodowego Aktorów Polskich (ZZAP) z dnia 1 marca 2018 r. ostateczna interpretacja przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 85 i 86 ust. 2) należała do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które równie przychylnie udzieliło odpowiedzi na Stanowisko ZZAP.
W opinii MKiDN wyrażonej w piśmie z dnia 9 lipca br. został podkreślony fakt, że działalność aktorów związana z próbami scenicznymi może zostać zakwalifikowana jako artystyczne wykonanie w rozumieniu art. 85 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W związku z tym Ministerstwo Finansów uznało, że w przypadku wynagrodzenia aktorów za próby sceniczne można stosować 50% koszty uzyskania przychodów.
Jednakże należy zaznaczyć, że powyższe stanowisko nie stanowi interpretacji przepisów prawa podatkowego w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.).
W przypadku napotkania trudności w tym przypadku zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z ZZAP.
Poniżej przedstawiamy treść stanowiska ZZAP:
"Stanowisko ZZAP w przedmiocie stosowania stawki 50% kosztów uzyskania przychodów"
Stosownie do zadań ustawowych oraz statutowych ZZAP jako związku zawodowego, mając na uwadze coraz częstsze informacje o praktyce administracji skarbowej, która odmawia obejmowania wynagrodzenia za pracę w trakcie prób teatralnych, podwyższoną stawką w wysokości 50% kosztów uzyskania przychodów, przedstawiamy stanowisko świadczące o niezasadności takiej interpretacji.
I.
Problem sprowadza się do tego, czy artystom (aktorom) przysługuje preferencyjna, podwyższona stawka w wysokości 50% kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych, w ramach zatrudnienia w stosunku pracy (Art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT) także w przypadku prób scenicznych, czy też jedynie dotyczy ona wynagrodzenia uzyskiwanego za udział w spektaklu, ze względu na jego artystyczny charakter.
Działania administracji skarbowej od pewnego czasu zmierzają ku wyeliminowaniu z zakresu zastosowania preferencyjnej stawki kosztowej prób i ograniczeniu jej tylko do występów głównych (w tych przypadkach chodziło konkretnie o koncerty orkiestrowe). Rozbieżności co do takiej oceny istnieją już natomiast w orzecznictwie sądowym. Znane są wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, które aprobowały stanowisko organów podatkowych, jak i przeciwne.
II.
ZZAP stoi na stanowisku, że zarówno próby, w tym próby generalne, jak i spektakle winny być oceniane w sposób jednolity i całe wynagrodzenie należne w zamian za nie winno być ustalane z uwzględnieniem stawki w wysokości 50 % kosztów uzyskania przychodów.
Przemawiają za tym następujące argumenty.
Po pierwsze, należy uznać że próby aktorskie w teatrze mają charakter artystyczny. Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 i 2 Prawa autorskiego każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Artystycznymi wykonaniami są w szczególności: działania aktorów. Podobnie, aktor jest „wykonawcą” w świetle art. 3 lit. a) Międzynarodowej Konwencji o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych sporządzonej w Rzymie dnia 26 października 1961 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 125, poz. 800), a Polska zgodnie z art. 9 Konstytucji RP przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Przy czym przedmiotem prawa pokrewnego jest każde artystyczne wykonanie utworu (lub dzieła sztuki ludowej), niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Ustawa o prawie autorskim przyznaje więc ochronę wykonaniom „niezależnie od ich wartości”, przez co należy rozumieć każdą wartość, nie tylko komercyjną, ale przede wszystkim artystyczną.
Na tle powyższego, aktorzy wykonując na próbach utwory z zakresu sztuki teatralnej, które później prezentowane są podczas spektakli, spełniają wymogi ustawowe „wykonania artystycznego” określone w art. 85 i 86 ust. 2 ustawy o prawie autorskim. Trudno uznać próby wyłącznie za ćwiczenia techniczne, czy też odtwórcze, grupy osób, które nie podlegają jakiejkolwiek ochronie prawa autorskiego. Działalność artystyczną można bowiem zinterpretować jako każdą działalność wykonawczą (w odróżnieniu od wytwórczej) o charakterze twórczym, indywidualnym, w zakresie której mieściłoby się zarówno artystyczne interpretowanie utworów, jak i wykonywanie dzieł nie podlegających ochronie prawnoautorskiej. Tak więc, uznać należy że również w trakcie prób scenicznych mamy do czynienia z „wykonanymi artystycznymi”. Cechę utworu w rozumieniu art. 1 prawa autorskiego posiada bowiem każde wykonanie, które choć w minimalnym stopniu jest twórcze i indywidualne. W ramach prób dochodzi niejednokrotnie do stworzenia dzieła subiektywnie nowego mającego cechę niepowtarzalności. W tym duchu wypowiedział się WSA w Olsztynie w wyroku z dn. 16.02.2017 r., I SA/Ol 866/ i ZZAP poglądy te podziela oraz uznaje za aktualne także w ramach specyfiki pracy aktorskiej.
Polecamy: PIT 2018. Komentarz
III.
Wbrew, czasem prezentowanym w obrocie prawnym poglądom, pracodawca aktora uzyskuje przychód również w powiązaniu z jego pracą świadczoną w trakcie prób. Próby pozostają bowiem w immanentnym związku z tworzącym się spektaklem i stanowią niejako jego komponent. Wspólna gra aktorska podczas prób, bezpośrednio przekłada się na jakość wykonania artystycznego tych utworów w dniu spektaklu.
Efekt tej pracy, a zatem również prawo do majątkowych praw autorskich lub praw pokrewnych, jest, z mocy oświadczenia woli pracowników, przenoszone na pracodawcę. Zatem wydatek poniesiony na próby teatralne aktorów z prawnopodatkowego punktu widzenia może być zakwalifikowany jako poniesiony bezpośrednio w celu uzyskania przychodu lub utrzymania źródła przychodów. Podobnie ww. wyrok WSA w Olsztynie.
IV.
Osiągnięcie powyższego celu (50% kosztów uzyskania przychodu od prób oraz spektakli), jak zauważa się w orzecznictwie sądowym, wymaga jednak aby z treści umowy o pracę jednoznacznie wynikało, że obowiązki ze stosunku pracy obejmują także działalność jako artysty wykonawcy, a wyodrębniona część wynagrodzenia stanowi honorarium za przeniesienie praw pokrewnych z tytułu artystycznego wykonania utworów na próbach i koncertach (por. wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 stycznia 2008 r., III SA/Wa 1987/07 i z dnia 3 lipca 2009 r., III SA/Wa 35/09 oraz wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 marca 2010 r., II FSK 1791/08; z dnia 16 września 2010 r., II FSK 839/09 i z dnia 29 kwietnia 2011 r., II FSK 2217/09).
V.
Zaprezentowane przez ZZAP stanowisko jest wyrazem jego interpretacji i nie posiada waloru wiążącego pracodawcę, ani tym bardziej organy podatkowe. Oczywiście powinno być ono brane pod uwagę przy podejmowaniu przez nich stosownych decyzji.
Jedyną formalnoprawną ścieżką, która może zagwarantować ocenę danej sytuacji przez administrację skarbową, jest wystosowanie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, na podstawie art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.). Może to uczynić zarówno pracownik, jak i pracodawca. Stanowisko uzyskane w ten sposób będzie wiążące, ale tylko wobec wnioskodawcy. Od decyzji niepomyślnej wydanej w tym trybie przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
Źródło: Związek Zawodowy Aktorów Polskich (ZZAP)