Jakie przychody są opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT)?
Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c tej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Co jest przychodem w PIT?
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, 30ca, art. 30da i art. 30f tej ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o PIT, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.
Przychody z innych źródeł
Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Przyjmuje się powszechnie w interpretacjach podatkowych i orzecznictwie sądowym, że użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty. W przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o PIT wymieniono jedynie przykładowe przychody z innych źródeł i do tej kategorii można zaliczyć także inne przychody. Zatem przychodem z innych źródeł jest każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.
Umorzona pożyczka jako przychód z innych źródeł
Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
A w myśl art. 922 Kodeksu cywilnego prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jednego lub kilku spadkobierców.
Nie ma wątpliwości, że niespłacona przez spadkodawcę pożyczka stanowi dług spadkowy, który co do zasady mają obowiązek spłacić spadkobiercy.
Udzielenie pożyczki nie stanowi (co do zasady) przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychodem takim jest jednak umorzona kwota pożyczki (jako nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenie).
Zdaniem organów podatkowych, w przypadku umorzenia pożyczki za życia pożyczkobiorcy wartość umorzonej pożyczki stanowi jego przychód.
Natomiast jeśli umorzenie pożyczki następuje po śmierci pożyczkobiorcy, a w regulaminie lub w umowie o udzielenie pożyczki zawarto zapis o obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki przez spadkobierców po śmierci pożyczkobiorcy - to udzielona pożyczka umorzona zostaje spadkobiercy. W tej sytuacji przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PIT uzyskuje spadkobierca, przejmujący obowiązki dłużnika. Przychód ten odpowiada wartości umorzonej pożyczki (lub jej części – jeżeli umorzono część pożyczki).
Zdaniem Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej wyłącznie w sytuacji, gdy żadne zapisy nie precyzują obowiązku uregulowania niespłaconych rat pożyczki przez spadkobiercę, a udzielona pożyczka umarzana jest zmarłemu pracownikowi, wtedy nie powstaje przychód dla spadkobiercy zmarłego pracownika opodatkowany podatkiem dochodowym PIT.
W świetle ww. przepisów Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 18 marca 2022 r. (sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.62.2022.2.KR), stwierdził końcowo:
Jeżeli z umowy pożyczki udzielonej pożyczkobiorcy (pracownikowi) przez zakład pracy z ani z przepisów wewnętrznych zakładu pracy regulujących udzielenia pożyczek, nie wynika, że w momencie śmierci pożyczkobiorcy przedmiotowa pożyczka ulega automatycznemu umorzeniu i wygasa w momencie śmierci pożyczkobiorcy, to wartość umorzonej przez pożyczkodawcę (zakład pracy) pożyczki zaciągniętej przez spadkodawcę (pracownika - pożyczkobiorcę) stanowi dla Pani jako spadkobiercy zmarłego pracownika przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Nie ma wątpliwości, że argumentacja zaprezentowana przez Dyrektora KIS w ww. interpretacji dotyczy wszelkich pożyczek - nie tylko pożyczek udzielonych przez pracodawcę pracownikom. Stąd zapewne także inne przypadki umorzonych pożyczek, czy kredytów będą w ten sposób interpretowane w kontekście opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).
Oprac. Paweł Huczko